Dz.U. 2024 poz. 17

DZIENNIK USTAW
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Warszawa, dnia 4 stycznia 2024 r. Poz. 17

OBWIESZCZENIE
MARSZAŁKA SEJMU RZEC ZYPOSPOLITEJ POLSKIE J z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Kodeks karny

1. Na podstawie art. 16 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i nie- których innych aktów prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) ogłasza się w załączniku do niniejszego obwieszczenia jedno- lity tekst ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz . U. z 2022 r. poz. 1138 ), z uwzględnieniem zmian wprowa- dzon ych:

1. ustawą z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny or az niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2600 oraz z 2023 r. poz. 403 , 1834 i 1860 ),
2. ustawą z dnia 22 lipca 2022 r. o zmi anie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej (Dz. U. poz. 1726),
3. ustawą z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy or az niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1855) ,
4. ustawą z dnia 6 października 2 022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz. U. poz. 2339) ,
5. ustawą z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 289) ,
6. ustawą z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego or az niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 818) ,
7. ustawą z dnia 26 maja 202 3 r. o aplikacji mObywatel (Dz. U. poz. 1234) ,
8. ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. o rewitalizacji rzeki Odry (Dz. U. poz. 1963),
9. ustawą z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834)
   oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem 5 grudnia 2023 r.

2. Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia tekst jednolity ustawy nie obejmuje :

1. art. 22–27, art. 31 i art. 33 ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2600 oraz z 2023 r. poz. 403 , 1834 i 1860 ), które stanowi ą: „Art. 22. Kara, o której mo wa w art. 32 pkt 4 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu dotychczasowym, orze- czona przed lub po wejściu w życie niniejszej ustawy, od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy stanowi karę, o której mowa w art. 32 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1, w wymiarze 25 lat pozbawienia wolności.
   Art. 23. W sprawach, w których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy kara pozbawienia wolności nie została wykonana, do osób warunkowo zwolnionych oraz osób odbywających karę pozbawienia wolności stosuje się przepisy u stawy zmienianej w art. 1 o warunkowym zwolnieniu w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Dziennik Ustaw – 2 – Poz. 17

Art. 24. 1. Przepisy rozdziału IX ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu dotychczasowym stosuje się do kar pra- womocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejsze j ustawy.
2. Przepisy rozdziału IX ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych po wejściu w życie niniejszej ustawy.
Art. 25. Do czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustaw y stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1 o przedawnieniu w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, chyba że termin przedawnienia już upły- nął. Art. 26. 1. Przepis art. 75a ustawy zmienianej w art. 1 stosuje się do spraw, w których postanowienie, chocia żby nieprawomocne, o zamianie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na karę ograni- czenia wolności albo grzywnę zostało wydane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
2. W wypadku zamiany kary pozbawienia wolności na karę ograniczenia wolności albo na grzywnę na podstawie art. 75a ustawy zmienianej w art. 1, zatarcie skazania następuje z upływem okresów wskazanych w art. 107 § 4 i 4a tej ustawy.
Art. 27. 1. Do czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustaw y przepis art. 191 § 3 ustawy zmienianej w art. 1 stosuje się w brzmieniu dotychczasowym.
2. Do czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przepisu art. 193 § 2 ustawy zmienia- nej w art. 1 nie stosuje się. ” „Art. 31. Do sprawcy czynu, o którym mowa w art. 197 § 3 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu dotych- czasowym, jeżeli czyn ten został popełniony przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 18 w brzmieniu dotychczasowym. ” „Art. 33. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 października 2023 r., z wyjątkiem:

1. art. 1 pkt 14, 67 lit. c, pkt 68 lit. c oraz art. 9 pkt 11 i 12, które wchodzą w życie z dniem 14 marca 2024 r.;

2. art. 10 pkt 1 –6, 12, 13 i 17, które wchodzą w życie z dniem 1 s tycznia 2026 r. ”;

3. art. 12 ustawy z dnia 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowisko- wej (Dz. U. poz. 1726), który stanowi:
   „Art. 12. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.”;

4. art. 15 i art. 37 ustaw y z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1855) , które stanowi ą: „Art. 15. W razie wątpliwości, czy stosować prawo dotychczasowe czy przepisy niniejszej ustawy, stosu je się przepisy niniejszej ustawy.”
   „Art. 37. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2023 r., z wyjątkiem:

5. art. 34, który wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia;

6. art. 1 pkt 1, 2, 21, 34, 38, 40, 41, 42 lit. a, b, d i e, pkt 46 lit. a, pkt 47, 48 lit. a–c, pkt 49, 51 lit. b i c, pkt 64 lit. b, pkt 67 lit. a, pkt 68, 80, 81, 83 lit. a–c, pkt 85 lit. a–e, art. 18, art. 22, art. 24 i art. 29 ust. 2, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.”;

7. art. 14 ustawy z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz. U. poz. 2339) , który stanowi:
   „Art. 14. Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

8. art. 1, art. 2, art. 4, art. 6 oraz art. 7 pkt 1, 3–7, 10 i 11, które wchodzą w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia;

9. art. 7 pkt 13, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.”;

10. art. 12 i art. 14 ustawy z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 289), które stanowią:
    „Art. 12. 1. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Dziennik Ustaw – 3 – Poz. 17

2. W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dni em wejścia w życie niniejszej ustawy zachowują moc czynności dokonane zgodnie z przepisami dotychczasowymi. ” „Art. 14. Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

1. art. 3 pkt 16, który wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia;

2. art. 6 pkt 2, 3, pkt 4 lit. d, pkt 8, 9 i 11, art. 11 pkt 3 oraz art. 13, które wchodzą w życie po upływie roku od dnia ogłoszenia. ”;

3. art. 8 ustaw y z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 818), który stanowi:
   „Art. 8. Ustawa wchodzi w życie z dniem 15 lutego 2024 r., z wyjątkiem art. 2 i art. 4, które wchodzą w życie po upływie 14 d ni od dnia ogłoszenia. ”;

4. art. 84 ustaw y z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel (Dz. U. poz. 1234), który stanowi:
   „Art. 84. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

5. art. 3 ust. 1 pkt 7, art. 4 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2 –6, art. 10 ust. 4 pkt 2 i art. 19 ust. 1 pkt 7 lit. b, które wchodzą w życie z dniem określonym w komunikacie, o którym mowa w art. 73 ust. 1;

6. art. 23, art. 31 pkt 1 i 3 –7, art. 39, art. 48, art. 51, art. 68 i art. 72, które wchodzą w życie z dniem określonym w komunikacie, o którym mowa w art. 77 ust. 1;

7. art. 24, art. 25, art. 40 pkt 1 –4, art. 52 pkt 4 w zakresie art. 113c, i art. 61 –67, które wchodzą w życie z dniem określonym w komunikacie, o którym mowa w art. 74 ust. 1;

8. art. 29, art. 36, art. 42, art. 45, art. 50, art. 52 pkt 4 w zakresie art. 113d, art. 55 i art. 59, które wchodzą w życie z dniem określonym w komunikacie, o którym mowa w art. 76 ust. 1;

9. art. 32 pkt 1 i 2, który wchodzi w życie z dniem określonym w komunikaci e, o którym mowa w art. 78 ust. 1;

10. art. 39 pkt 4, który wchodzi w życie z dniem określonym w komunikacie, o którym mowa w art. 80 ust. 1;

11. art. 37 pkt 1 –4 i 6 –11, który wchodzi w życie z dniem określonym w komunikacie, o którym mowa w art. 75 ust. 1;

12. art. 49 pkt 1 i 2, który wchodzi w życie z dniem określonym w komunikacie, o którym mowa w art. 81 ust. 1. ”;

13. art. 27 ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o rewitalizacji rzeki Odry (Dz. U. poz. 1963), który stanowi:
    „Art. 27. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

14. art. 13 pkt 1, 6, 7, 11 lit. c, pkt 14–16, pkt 17 lit. a–f, pkt 18 lit. a i c, pkt 19, pkt 20–23, 28, 29 lit. b i c oraz pkt 32–39 i art. 16–19, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.;

15. art. 9, art. 12, art. 13 pkt 10, 11 lit. a i b, pkt 12, 13 i 25 oraz art. 20 i art. 21 ust. 1, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2024 r.;

16. art. 13 pkt 17 lit. g, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2027 r.;

17. art. 13 pkt 18 lit. b, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2030 r.”;

18. art. 12 ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834),
    który stanowi:
    „Art. 12. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 1 i 3, art. 2, art. 5 pkt 2 i 4, art. 7 pkt 2 i 4 oraz art. 10, które wchodzą w życie z dniem 1 października 2023 r.”. Marszałek Sejmu: S. Hołownia

Dziennik Ustaw – 4 – Poz. 17

Załącznik do obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 grudnia 2023 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 17) USTAWA
z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny1) CZĘŚĆ OGÓLNA
Rozdział I
Zasady odpowiedzialności karnej
Art. 1. § 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.
§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.
Art. 2. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechani e podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.
Art. 3. Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka.
Art. 4. § 1. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.
§ 2. Jeżeli według nowej ustawy za czyn o bjęty wyrokiem nie można orzec kary w wysokości kary orzeczonej, wy- mierzoną karę obniża się do wysokości najsurowszej kary możliwej do orzeczenia na podstawie nowej ustawy.
§ 3. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu zamienia się na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, przyjmując że jeden miesiąc pozbawien ia wolności równa się 60 stawkom dziennym grzywny albo 2 miesiącom ograniczenia wolności.
§ 4. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu
z mocy prawa.
Art. 5. Ustawę karną polską stosuj e się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita
Polska jest stroną, stanowi inaczej.
Art. 6. § 1. Czyn zabr oniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca dzia łał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.
§ 2. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego
był obowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał na- stąpić.

1)I) Niniejsza ustawa w zakresie swojej regulacji realizuje postanowienia:

1. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1673 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie zwalczania prania pienię- dzy za pomocą środków prawnokarnych (Dz. Urz. UE L 284 z 12.11.2018, str. 22);

2. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019 /713 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie zwalczania fałszowania i oszustw związanych z bezgotówkowymi środkami płatniczymi, zastępującej decyzję ramową Rady 2001/413/WSiSW (Dz. Urz. UE L 123 z 10.05.2019, str. 18);

3. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/93/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego trakto- wania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej, zastępującej decyzję ramową Rady
   2004/68/WSiSW (Dz. Urz. UE L 335 z 17.12.2011, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 18 z 21.01.2012, str. 7).
   I) Dodany przez art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 818); wszedł w życie z dniem 13 maja 2023 r.

Dziennik Ustaw – 5 – Poz. 17

Art. 7. § 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.
§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.
§ 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.
Art. 8. Zbrodnię mo żna popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.
Art. 9. § 1. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego po pełnienia, na to się godzi.
§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.
§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa czynu zabronio- nego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć.
Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat. § 2.2) Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 17 3 § 1 lub 3, art. 197 § 1, 3, 4 lub 5, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają , a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.
§ 2a.3) Nieletni, który po ukończeniu 14 lat, a przed ukończeniem 15 lat, dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 148 § 2 lub 3, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają oraz zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.
§ 3.4) W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo, które nie jest zagrożone ka rą dożywotniego pozbawienia wolności. W wypadkach określonych w § 2 i 2a sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
§ 4. W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast
kary stosuje śr odki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.
Art. 11. § 1. Ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo.
§ 2. Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach ustawy karnej, sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.
§ 3. W wypadku określonym w § 2 sąd wymierza karę na podstawie przepisu prze widuj ącego karę najsurowszą, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu innych środków przewidzianych w ustawie na podstawie wszystkich zbiegających się prze- pisów.
Art. 12. § 1. Dwa lub więcej zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powzi ętego zamiaru,
uważa się za jeden czyn zabroniony; jeżeli przedmiotem zamachu jest dobro osobiste, warunkiem uznania wielości zacho- wań za jeden czyn zabroniony jest tożsamość pokrzywdzonego.
§ 2. Odpowiada jak za jeden czyn zabroniony wyczerpujący znamiona przestępstwa ten, kto w krótkich odstępach czasu, przy wykorzystaniu tej samej albo takiej samej sposobności lub w podobny sposób popełnia dwa lub więcej umyślnych
wykroczeń przeciwko mieniu, jeżeli łączna wartość mienia uzasadnia odpowiedzialność za prze stępstwo.

2. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2600 oraz z 2023 r. poz. 403, 1834 i 1860 ), która weszła w życie z dniem 1 października 2023 r.

3. Dodany przez art. 1 pkt 1 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

4. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 1 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 6 – Poz. 17

Rozdział II
Formy popełnienia przestępstwa
Art. 13. § 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bez - pośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.
§ 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadają- cego się do popełnienia czynu zabronionego.
Art. 14. § 1. Sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa.
§ 2. W wypadku określonym w art. 13 § 2 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Art. 15. § 1. Nie podlega karze z a usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowią- cemu znamię czynu zabronionego.
§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do sprawcy, który dobrowolnie starał się za po- biec skutkowi stanowiącemu zn amię czynu zabronionego.
Art. 16. § 1. Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania, w szczególności
w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan działania.
§ 2. Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi.
Art. 17. § 1. Nie podlega karze za przygotowanie, kto dobrowolnie od niego odstąpił, w szczególności zniszczył przy - gotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu z nich w przyszłości; w razie wejścia w porozumienie z inną osobą w celu popełnienia czynu zabronionego, nie podlega karze ten, kto nadto podjął istotn e starania zmierzające do zapobieżenia doko - naniu.
§ 2. Nie podlega karze za przygotowanie osoba, do której stosuje się art. 15 § 1. Art. 18. § 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumie- niu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnie- nie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.
§ 2. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.
§ 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpo- wiada z a pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.
Art. 19. § 1. Sąd wymierza karę za podżeganie lub pomocnictwo w granicach zagr ożenia przewidzianego za sprawstwo.
§ 2. Wymierzając karę za pomocnictwo sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 20. Każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności nieza leżnie od odpowiedzialności pozostałych współdziałających.
Art. 21. § 1. Okoliczności osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną, uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.
§ 2. Jeżeli okoliczność osobista dotycząca sprawcy, wpływająca chociażby tylko na wyższą karalność, stanowi znamię czynu zabronionego, współdziałający podlega odpowiedzialności karnej przewidzianej za ten czyn zabroniony, gdy o tej okoliczności wiedział, chociażby go nie dotyczyła.
§ 3. Wobec wspó łdziałającego, którego nie dotyczy okoliczność określona w § 2, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 22. § 1. Jeżeli czynu zabronionego tylko usiłowano dokonać, podmiot określony w art. 18 § 2 i 3 odpowiada jak za usiłowanie.
§ 2. Jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Dziennik Ustaw – 7 – Poz. 17

Art. 23. § 1. Nie podlega karze współdziałający, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego.
§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do współdziałającego, który dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego.
Art. 24. Odpowiada jak za podżeganie, kto w celu skierowania przeciwko innej osobie postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego; w tym wypadku nie stosuje się art. 22 i 23. Rozdział III
Wyłączenie odpowiedzialności karnej
Art. 25. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakie- kolwiek dobro chronione prawem.
§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony nie- współmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia . § 2a. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej, odpierając zamach polegający na wdarciu się do mieszkania, lokalu, domu albo na przylegający do nich ogrodzony teren lub odpierając zamach poprzedzony wdarciem się do tych miejsc, chyba ż e przekroczenie granic obrony koniecznej było rażące.
§ 3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawied li- wionych okolicznościami zamachu.
§ 4. (uchylony)
§ 5. (uchylony)
Art. 26. § 1. Nie popełni a przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, po- święca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.
§ 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd moż e zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z na- rażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.
§ 5. Przepisy § 1–3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony.
Art. 27. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze, a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.
§ 2. Eksperyment jest niedopuszczalny bez zg ody uczestnika, na którym jest przeprowadzany, należycie poinformo- wanego o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego eta pie. § 3. Zasady i warunki dopuszczalności eksperymentu medycznego określa ustawa.
Art. 28. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto pozostaje w usprawiedliwionym błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego.
§ 2. Odpowiada na podstawie prze pisu przewidującego łagodniejszą odpowiedzialność sprawca, który dopuszcza się czynu w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu zabronionego, od której taka łagodniejsza odpowiedzialność zależy.
Art. 29. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekona- niu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Dziennik Ustaw – 8 – Poz. 17

Art. 30. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego
bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 31. § 1. Nie popełnia prze stępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.
§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność r ozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wy łą- czenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.
Rozdział IV
Kary
Art. 32. Karami są:

1. grzywna;

2. ograniczenie wolności;

3. pozbawienie wolności;

4. (uchylony)5)

5. dożywotnie pozbawienie wolności.
   Art. 33. § 1. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki;
   jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540.
   § 1a.6) Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, a przestępstwo jest zagrożone zaró wno grzywną, jak i karą pozbawienia wol- ności, grzywnę wymierza się w wysokości nie niższej od:

6. 50 stawek – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku;

7. 100 stawek – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia w olności nieprzekraczającą 2 lat;

8. 150 stawek – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.
   § 2. Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności wymienionej w art. 32 pkt 3, jeżeli sprawca dopuścił się c zynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.
   § 2a.7) Przepis § 1a stosuje się również do grzywny wymierzanej obok kary pozbawienia wolności.
   § 3. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki mająt - kowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2000 złotych.
   Art. 34. § 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata; wymierza się ją w miesiącach i latach.
   § 1a. Kara ograniczenia wolności polega na:

9. obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne;

10. (uchylony)

11. (uchylony)

12. potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za prac ę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.
    § 1aa.8) Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, a przestępstwo jest zagrożone zarówno karą ograniczenia wolności, jak i karą pozbawienia wolności, karę ograniczenia wolności wymierza się w wysokości nie niższej od:

13. 2 miesięcy – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku;

14. 3 miesięcy – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 2 lat;

15. 4 miesięcy – w przypadku czynu zagrożoneg o karą pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.

16. Przez art. 1 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

17. Dodany przez art. 1 pkt 3 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

18. Dodany przez art. 1 pkt 3 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

19. Dodany przez art. 1 pkt 4 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 9 – Poz. 17

§ 1b. Obowiązki i potrącenie, o których mowa w § 1a, orzeka się łącznie lub osobno.
§ 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

1. nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu;

2. (uchylony)

3. ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
   § 3. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 lub obowiązki, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 2–7a. Art. 35. § 1. Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.
   § 2. Potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone wobec osoby zatrudnionej; w okresie, na jaki zostało orzeczone potrą cenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.
   § 3. (uchylony)
   § 4. Do orzekania świadczenia pieniężnego wymienionego w art. 39 pkt 7 oraz obowiązków, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 2–7a, przepis art. 74 stosuje się odpowiednio.
   Art. 36. § 1. (uchylony)
   § 2. (uchylony)
   § 3. (uchylony)
   Art. 37.9) Kara pozbawienia wolności wymieniona w art. 32 pkt 3 trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 30 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.
   Art. 37a.9) § 1. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymie- rzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, sąd może zamiast tej kary orze c karę ograniczenia wolności nie niższą od 4 miesięcy albo grzywnę nie niższą od 150 stawek dziennych, w szczególności jeżeli równocześnie orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek.
   § 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do sprawców określonych w art. 64 § 1 lub do sprawców, którzy popełniają przestęp- stwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbo- wego, sprawców przestępstw o charakterze terrorystycznym i sprawców przestępstwa ok reślonego w art. 178a § 4.
   Art. 37b. W sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn, sąd może orzec jednocześnie karę pozbawienia wolności w wymiarze niepr zekraczającym 3 miesięcy, a jeżeli górna granica ustawowego zagrożenia wynosi przynajmniej 10 lat – 6 miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat 2. Przepisów art. 69–75 nie stosuje się. W pierwszej kolejności wykonuje się wów- czas karę pozbawienia wol ności, chyba że ustawa stanowi inaczej.
   Art. 38. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie albo nadzwyczajne obostrzenie górnej granicy ustawowego zagro że- nia, a ustawowe zagrożenie obejmuje więcej niż jedną z kar wymienionych w art. 32 pkt 1–3, obniżenie alb o obostrzenie od- nosi się do każdej z tych kar.
   § 2.10) Kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wol- ności lub 30 lat pozbawienia wolności.
   § 3.10) Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 30 lat pozbawie nia wolności.
   Rozdział V
   Środki karne
   Art. 39. Środkami karnymi są:

4. pozbawienie praw publicznych;

5. zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności
   gospodarczej;

6. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 5 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

7. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 6 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 10 – Poz. 17

2a) zakaz prowadzenia dzia łalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi;
2aa) zakaz zajmowania stanowiska lub wykonywania zawodu lub pracy w organach i instytucjach państwowych i samo- rządu terytorialnego, a także w spółkach prawa handlowego , w których Skarb Państwa lub jednostka samorządu tery- torialnego posiadają bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji lub udziałów;
2b) zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi os obami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu;
2c) zakaz wstępu na imprezę masową;
2d) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych;
2e) nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowaneg o wspólnie z pokrzywdzonym;
3) zakaz prowadzenia pojazdów;
4) (uchylony)
5) (uchylony)
6) (uchylony)
7) świadczenie pieniężne;
8) podanie wyroku do publicznej wiadomości ; 9)11) degradacja.
Art. 40. § 1. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy
publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawied li- wości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialneg o lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw pub licznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozba- wienia praw.
§ 2. Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania:

1. na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługu- jącej na szczególne potępienie;
   2)12) za przestępstwa okre ślone w art. 228 § 1 i 3–6, art. 229 § 1 i 3–5, art. 230 § 1, art. 230a § 1, art. 250a § 1 i 2, art. 271 § 3, art. 296a § 1, 2 i 4, art. 305 § 1 –4 oraz art. 306b . § 3.13) Sąd orzeka pozbawienie praw publicznych w razie skazania za przestępstwa określone w art. 130 § 1–5 lub 7–9. Art. 41. § 1. Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu,
   jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmo- wanie stan owiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
   § 1a.14) Sąd orzeka zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi na czas określony albo dożywotnio w razie skazania:

2. na karę pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu na szkodę małoletniego;

3. za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczaj ności na szkodę małoletniego.
   § 1aa. Sąd orzeka zakaz:

4. zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk lub

5. wykonywania wszelkich lub określonych zawodów, lub

6. Dodany przez art. 1 pkt 7 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

7. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 8 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. Dodany przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834), która weszła w życie z dniem 23 września 2023 r.; wszedł w życie z dniem 1 października 2023 r.

9. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 9 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 11 – Poz. 17

3. wykonywania wszelkiej lub określonej pracy na podstawie stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, lub umowy o dzieło
   – w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego, a także w spółkach prawa handlowego, w których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego posiadają bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co naj- mniej 10% akcji lub udziałów, w razie skazania osoby pełniącej funkcję publiczną za przestępstwa określone w art. 228 § 1 i 3–6, art. 230 § 1, art. 230a § 1, art. 250a § 1 i 2, art. 271 § 3, art. 296a § 1, 2 i 4, art. 305 § 1 –4 oraz art. 306b .15) § 1ab.16) W razie skazania innej osoby za przestępstwa określone w art. 229 § 1 i 3–5, art. 230 § 1, art. 230a § 1, art. 250a § 1 i 2, art. 271 § 3, art. 296a § 1, 2 i 4, art. 305 § 1 –4 oraz art. 306b sąd może orzec zakaz, o którym mowa w § 1aa. § 1b. Sąd orzeka dożywotnio zakaz, o którym mowa w § 1a i 1aa, w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych w tych przepisach.
   § 2. Sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej w razie skazania za przestępstwo popeł- nione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
   Art. 41a. § 1. Sąd może orz ec zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z okreś lo- nymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, jak również nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowaneg o wspólnie z pokrzywdzonym, w razie skazania za przestępstwo prze- ciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego lub inne przestępstwo przeciwko wolności oraz w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym zwłaszcza pr zemocy wobec osoby najbliższej. Zakaz lub nakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstę- pach czasu, a zakaz zbliżania się do określonych osób – również kontrolowany w systemie dozoru elek tronicznego.
   § 1a.17) Sąd na wniosek pokrzywdzonego orzeka zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kon- taktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, jak również nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności. Zakaz lub nakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznacz onego organu w określonych odstępach czasu, a zakaz zbliżania się do po- krzywdzonego – również kontrolowany w systemie dozoru elektronicznego.
   § 2. Sąd orzeka zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi oso- bami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, jak również nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, w razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności.18) Zakaz lub nakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu, a zakaz zbliżania się do określonyc h osób – również kontrolowany w systemie dozoru elektronicznego.
   § 3. Sąd może orzec zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi
   osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu dożywotnio w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych w § 2. § 3a. W razie orzeczenia nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wsp ólnie z pokrzywdzonym za prze- stępstwa określone w rozdziałach XXV i XXVI sąd orzeka na ten sam okres zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego.
   § 4. Orzekając zakaz zbliżania się do określonych osób, sąd wskazuje odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować.
   § 5. Orzekając nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, sąd określa termin jego wykonania.
   § 6.19) Zakaz kontaktowania się z określoną osobą obejmuje wszelkie czynności związane z próbą nawiązania kon taktu z osobą chronioną, w tym podejmowane przez skazanego za pośrednictwem innej osoby lub z wykorzystaniem sieci telein- formatycznej.

4. Część wspólna ze zmia ną wprowadzoną przez art. 1 pkt 9 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

5. Ze zmian ą wprowadzoną przez art. 1 pkt 9 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

6. Dodany przez art. 1 pkt 10 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

7. Zdanie pierwsze w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 10 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. Dodany przez art. 1 pkt 10 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 12 – Poz. 17

Art. 41b. § 1. Sąd może orzec zakaz wstępu na imprezę masową, jeżeli przestępstwo zostało popełnione w związku z taką imprezą lub w razie skazania za występek o charakterze chuligańskim, a udział sprawcy w imprezach masowych za- graża dobrom chronionym prawem. Sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową w wypadkach wskazanych w ustawie.
§ 2. Zakaz wstępu na imprezę masową obe jmuje wszelkie imprezy masowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczy pospo- litej Polskiej.
§ 3. Orzekając zakaz wstępu na imprezę masową za czyn popełniony w związku z masową imprezą sportową, sąd może orzec obowiązek przebywania skazanego w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicz nego.
§ 4. Sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową i obowiązek określony w § 3, w razie ponownego skazania sprawcy za przestępstwo popełnione w związku z imprezą masową.
§ 5. W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może orzec, że po upływie okresu, na który orzeczono obowiązek określony w § 3, skazany będzie obowiązany do stawiennictwa w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamiesz- kania skazanego, komendanta powiatowego, rejonowego lub miejskiego Policji.
§ 6. Łączny czas stosowania wobec skazanego obowiązków, określonych w § 3 i 5, nie może przekroczyć okresu orze- czonego wobec skazanego zakazu wstępu na imprezę masową.
§ 7. Jeżeli z okoliczności wynika, że wykonanie obowiązku określonego w § 3 jest niemożliwe lub jego orzeczenie jest oczywiście niecelowe, w miejsce tego obowiązku orzeka się obowiązek stawiennictwa skazanego w czasie trwania niektó- rych imprez masowych objętych zakazem w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właś ciwego, ze względu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta powiatowego, rejonowego lub miejskiego Policji.
§ 8. Nakładając obowiązek, o którym mowa w § 3, 5 lub 7, sąd określa imp rezy masowe, w czasie trwania których obo - wiązek ten ma być wykonywany, wskazując w szczególności nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubów sportowych oraz zakres terytorialny imprez, których obowiązek dotyczy.
§ 9. Obowiązki orzekane na podstawie § 3, 5 i 7 orzeka się w miesiącach i latach. Obowiązek, o którym mowa w § 3, orzeka się na okres nie krótszy niż 6 miesięcy i nie dłuższy niż 12 miesięcy, zaś obowiązek, o którym mowa w § 7, orzeka się
na okres od 6 miesięcy do lat 6, nieprzekraczający okresu, na j aki orzeczono zakaz wstępu na imprezę masową.
Art. 41c. § 1. Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych nie obejmuje uczestnictwa w loteriach
promocyjnych.
§ 2. Sąd może orzec zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazar dowych, w razie skazania za prze- stępstwo popełnione w związku z urządzaniem gier hazardowych lub udziałem w nich.
Art. 42. § 1. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo prze ciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
§ 1a. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie skazania za przestępstwo określone w:

1. art. 178b lub art. 180a;

2. art. 244, jeżeli czyn sprawcy polegał na niezastosowaniu się do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.
   § 2.20) Sąd orzeka, na okres nie krótszy niż 3 lata, zakaz prowadzenia wszelk ich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, art. 174 lub art. 177 lub po takim zdarzeniu, a przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia zawartości alkoholu lub środka odurzającego w organizmie, spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający.
   § 3.20) Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestęp- stwa określonego w art. 178a § 4 lub jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określo- nego w art. 177 § 2 lub art. 355 § 2 był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzen ia, lub po takim zdarzeniu, a przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia zawartości alkoholu lub środka odurzającego w organizmie, spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający, chyba że zachodzi wy- jątkowy wypadek, uzasadniony szcz ególnymi okolicznościami.

3. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 11 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 13 – Poz. 17

§ 4. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie ponownego skazania osoby
prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3. Art. 43. § 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pozbawie nie praw publicznych oraz zakaz i nakaz wymienione w art. 39 pkt 2d i 2e orzeka się w latach, od roku do lat 10, zakazy wymienione w art. 39 pkt 2–2b i 3 orzeka się w latach, od roku do lat 15, a zakaz wymieniony w art. 39 pkt 2c orzeka się w latach, od la t 2 do 6.
§ 1a. Obowiązek, o którym mowa w art. 41a § 1 zdanie drugie i § 2 zdanie drugie, orzeka się w miesiącach, najkrócej na 3 miesiące, najdłużej na 12 miesięcy.
§ 2. Pozbawienie praw publicznych, zakazy i nakaz obowiązują od uprawomocnienia się orzeczenia.
§ 2a. Okres, na który orzeczono zakazy, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orze- czonej za inne przestępstwo.
§ 2b. Okres, na który orzeczono pozbawienie praw publicznych za dane przestępstwo, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności za to przestępstwo.
§ 3. (uchylony)
Art. 43a. § 1. Odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych w ustawie, sąd może orzec świad - czenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokr zywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;
wysokość tego świadczenia nie może przekroczyć 60 000 złotych.
§ 2.21) W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 164 § 1, art. 165 § 1, art. 165a § 1 lub 2, art. 171 § 1, 2 lub 3, art. 174 § 1, art. 178a § 1, art. 178b, art. 179, art. 180, art. 200a § 1 lub 2, art. 200b, art. 202 § 4b lub 4c, art. 244, art. 255a § 1 lub 2, art. 258 § 1, art. 263 § 2 sąd orzeka świadczenie pieniężne wy mienione w art. 39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5000 złotych, do wysokości określonej w § 1.
§ 3.22) W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 4, art. 202 § 3, 4 lub 4a, art. 258 § 2, 3 lub 4, art. 263 § 1 sąd orzeka świadczenie pi eniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 10 000 złotych, do wysokości określonej w § 1.
§ 4.23) W razie skazania za udział w bójce lub pobiciu, o których mowa w art. 158 lub w art. 159, sąd orzeka, a jeżeli jednocześnie orzeka obowiązek lub nawiązkę na podstawie art. 46 § 1 lub 2 – może orzec, świadczenie pieniężne wymie- nione w art. 39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co naj- mniej 5000 złotych.
Art. 43b. Sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe, w szczególności ze względu na społeczne oddziaływanie skazania, o ile nie narusza to interesu pokrzywdzonego.
Art. 43ba.24) § 1. Degradacja obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego.
§ 2. Sąd może orzec degradację w razie skazania za przestępstwo umyślne, jeżeli rodzaj czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia pozwalają przyjąć, że sprawca utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego.
Art. 43bb.24) Sąd może orzec degradację wobec osoby, która w czasie popełnienia czynu była żołnierzem, żołnierzem rezerwy lub żołnierzem w stanie spoczynku.
Art. 43c. Sąd, uznając za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich lub opiekuńczych w razie
popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałan iu z nim, zawiadamia o tym właściwy sąd rodzinny.
Rozdział Va
Przepadek i środki kompensacyjne
Art. 44. § 1. Sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa.
§ 2. Sąd może orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka, przepade k przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.

21. W brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1855), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.

22. Dodany przez art. 7 pkt 1 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 21.

23. Dodany przez art. 1 p kt 12 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

24. Dodany przez art. 1 pkt 13 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 14 – Poz. 17

§ 3. Jeżeli orzeczenie przepadku określonego w § 2 byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego czynu, sąd zamiast
przepadku może orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa.
§ 4. Jeżeli orzeczenie przepadku określonego w § 1 lub 2 nie jest możliwe, sąd może orzec przepadek równowartości przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa lub przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popeł- nienia przestępstwa.
§ 5. Przepadku przedmiotów określonych w § 1 lub 2 nie orzeka się, jeżeli podlegają one zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi.
§ 6. W razie skazania za przestępstwo polegające na naruszeniu zakazu wytwarzania, posiadania, obrotu, przesyłania,
przenoszenia lub przewozu określonych przedmiotów, sąd może orzec, a w wypadkach przewidzianych w ustawie orzeka, ich przepadek.
§ 7. Jeżeli przedmioty wymienione w § 2 lub 6 nie stanowią własności sprawcy, ich przepadek można orzec tylko w wypadkach prze widzianych w ustawie; w razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału.
§ 8. (uchylony)
Art. 44a. § 1. W razie skazania za przestępstwo, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio, korzyść majątkową znacznej wartości, sąd może orzec przepadek przedsiębiorstwa stanowiącego własność sprawcy albo jego równo - wartości, jeżeli przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści.
§ 2. W razie skazania za przestępstwo, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio, korzyść mająt- kową znacznej wartości, sąd może orzec przepadek niestanowiącego własności sprawcy przedsiębiorstwa osoby fizycznej albo jego równowartości, jeżel i przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści, a jego właściciel chciał, aby przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści albo, przewidując taką mo żliwość, na to się godził.
§ 3. W razie współwłasności przepadek, o którym mowa w § 1 i 2, orzeka się z uwzględnieniem woli i świadomości każdego ze współwłaścicieli i w ich granicach.
§ 4. Przepadku, o którym mowa w § 1 i 2, nie orzeka się, jeżeli byłoby to niewspółmierne do wagi popełnionego prze- stępstwa, stopnia zawinienia oskarżonego lub motywacji i sposobu zachowania się właściciela przedsiębiorstwa.
§ 5. Przepadku, o którym mowa w § 1 i 2, nie orzeka się, jeżeli szkoda wyrządzona przestępstwem lub war tość ukrytej
korzyści nie jest znaczna wobec rozmiaru działalności przedsiębiorstwa.
§ 6. Sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku, o którym mowa w § 2, także w innych, szczególnie uzasadnionych przypadkach, kiedy byłby on niewspółmiernie dolegliwy dla wł aściciela przedsiębiorstwa.
Art. 44b.25) § 1. W wypadkach wskazanych w ustawie sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego prowadzo- nego przez sprawcę w ruchu lądowym.
§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności spraw cy albo po popełnie- niu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, orzeka się przepadek równo- wartości pojazdu. Za równowartość pojazdu uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełni ono przestępstwo, a w razie braku polisy – średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadają- cego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowa dzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostęp- nych danych, bez powoływania w tym celu biegłego.
§ 3. Jeżeli ustalenie średniej wartości rynkowej pojazdu odpowiadającego pojazdowi, o którym mowa w § 1, w sposób określony w § 2 nie jest możliwe ze wzglę du na szczególne cechy tego pojazdu, zasięga się opinii biegłego.
§ 4. Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu określonego w § 2 nie orzeka się, jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W takim wypadku sąd orzeka nawiązkę w wyso - kości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
§ 5. Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeka się, jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego jest niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.

25. Dodany przez art. 1 pkt 14 ustawy, o której mowa w odnośniku 2; wejdzie w życie z dniem 1 4 marca 2024 r.

Dziennik Ustaw – 15 – Poz. 17

Art. 45. § 1. Jeżeli sprawca osiąg nął z popełnienia przestępstwa, chociażby pośrednio, korzyść majątkową niepodle- gającą przepadkowi przedmiotów wymienionych w art. 44 § 1 lub 6, sąd orzeka przepadek takiej korzyści albo jej równo- wartości. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, j eżeli korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzyw- dzonemu lub innemu podmiotowi.
§ 1a. Za korzyść majątkową osiągniętą z popełnienia przestępstwa uważa się także pożytki z rzeczy lub praw stano- wiących tę korzyść.
§ 2. W razie skazania za przestęps two, z którego popełnienia została osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść mająt- kowa znacznej wartości, albo przestępstwo, z którego została lub mogła zostać osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa, zagrożone karą pozbawienia wolności, której g órna granica jest nie niż sza niż 5 lat, lub popełnione w zorganizo- wanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa za korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa uważa się mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał ja kikolwiek tytuł w okresie 5 lat przed popełnie- niem przestępstwa do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny.
§ 3. Jeżeli mienie stanowiące korzyść uzyskaną z popełnienia prze stępstwa, o którym mowa w § 2, zostało przenie- sione na osobę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, faktycznie lub pod jakimkol- wiek tytułem prawnym, uważa się, że rzeczy będące w samoistnym posiadaniu tej osoby lub jedno stki oraz przysługujące jej prawa majątkowe należą do sprawcy, chyba że na podstawie okoliczności towarzyszących ich nabyciu nie można było przypuszczać, że mienie to, chociażby pośrednio, pochodziło z czynu zabronionego.
§ 4. (uchylony)
§ 5. W razie współ własności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału.
§ 6. (uchylony)
Art. 45a. § 1. Sąd może orzec przepadek, jeżeli społeczna szkodliwość czynu jest znikoma, a także w razie warunko- wego umorzenia postępowa nia lub stwierdzenia, że sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności, o któ- rej mowa w art. 31 § 1, albo jeżeli zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego.
§ 2. Jeżeli zebrane dowody wskazują, że w razie skaza nia zostałby orzeczony przepadek, sąd może go orzec także w razie śmierci sprawcy, umorzenia postępowania z powodu jego niewykrycia, a także w przypadku zawieszenia postępo- wania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo oskarżony nie moż e brać ud ziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby.
Art. 46. § 1. W razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.
§ 2. Jeżeli orzeczenie obowiązku określonego w § 1 jest znacznie utrudnione, sąd może orzec z amiast tego obowiązku nawiązkę w wysokości do 200 000 złotych na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa nawiązkę na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. W razie gdy ustalono więcej niż jedną taką osobę, nawiązki orzeka się na rzecz każdej z nich.
§ 3. Orzeczenie odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie § 1 albo nawiązki na podstawie § 2 nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego.
Art. 47. § 1. W razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne przestęp- stwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, sąd może or zec nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
§ 2.26) W razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku sąd orzeka, a w wypadku skazania sprawcy za nieumyślne przestępstwo przeciwko środowisku sąd mo że orzec, nawiązkę w wysokości od 10 000 do 10 000 000 złotych na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, o którym mowa w art. 400 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 202 2 r. poz. 2556 , z późn. zm.27)). § 2a. W przypadkach, o których mowa w art. 44a § 4–6, sąd może orzec nawiązkę w wysokości do 1 000 000 złotych
na rzecz pokrzywdzonego lub Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

26. W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej (Dz. U. poz. 1726), która weszła w życie z dniem 1 września 2022 r.

27. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2022 r. poz. 2687 oraz z 2023 r. poz. 877, 1506, 1688, 1719, 1762, 1890, 1963 i 2029.

Dziennik Ustaw – 16 – Poz. 17

§ 3. W razie skazania sprawcy za przestęp stwo określone w art. 173, art. 174, art. 177 lub w art. 355, jeżeli sprawca był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełni onego przez skazanego przestępstwa nawiązkę na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. W razie gdy ustalono więcej niż jedną taką osobę, nawiązki orzeka się na rzecz każdej z nich. Jeśli ustalenie takiej osoby nie jest możliwe, sąd orzeka nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Sąd orzeka nawiązkę w wysokości co najmniej 10 000 złotych.
§ 4.28) W szczególnie uzasadnionych okolicznościach, gdy wymierz ona nawiązka powodowałaby dla sprawcy uszczer- bek dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny lub gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sąd może ją wymierzyć w wysokości niższej niż wysokość wskazana w § 2 i 3.
§ 5. Przepisu § 3 nie stosuje się, jeżeli sąd orzekł obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadość - uczynienia za doznaną krzywdę w wysokości wyższej niż 10 000 złotych.
Art. 47a. (uchylony)
Art. 48. Nawiązkę orzeka się w wysokości do 100 000 złotych, chyba że ustawa stanowi in aczej.
Art. 49. (uchylony)
Art. 49a. (uchylony)
Art. 50. (uchylony)
Art. 51. (uchylony)
Art. 52. (uchylony)
Rozdział VI
Zasady wymiaru kary i środków karnych
Art. 53. § 1.29) Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych w ustawie, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu, okoliczności obciążające i okoliczności łagodzące, cele kary w zakresie społecznego oddziaływania, a także cele zapobiegaw cze, które ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego. Dolegliwość kary nie może przekraczać stopnia winy.
§ 2. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, zwłaszcza w razie
popełnienia przestępstwa na szkodę os oby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposó b życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.
§ 2a.30) Okoliczności ob ciążające stanowią w szczególności:

1. uprzednia karalność za przestępstwo umyślne lub podobne przestępstwo nieumyślne;

2. wykorzystanie bezradności, niepełnosprawności, choroby lub podeszłego wieku pokrzywdzonego;

3. sposób działania prowadzący do poniż enia lub udręczenia pokrzywdzonego;

4. popełnienie przestępstwa z premedytacją;

5. popełnienie przestępstwa w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie;

6. popełnienie przestępstwa motywowanego nienawiścią z powodu przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, poli- tycznej lub wyznaniowej ofiary albo z powodu jej bezwyznaniowości;

7. działanie ze szczególnym okrucieństwem;

8. popełnienie przestępstwa w stanie po spożyciu alkoholu lub środka odurzającego, jeżeli ten stan był czynnikiem pro- wadzącym do popełnienia przestępstwa lub istotnego zwiększenia jego skutków;

9. popełnienie przestępstwa we współdziałaniu z nieletnim lub z wykorzystaniem jego udziału.

10. W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 1 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

11. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 15 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

12. Dodany prze z art. 1 pkt 15 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 17 – Poz. 17

§ 2b.30) Okoliczności łagodzące stanowią w szczególności:

1. popełnienie przestępstwa w wyniku motywacji zasługującej na uwzględnienie;

2. popełnienie przestępstwa pod wpływem gniewu, strachu lub wz burzenia, usprawiedliwio nych okolicznościami zdarzenia;

3. popełnienie przestępstwa w reakcji na nagłą sytuację, której prawidłowa ocena była istotnie utrudniona z uwagi na okoliczności osobiste, zakres wiedzy lub d oświadczenia życiowego sprawcy;

4. podjęc ie działań zmierzających do zapobieżenia szkodzie lub krzywdzie, wynikającej z przestępstwa, alb o do ograni- czenia jej rozmiaru;

5. pojednanie się z pokrzywdzonym;

6. naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem lub zadośćuczynienie za krzywdę wynikłą z prz estępstwa;

7. popełnienie przestępstwa ze znacznym prz yczynieniem się pokrzywdzonego;

8. dobrowolne ujawnienie popełnionego przez siebie przestępstwa organowi powołanemu do ścigania przestępstw.
   § 2c.30) Nie stanowi okoliczności, o której mowa w § 2a i 2b, okoliczność będąca znamieniem przestępstwa, które popełnił sprawca, chyba że wystąpiła ona ze szczególnie wysokim nasileniem.
   § 2d.30) Nie stanowi okoliczności, o której mowa w § 2a, okoliczność niebędąca znamieniem przestępstwa, jeżeli sta- nowi podstawę zaostrzenia odpowiedzialności karn ej zastos owanego wobec sprawcy.
   § 2e.30) Nie stanowi okoliczności, o której mowa w § 2b, okoliczność niebędąca znamieniem przestępstwa, jeżeli sta- nowi podstawę złagodzen ia odpowiedzialności karnej zastosowanego wobec sprawcy.
   § 3. Wymierzając karę sąd bierze także pod uwagę pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzyw- dzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokurat orem.
   Art. 54. § 1. Wymierzając karę nieletniemu albo młodocianemu, sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować.
   § 2. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wo lności.
   Art. 55. Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.
   Art. 56. Przepisy art. 53, art. 54 § 1 oraz art. 55 stosuje się odpowiednio do orzekania innych środków przewidzianych w tym kodeksie, z wyjątkiem obo wiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
   Art. 57.31) § 1. Jeżeli zachodzi kilka niezależnych od siebie podstaw do nadzwyczajnego złagodzenia albo obostrzenia kary, sąd może tylko jeden raz karę nadzwyczajn ie złagodzić albo obostrzyć, uwzględniając przy określaniu wymiaru kary łącznie zbiegające się podstawy łagodzenia albo obostrzenia.
   § 2. Jeżeli zbiegają się podstawy nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenia, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary albo obostrzenie kary albo wymierza karę w granicach ustawowego zagrożenia.
   § 3. W wypadkach, o których mowa w § 1 i 2, jeżeli zbiegają się podstawy nadzwyczajnego złagodzenia lub obostrzenia kary o charakterze obligatoryjnym i fakultatywnym, sąd stosuje pods tawę o charakterze obligatoryjnym.
   § 4. Przepisy § 1 –3 w zakresie, w jakim odnoszą się do podstawy nadzwyczajnego złagodzenia, stosuje się odpowiednio do podstawy odstąpienia od wymierzenia kary.
   § 5. Jeżeli zbiegają się podstawy nadzwyczajnego obostrzen ia o charakterze obligatoryjnym oraz podstawy nadzwy- czajnego złagodzenia określone w art. 60 § 3 sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.
   § 6. Jeżeli zbiegają się podstawy nadzwyczajnego obostrzenia o charakterze obligatoryjnym oraz podstawy nadzwy- czajn ego złagodzenia określone w art. 60 § 4 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
   § 7. Jeżeli zbiegają się podstawy:

9. nadzwyczajnego złagodzenia oraz odstąpienia od wymierzenia kary o charakterze obligatoryjnym albo zbiegają się podstawy nadzwy czajnego złagodzenia o charakterze fakultatywnym oraz odstąpienia od wymierzenia kary o charak- terze obligatoryjnym – sąd odstępuje od wymierzenia kary;

10. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 16 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 18 – Poz. 17

2. nadzwyczajnego złagodzenia o charakterze obligatoryjnym oraz odstąpienia od wymierzenia kary o charakterze fakul- tatywnym – sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstępuje od jej wymierzenia;

3. nadzwyczajnego złagodzenia kary oraz odstąpienia od wymierzenia kary o charakterze fakultatywnym – sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstępuje od jej wymierzenia albo wymierza karę w granicach ustawowego za- grożenia.
   Art. 57a. § 1. Skazując za występek o charakterze chuligańskim, sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy
   przestępstwo w wysokości nie niższej od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
   § 2. W wypadku określonym w § 1 sąd orzeka nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, chyba że orzeka obowiązek napra- wienia s zkody, obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub nawiązkę na podstawie art. 46. Jeżeli pokrzywdzony nie został ustalony, sąd może orzec nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
   Art. 57b.32) Skazując za przestęp stwo z zastosowaniem art. 12 § 1, sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a w wypadku grzywny lub kary ograniczenia wol- ności nie niższą od podwójnej dolnej granicy ustawowego zagrożeni a – do podwójnej wysokości górnej granicy ustawowego zagrożenia.
   Art. 58. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, a przestępstwo jest zagrożone karą pozbawie- nia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd orzeka karę pozbawienia wolności tyl ko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.
   § 2. (uchylony)
   § 2a. Kary ograniczenia wolności w postaci obowiązku, o którym mowa w art. 34 § 1a pkt 1, nie orzeka się, jeżeli stan zdrowia oskarżonego lub jego właściwości i warunki o sobiste uzasadniają przekonanie, że oskarżony nie wykona tego obo- wiązku.
   § 3. (uchylony)
   § 4. (uchylony)
   Art. 59. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat albo karą łagodniej - szego rodzaju i społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli orzeka jedno - cześnie środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, a cele kary zostaną w ten sposób spełnione.
   Art. 59a. (uchylony)
   Art. 60. § 1. Sąd może zastosować nadzwyczajne z łagodzenie kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy określone w art. 54 § 1. § 2. Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:

4. jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili spo- sób naprawienia szkody,

5. ze względu na posta wę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie,

6. jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem.
   § 3.33) Na wniosek prokuratora sąd stosu je nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.
   § 4. Na wniosek prokuratora sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który, niezal eżnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.
   § 5. W wypadkach określonych w § 3 i 4 sąd, wymierzając karę pozbawienia wolności do lat 5, może warunkowo za- wiesić jej wykonanie na okres próby wynoszący do 10 lat, jeżeli uzna, że pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa; przepisu art. 69 § 1 nie stosuje się, a przepis y art. 71–76 stosuje się odpowiednio.

7. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 17 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 18 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 19 – Poz. 17

§ 6. Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, kary łagodniejszego rodzaju albo na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego, środka kompen sacyjnego lub przepadku według następujących zasad:34)

1. (uchylony)35) 2)36) jeżeli czyn stanowi zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia,

2. jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności,
   4)37) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara po zbawienia wolności niższa od roku, a górną – kara pozbawienia wolności nie niższa od lat 3, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wol- ności,
   5)38) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym górną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolnośc i nie- przekraczająca 2 lat, sąd odstępuje od wymierzenia kary i orzeka środek karny wymieniony w art. 39 pkt 2 –3, 7 lub 8, środek kompensacyjny lub przepadek; przepisu art. 61 § 2 nie stosuje się.
   § 7.39) Jeżeli czyn jest zagrożony karą pozbawienia wolności oraz karą ograniczenia wolności lub grzywną, stosuje się odpowiednio przepis § 6.
   § 7a.40) Jeżeli czyn nie jest zagrożony karą pozbawienia wolności, stosuje się odpowiednio przepis § 6 pkt 5.
   § 8. (uchylony)41) Art. 60a. (uchylony)
   Art. 61. § 1. Sąd może ods tąpić od wymierzenia kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w wypadku okreś lo- nym w art. 60 § 3, zwłaszcza gdy rola sprawcy w popełnieniu przestępstwa była podrzędna, a przekazane informacje przy- czyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przest ępstwa.
   § 2. Odstępując od wymierzenia kary, sąd może również odstąpić od wymierzenia środka karnego, nawiązki na rzecz Skarbu Państwa oraz przepadku, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe.
   Art. 62. Orzekając karę pozbawienia wolności, sąd może określ ić rodzaj i typ zakładu karnego, w którym skazany ma odbywać karę, a także orzec system terapeutyczny jej wykonania.
   Art. 63. § 1. Na poczet orzeczonej kary zalicza się okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie, zaokrąglając w górę do pełnego dnia , przy czym jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się jednemu dniowi kary po- zbawienia wolności, dwóm dniom kary ograniczenia wolności lub dwóm dziennym stawkom grzywny.
   § 2. Zaliczając okres rzeczywistego pozbawienia wolności na poczet orzec zonej grzywny określonej kwotowo, przyj- muje się, że jeden dzień pozbawienia wolności odpowiada kwocie równej dwukrotności stawki dziennej ustalonej zgodnie z art. 33 § 3. § 3. Na poczet orzeczonych środków karnych, o których mowa w art. 39 pkt 2–3, zalicza się okres rzeczywistego sto- sowania odpowiadających im rodzajowo środków zapobiegawczych.
   § 4. Na poczet orzeczonego środka karnego, o którym mowa w art. 39 pkt 3, zalicza się okres zatrzymania prawa jazdy lub innego odpowiedniego dokumentu.
   § 5. Za dzień w rozumieniu § 1 i 2 przyjmuje się okres 24 godzin liczony od chwili rzeczywistego pozbawienia wolności.

3. Wprowadzenie do wyliczenia w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 18 lit. b tiret pierwsze ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

4. Przez art. 1 pkt 18 lit. b tiret drugie ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

5. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 18 lit. b tiret trzecie ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

6. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 18 lit. b tiret czwarte ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

7. Dodany przez art. 1 pkt 18 lit. b tiret piąte ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 18 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

9. Dodany przez art. 1 pkt 18 lit. d ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

10. Przez art. 1 pkt 18 lit. e ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 20 – Poz. 17

Rozdział VII
Powrót do przestępstwa
Art. 64. § 1.42) Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć w wysokoś ci do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
§ 2.42) Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1 lub art. 64a, który odb ył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestę pstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewi- dzianą za przypisane przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy ustawoweg o zagrożenia zwiększonego o połowę.
§ 3. Przewidziane w § 1 lub 2 podwyższenie górnego ustawowego zagrożenia nie dotyczy zbrodni.
Art. 64a.43) Jeżeli sprawca w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za zbrodnię za bójstwa w związku ze zgwałceniem lub za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej zagrożone karą pozba- wienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, popełnia ponownie taką zbrodnię lub takie przestępstwo, sąd wymierza karę pozbawienia wol ności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawo- wego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę. Podwyższenie górnego ustawowego zagrożenia nie dotyczy zbrodni.
Art. 65. § 1. Przepisy dotyczące wymiaru kary, środków karnych oraz środków związanych z poddaniem sprawcy pró- bie, przewidziane wobec sprawcy określonego w art. 64 § 2, stosuje się także do sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło docho du lub popełnia przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa oraz wobec sprawcy przestępstwa o charakterze terrorystycznym.
§ 2. Do sprawcy przestępstwa z art. 258 mają odpowiednie zastosowanie przep isy dotyczące sprawcy określonego w art. 64 § 2, z wyjątkiem przewidzianego w tym przepisie zaostrzenia kary.
Rozdział VIII
Środki związane z poddaniem sprawcy próbie
Art. 66. § 1. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szko dliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat po zba- wienia wolności.
Art. 67. § 1. Warunkowe umorzenie na stępuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomoc- nienia się orzeczenia.
§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wycho- wanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości
albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiąz - ków orzeka nawiązkę; sąd może nałożyć na sprawcę obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1–3, 5–6b, 7a lub 7b , a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymien ione w art. 39 pkt 7 lub zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2. Przepisy art. 72 § 1a i 1b stosuje się odpowiednio.
§ 4. Przepis art. 74 stosuje się odpowiednio.

42. W brzmien iu ustalonym przez art. 1 pkt 19 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

43. Dodany przez art. 1 pkt 20 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 21 – Poz. 17

Art. 68. § 1. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany.
§ 2. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szcze- gólności gdy popełnił inne niż określone w § 1 przestępstwo, jeże li uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody.
§ 2a. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli okoliczności, o których mowa w § 2, zaistnieją po udzieleniu sprawcy
pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.
§ 3. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postęp o- wania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie po- pełnił przestępstwo.
§ 4. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Art. 69. § 1. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nie prze- kraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.
§ 2. Zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki
osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach.
Art. 70. § 1. Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawo - mocnienia się wyroku.
§ 2. W wypadku zawieszenia wykonania kary wobec sprawcy młodocianego oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, okres próby wynosi od 2 do 5 lat. Art. 71. § 1. Zawieszając wykonanie kary, sąd może orzec grzywnę, jeżeli jej wymierzenie obok kary pozbawienia wolności na innej podstawie nie jest możliwe.
§ 2. W razie zarządzeni a wykonania kary grzywna orzeczona na podstawie § 1 nie podlega wykonaniu; kara po zba- wienia wolności ulega skróceniu o okres odpowiadający połowie liczby uiszczonych stawek dziennych grzywny z zaokrąg - leniem w górę do pełnego dnia.
Art. 72. § 1. Zawieszaj ąc wykonanie kary, sąd zobowiązuje, a jeżeli orzeka środek karny, może zobowiązać skaza- nego do:

1. informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

2. przeproszenia pokrzywdzonego,

3. wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie inn ej osoby,

4. wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,

5. powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,

6. poddania się terapii uzależnień,
   6a) poddania się terapii, w szczególności psycho terapii lub psychoedukacji,
   6b) uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno -edukacyjnych,

7. powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
   7a) powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
   7b) opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

8. innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa
   – przy czym orzeka się przyna jmniej jeden z obowiązków.

Dziennik Ustaw – 22 – Poz. 17

§ 1a. Nakładając obowiązek wymieniony w § 1 pkt 7a, sąd wskazuje minimalną odległość od osób chronionych, którą
skazany obowiązany jest zachować.
§ 1b. Nakładając na sprawcę przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej obowiązek wymieniony w § 1 pkt 7b, sąd określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym.
§ 2. Sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 albo zobowiązać skazanego do naprawienia wyrządzonej przestęp stwem szkody w całości albo w części, chyba że orzekł środek kompensacyjny.
Art. 73. § 1. Zawieszając wykonanie kary, sąd może w okresie próby oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecz nej, do któr ej działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
§ 2.44) Dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy określonego w art. 64 § 2 lub art. 64a, a także wobec sprawcy pr zestępstwa popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej.
Art. 74. § 1. Czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków wymienionych w art. 72 sąd określa po wysłuchaniu skazanego; nałożenie obowiązków wymienionych w art. 72 § 1 pkt 6 i 6a wymaga nadto zgody skazanego.
§ 2. Jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają, sąd, wobec skazanego na karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonani a, może w okresie próby ustanawiać, rozszerzać lub zmieniać obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 3–8 albo od wykonania nałożonych obowiązków zwolnić, z wyjątkiem obowiązku wymienionego w art. 72 § 2, jak również oddać skazanego pod dozór albo od dozoru z wolnić.
§ 2a. Zwolnienie od dozoru może nastąpić także, jeżeli sprawowanie dozoru jest niemożliwe albo znacznie utrudnione z przyczyn niezawinionych przez skazanego.
§ 3. W przypadku gdy skazany został oddany pod dozór lub zobowiązany do wykonywania obowią zków w okresie próby, wniosek o określenie czasu i sposobu wykonania nałożonych obowiązków może złożyć również sądowy kurator zawodowy, a także osoba godna zaufania lub przedstawiciel stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, o której
mowa w art. 73 § 1. Art. 75. § 1. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
§ 1a. Sąd zarządza wykonanie k ary jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bez- prawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub gr oźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.
§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szcze- gólności gdy popełnił inne przestępstwo n iż określone w § 1, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wyko - nania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku.
§ 2a. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli okoliczności, o których mowa w § 2, zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.
§ 3. Sąd może zarządzić wykona nie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
§ 3a. Zarządzając wykonanie kary w wypadkach, o których mowa w § 2 i 3, sąd może, uw zględniając dotychczasowy przebieg próby, a w szczególności wykonanie nałożonych obowiązków, skrócić orzeczoną karę, nie więcej jednak niż o połowę.
§ 4.45) Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu roku od zakończenia okresu próby.
§ 5. (uchylony)
Art. 75a. (uchylony)46)

44. W brzmie niu ustalonym przez art. 1 pkt 21 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

45. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 22 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

46. Przez art. 1 pkt 23 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 23 – Poz. 17

Art. 76. § 1.47) Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem roku od zakończenia okresu próby.
§ 1a. (uchylony)48) § 1b.49) W wypadku, o którym mowa w § 1, przepis art. 108 stosuje się.
§ 2. Jeżeli wobec skazanego orze czono grzywnę, środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Art. 77. § 1. Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko w ów- czas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego po- pełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.
§ 2.50) W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd, wymierzając karę wymienioną w art. 32 pkt 3 lub 5, może wy- znaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż przewidziane w art. 78.
§ 3.51) Wymierzając karę dożywotniego pozbaw ienia wolności sprawcy za czyn popełniony przez niego po prawomoc- nym skazaniu za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub za przestępstwo o charakterze terrorystycznym na karę dożywotniego pozba wienia wolności albo karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 20 lat, sąd może orzec zakaz warunkowego zwolnienia.
§ 4.51) Wymierzając karę dożywotni ego pozbawienia wolności, sąd może orzec zakaz warunkowego zwolnienia sprawcy, jeżeli charakter i okoliczności czynu oraz właściwości osobiste sprawcy wskazują, iż jego pozostawanie na wol- ności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolnośc i lub wolności seksualnej innych osób.
Art. 78.52) § 1. Skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej połowy kary, a jeżeli wymierzono karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 25 lat – po odbyciu co najmniej 15 lat kary.
§ 2. Skazanego określonego w art. 64 § 1 można warunkowo zwolnić po odbyciu dwóch trzecich kary, natomiast ska- zanego określonego w art. 64 § 2 lub art. 64a oraz skazanego, wobec którego wydano prawomocne postanowienie stwier- dzające, że bezprawnie utrudniał wykonanie kary pozbawienia wolności, po odbyciu trzech czwartych kary.
§ 3. Skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności można warunkowo zwolnić po odbyciu 30 lat kary.
Art. 79.53) § 1. Przepisy art. 78 § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do sumy dwóch lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno. Przepis art. 78 § 2 stosuje się, jeżeli chociażby jedno z prze- stępstw popełniono w warunkach określonych w art. 64 lub art. 64a lub wobec skazanego wydano prawomocne postan o- wienie stwierdzające, że bezprawnie utrudniał wykonanie kary pozbawienia wolności.
§ 2. Skazanego można, niezależnie od warunków określonych w art. 78 § 1 lub 2, zwolnić warunkowo po odbyciu 25 lat pozbawienia wolności.
§ 3. Przepis art. 78 § 3 stosuje s ię odpowiednio, jeżeli chociażby jedna z kar, które skazany ma odbyć kolejno, jest karą dożywotniego pozbawienia wolności.
Art. 80. § 1. W razie warunkowego zwolnienia czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który jednak nie może być krótszy ni ż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat. § 2.54) Jeżeli skazanym jest osoba określona w art. 64 § 2 lub art. 64a, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata.
§ 2a.55) W razie warunkowego zwolnienia z kary pozbawienia wolności w wymiarze 25 lat lub surowszym okres pr óby wynosi 10 lat.
§ 3.56) W razie warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby trwa dożywotnio.

47. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 24 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

48. Przez art. 1 pkt 24 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

49. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 24 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

50. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 25 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

51. Dodany przez art. 1 pkt 25 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

52. W brzmie niu ustalon ym przez art. 1 pkt 26 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

53. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 27 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

54. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 28 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

55. Dodany przez art. 1 pkt 28 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

56. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 28 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 24 – Poz. 17

Art. 81.57) W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed odbyciem, po ponownym os adzeniu, przynajmniej roku kary pozbawienia wolności, a w wypadku kary dożywotniego po- zbawienia wolności przed odbyciem przynajmniej 5 lat kary.
Art. 82. § 1. Jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego zwolnieni a, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.
§ 2. W wypadku objęcia wyrokiem łącznym kary, z której odbywania skazany został warunkowo zwolniony, na poczet orzeczonej kary łącznej zalicza się jedynie okres faktycznego odbywania kary.
Art. 83. Skazanego na karę ograniczenia wolności, który odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary, przy czym prze- strzegał porządku prawnego, jak również wykonał nałożone na niego obowiązki, orzeczone środki karne, środki kompensa- cyjne i przepadek, sąd może zwolnić od reszty kary, uznając ją za wykonaną.
Art. 84. § 1. Sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono środki karne wymienione w art. 39 pkt 1–3, uznać je za wykonane, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunk u do niego wykonywany przynajmniej przez rok.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli środki karne wymienione w art. 39 pkt 2, 2a i 3 orzeczono na podstawie art. 41 § 1a albo art. 42 § 2. § 2a. Jeżeli środek karny orzeczony został dożywotnio, sąd może uz nać go za wykonany, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego i nie zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa podobnego do tego, za które orzeczono środek karny, a środek karny był w stosunku do skazanego wykonywany przynajmniej przez 15 lat. § 3. Sąd może zwolnić skazanego z obowiązku orzeczonego na podstawie art. 41b § 5 lub 7 po upływie połowy okresu, na który go orzeczono, jeżeli obowiązek był stosowany przynajmniej przez rok, a zachowanie skazanego wskazuje, że dalsze stosowanie obowiązku n ie jest niezbędne do spełnienia celów środka karnego.
Art. 84a. (uchylony)
Rozdział IX
Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych
Art. 85. § 1. Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawo- mocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łącze niu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.
§ 2. Karą łączną nie obejmuje się kar orzeczonych wyrokami, o których mowa w art. 114a.
Art. 85a.58) Orzekając karę łączną, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele kary w zakresie społecznego oddzia- ływania, a także cele zapobiegawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego.
Art. 86. § 1.59) Sąd wymierza karę łączną w granicach powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne prze- stępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 30 lat pozbawienia wolności. Jeżeli najw yższą z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa jest kara 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 30 lat pozbawienia wolności, orzeka się tę karę jako karę łączną. Karę pozbawie- nia wolności wymierza się w miesiącach i latach.
§ 1a. (uchylony)60) § 2. Wymierzając karę łączną grzywny, sąd określa na nowo wysokość stawki dziennej, kierując się wskazaniami okreś - lonymi w art. 33 § 3; wysokość stawki dziennej nie może jednak przekraczać najwyższej ustalonej poprzednio.
§ 2a. Jeżeli chociażby jedna z podlegających łączeniu grzywien jest wymierzona kwotowo, karę łączną grzywny wy- mierza się kwotowo.
§ 2b.61) Jeżeli chociażby jedna z podlegających łączeniu grzywien została orzeczona na podstawie przepisu przewidu- jącego wyższą górną granicę ustawowego zagrożenia tą karą niż określona w art. 33 § 1, sąd wymierza karę łączną grzywny w granicach powyżej najwyższej z kar tego rodzaju wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekra- czając jednak 4500 stawek dziennych grzy wny. Jeżeli najwyższa z podlegających łączeniu grzywien orzeczona została w wymiarze 4500 stawek dziennych lub wyższym, sąd orzeka tę karę jako karę łączną grzywny.

57. W brzmien iu ustalonym przez art. 1 pkt 29 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

58. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 30 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

59. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 31 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

60. Przez art. 1 pkt 31 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

61. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 31 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 25 – Poz. 17

§ 3. Wymierzając karę łączną ograniczenia wolności, sąd określa na nowo obowiązki lub wymiar potrącenia, o których mowa w art. 34 § 1a, a także może nałożyć na sprawcę obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 2–7a, jak również orzec świad- czenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7. § 4. (uchylony)
Art. 87. § 1.62) W razie skazania za zbiegające się p rzestępstwa na kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności
sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności, przyjmując, że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozba- wienia wolności.
§ 2. Jeżeli za zbiegające się przestępstwa wymierzono kary pozbawienia wolności oraz ograniczenia wolności i kara łączna pozbawienia wolności nie przekroczyłaby 6 miesięcy, a kara łączna ograniczenia wolności – 2 lat, sąd może orzec te kary łączne jednocześnie, jeżeli cele kary zostaną w ten sposób spełnione.
Art. 88.63) Jeżeli najsurowszą karą orzeczoną za jedno ze zbiegających się przestępstw jest kara dożywotniego pozba- wienia wolności, orzeka się tę karę jako karę łączną; w wypadku zbiegu dwóch lub więcej kar pozbawienia wolności w wy- miarze przynajmniej 25 lat s ąd może orzec jako karę łączną karę dożywotniego pozbawienia wolności.
Art. 89. § 1. W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawies ze- niem i bez warunkowego zawieszenia ich wykonania sąd może warunkowo za wiesić wykonanie kary łącznej w wymiarze
nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia każdego z tych przestępstw nie był skazany na karę pozbawienia
wolności i jest to wystarczające do osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapo bieżenia powrotowi do prze- stępstwa.
§ 1a. W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania sąd może w wyroku łącznym orzec karę łączną pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wyko- nania.
§ 1b. Sąd orzeka karę łączną pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, przyjmując, że mie- siąc kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania równa się 15 dniom kary pozbawienia wolności bez warunkowego za wieszenia jej wykonania.
§ 2. (uchylony)
§ 3. (uchylony)
Art. 89a. § 1. Jeżeli chociażby jedną z kar podlegających łączeniu jest kara pozbawienia wolności z warunkowym za- wieszeniem jej wykonania orzeczona na podstawie art. 60 § 5, a kara ta nie podlega łączeniu z surowszą karą pozbawienia wolności, sąd może wymierzyć karę łączną pozbawienia wolności w wymiarze równym karze pozbawienia wol ności z wa- runkowym zawieszeniem jej wykonania orzeczonej na podstawie art. 60 § 5, o ile jednocześnie stosuje warunko we zawie- szenie wykonania kary łącznej.
§ 2. Orzekając karę łączną pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, sąd może orzec grzywnę
określoną w art. 71 § 1, chociażby jej nie orzeczono za pozostające w zbiegu przestępstwa.
§ 3. W razie z biegu orzeczeń o okresach próby sąd orzeka okres próby oraz związane z nim obowiązki na nowo. W razie
zbiegu orzeczeń, o którym mowa w § 1, okres próby może wynosić do 10 lat. Art. 90. § 1. Środki karne, przepadek, środki kompensacyjne, środki zabezpieczaj ące oraz dozór stosuje się, chociażby
orzeczono je tylko co do jednego ze zbiegających się przestępstw.
§ 2. W razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa pozbawienia praw publicznych, zakazów lub obowiązku tego samego rodzaju, sąd stosuje odpowiednio przepisy o karze łącznej.
Art. 91. § 1. Jeżeli sprawca popełnia w krótkich odstępach czasu, z wykorzystaniem takiej samej sposobności, dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw , sąd orzeka jedną karę określoną w przepisie stanowiącym podstawę jej wymiaru dla każdego z tych przestępstw, w wyso- kości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

62. Utrac ił moc z dniem 18 czerwca 2019 r. w zakresie, w jakim nakłada na sąd obowiązek połącz enia kar pozbawienia wolności i ograni- czenia wolności oraz wymierzenia kary łącznej pozbawienia wolności po dokonaniu zamiany kary ograniczenia wolności na karę po zba- wieni a wolności, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 czerwca 2019 r. sygn. akt P 20/17 (Dz. U. poz. 1135).

63. W brzmie niu ustalonym przez art. 1 pkt 32 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 26 – Poz. 17

§ 2. Jeżeli sprawca w warunkach określonych w art. 85 § 1 popełnia dwa lub więcej ciągów przestępstw okreś lonych w § 1 lub ciąg przestępstw oraz inne przestępstwo, sąd orzeka karę łączną, stosując odpowiednio przepisy tego rozdziału.
§ 3. Jeżeli sprawca został skazany dwoma lub więcej wyrokami za przestępstwa należące do ci ągu przestępstw okreś lo- nego w § 1, orzeczona kara łączna nie może przekroczyć górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, przewidzianego w przepisie stanowiącym podstawę wymiaru kary dla każdego z tych przestępstw.
Art. 91a. Wydaniu wyrok u łącznego nie stoi na przeszkodzie, że poszczególne kary wymierzone za należące do ciągu przestępstw lub zbiegające się przestępstwa zostały już w całości albo w częśc i wykonane. Przepis art. 71 § 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 92. (uchylony)
Art. 92a. (uchylony)
Rozdział X
Środki zabezpieczające
Art. 93. (uchylony)
Art. 93a. § 1. Środkami zabezpieczającymi są:

1. elektroniczna kontrola miejsca pobytu;

2. terapia;

3. terapia uzależnień;

4. pobyt w zakładzie psychiatrycznym.
   § 2. Jeżeli ustawa tak stanowi, tytułem środka zabezpieczającego można orzec nakaz i zakazy określone w art. 39 pkt 2–3. Art. 93b. § 1. Sąd może orzec środek zabezpieczający, gdy jest to konieczne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego, a inne środki prawne określone w tym kodeksie lub orzeczone na podstawie innych ustaw nie są wystarczające. Środek zabezpieczający, o którym mowa w art. 93a § 1 pkt 4, można orzec jedynie, aby za pobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego o znacznej społecz nej szkodliwości.
   § 2. Sąd uchyla środek zabezpieczający, gdy dalsze jego stosowanie nie jest już konieczne.
   § 3. Środek zabezpieczający i sposób jego wykonywania powinien być odpowiedni do stopnia społecznej szkodli wości czynu zabronionego, który sprawca może popełnić, oraz prawdopodobieństwa jego popełnienia, a także uwzględniać potrzeby i postępy w terapii lub terapii uzależnień. Sąd może zmienić orzeczony wobec sprawcy środek zabezpieczający lub sposób jego wykonywania, jeżeli poprzednio orzeczony środ ek stał się nieodpowiedni lub jego wykonywanie nie jest możliwe.
   § 4. Wobec tego samego sprawcy można orzec więcej niż jeden środek zabezpieczający; przepisy § 1 i 3 stosuje się, biorąc pod uwagę wszystkie orzekane środki zabezpieczające.
   § 5. Sąd orzeka p obyt w zakładzie psychiatrycznym tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi.
   Art. 93c. Środki zabezpieczające można orzec wobec sprawcy:

5. co do którego umorzono postępowanie o czyn zabroniony popełniony w stanie niepoczytalności określonej w art. 31 § 1;

6. w razie skazania za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności określonej w art. 31 § 2; 3)64) w razie skazania za przestępstwo określone w art. 148, art. 156, art. 197, art. 198, art. 199 § 2 lub art. 200 § 1, 3 lub 4 , popełnione w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych;

7. w razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia za umyślne przestępstwo określone w rozdziale XIX, XXIII, XXV lub XXVI, popełnione w związku z zaburzeniem osobowości o takim charakterze lub nasileniu, że zachodzi co najmniej wysokie prawdopodobieństwo popełnienia czynu zabronionego z użyciem prze- mocy lub groźbą jej użycia;

8. w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub innego
   podobnie działającego środka.

9. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 33 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 27 – Poz. 17

Art. 93d. § 1. Czasu stosowania środka zabezpieczającego nie określa się z góry.
§ 2. Uchylając środek zabezpieczający w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym, sąd może orzec jeden lub wię- cej ze środków zabezpieczających, o których mowa w art. 93a § 1 pkt 1–3. § 3. Sąd ustala potrzebę i możliwości wykonania orzeczonego środka zabezpiec zającego nie wcześniej niż na 6 mie- sięcy przed przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub odbyciem kary pozbawienia wolności . § 4. Jeżeli wobec sprawcy wykonywana jest kara pozbawienia wolności, środki zabezpieczające, o których mowa w art. 93a § 1 pkt 1–3, można orzec również do czasu wykonania tej kary, jednak nie wcześniej niż na 6 miesięcy przed przewidywanym warunkowym zwo lnieniem lub odbyciem kary pozbawienia wolności.
§ 5.65) Jeżeli sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania lub karę dożywotniego pozbawienia wolności, orzeczony środek zabezpieczający stosuje się po odbyciu kary lub warunkowym zwolnieniu, chyba że ustawa stanowi inaczej.
§ 6. Jeżeli zachowanie sprawcy po uchyleniu środka zabezpieczającego wskazuje, że zachodzi konieczność stosowania środków zabezpieczających, sąd, nie później niż w ciągu 3 lat od uchylenia ś rodka, może ponownie orzec ten sam środek zabezpieczający lub inny środek, o którym mowa w art. 93a § 1 pkt 1–3. Art. 93e. Sprawca, wobec którego orzeczono elektroniczną kontrolę miejsca pobytu, ma obowiązek poddania się nieprze- rwanej kontroli miejsca swoj ego pobytu sprawowanej za pomocą urządzeń technicznych, w tym noszonego nadajnika.
Art. 93f. § 1. Sprawca, wobec którego orzeczono terapię, ma obowiązek stawiennictwa we wskazanej przez sąd pla- cówce w terminach wyznaczonych przez lekarza psychiatrę, seksuo loga lub terapeutę i poddania się terapii farmako logicz- nej zmierzającej do osłabienia popędu seksualnego, psychoterapii lub psychoedukacji w celu poprawy jego funkcjonowania w społeczeństwie.
§ 2. Sprawca, wobec którego orzeczono terapię uzależnień, ma ob owiązek stawiennictwa we wskazanej przez sąd pla- cówce leczenia odwykowego w terminach wyznaczonych przez lekarza i poddania się leczeniu uzależnienia od alkoholu,
środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka.
Art. 93g. § 1. Sąd orzeka pobyt w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym wobec sprawcy określonego w art. 93c pkt 1, jeżeli istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że popełni on ponownie czyn zabroniony o znacznej społecznej szkod liwości
w związku z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym.
§ 2.66) Skazując sprawcę określonego w art. 93c pkt 2 na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania lub karę dożywotniego pozbawienia wolności, sąd orzeka pobyt w odpowied nim zakładzie psychiatrycznym, jeżeli istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że popełni on czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości w związku z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym.
§ 3.66) Skazując sprawcę określonego w art. 93c pkt 3 na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania lub karę dożywotniego pozbawienia wolności, sąd orzeka pobyt w odpowiednim zakładzie psychi atrycznym, jeżeli istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że skazany popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności sek- sualnej w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych.
Art. 94. (uchylony)
Art. 95. (uchylony)
Art. 95a. (uchylony)
Art. 96. (uchylony)
Art. 97. (uchylony)
Art. 98. (uchylony)
Art. 99. § 1. Jeżeli sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności określonej w art. 31 § 1, sąd może orzec tytułem środka zabezpieczającego nakaz lub zakazy wymienione w art. 39 pkt 2–3. § 2. Zakazy wymienione w art. 39 pkt 2–3 orzeka się bez określenia czasu ich obowiązywania; sąd uchyla je, gdy ustały
przyczyny ich orzeczenia.
Art. 100. (uchylony)

65. W brzmie niu ustalonym przez art. 1 pkt 34 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

66. W brzmien iu ustalonym przez art. 1 pkt 35 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 28 – Poz. 17

Rozdział XI
Przedawnienie
Art. 101. § 1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu j ego popełnienia upłynęło lat:
1)67) 40 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa;
2) 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię;
2a) 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat; 3) 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata; 4) 5 – gdy chodzi o pozostałe występki.
5) (uchylony)
§ 2. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępst wa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.
§ 3.68) Jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpo- czyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.
§ 3a.69) W przypadku przestępstwa popełnionego w czasie dłuższym niż jeden dzień bieg przedawnienia rozpoczyna się z upływem ostatniego dnia, w którym sprawca swoim zachowaniem wypełniał znamiona przestępstwa.
§ 4.70) W przypadku przestępstw:

1. przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na s zkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności,

2. określonych w rozdziale XXV, popełnionych na szkodę małoletniego, albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego,

3. określonych w art. 156a i art. 191b, popełnionych na szkodę małoletniego
   – przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 40. roku życia.
   Art. 102. § 1.71) Jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 101, wszczęto postępowanie, karalność przestępst w określonych w art. 101 § 1 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach – z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.
   § 2.72) Jeżeli w toku wszczętego postępowania powzięto uzasadnione podejrzenie popełnienia innego przestępstwa, karalność tego przestępstwa ulega przedłużeniu w sposób określony w § 1 z dniem, w którym podjęto pierwszą czynność procesową zmierzającą do ustalenia, czy zostało ono popełnione.
   Art. 103. § 1. Nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upł ynęło lat:

4. 30 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą;

5. 15 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat;

6. 10 – w razie skazania na inną karę.
   § 2. Przepis § 1 pkt 3 stosuje s ię odpowiednio do środków karnych, środków kompensacyjnych oraz przepadku.
   Art. 104. § 1. Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie po- stępowania karnego; nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarż enia prywatnego.
   § 2. (uchylony)

7. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 36 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 36 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

9. Dodany przez art. 1 pkt 36 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

10. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 36 lit. d ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

11. Oznac zenie § 1 nadane przez art. 1 pkt 37 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

12. Dodany przez art. 1 pkt 37 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 29 – Poz. 17

Art. 105.73) Przepisów art. 101 –103 nie stosuje się do:

1. zbrodni przeciwko pokojowi, lud zkości i przestępstw wojennych;

2. umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pe ł- nieniem obowiązków służbowych;

3. przestępstw określonych w art. 197 § 4 lub 5, popełnionych na szko dę małoletniego poniżej 15 lat;

4. przestępstw określonych w art. 148 § 2 pkt 2 lub § 3, popełnionych w związku ze zgwałceniem małoletniego poniżej 15 lat lub w związku ze zgwałcenie m ze szczególnym okrucieństwem;

5. przestępstw określonych w art. 197 § 4 lub 5, jeżeli sprawca działa ł ze szczególnym okrucieństwem;

6. przestępstwa określonego w art. 156 § 1 i art. 197 § 4 w związku z art. 11 § 2.
   Rozdział XII
   Zatarcie skazania
   Art. 106. Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych.
   Art. 106a. Nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15.
   Art. 107. § 1.74) W razie skazania na karę pozbawienia wolności wymienioną w art. 32 pkt 3 zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
   § 2. Sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upł ywie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat. § 3.75) W razie skazania na karę dożywotniego pozbawienia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upły- wem 10 lat od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
   § 4. W razie skazania na karę ograniczenia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
   § 4a. W razie skaza nia na grzywnę zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wykonania lub darowa- nia kary albo od przedawnienia jej wykonania.
   § 5. W razie odstąpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
   § 6. Jeżeli orzeczono środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykona niem środka zabezpieczającego.
   Art. 107a. (uchylony)
   Art. 108. Jeżeli sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie p opełnił przestępstwo, dopusz- czalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.
   Rozdział XIII
   Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą
   Art. 109. Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą.
   Art. 110. § 1. Ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą czyn zabroniony skierowany przeciwko interesom Rzeczypospolitej Polskiej, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organi - zacyjnej n iemającej osobowości prawnej oraz do cudzoziemca, który popełnił za granicą przestępstwo o charakterze ter - rorystycznym.

7. W brzmie niu ustalonym przez art. 1 pkt 38 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 39 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

9. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 39 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 30 – Poz. 17

§ 2. Ustawę karną polską stosuje się w razie popełnienia przez cudzoziemca za granicą czynu zabronionego innego niż wymieniony w § 1, jeżeli czyn zabroniony jest w ustawie karnej polskiej zagrożony karą przekraczającą 2 lata po zbawienia wolności, a sprawca przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie postanowiono go wydać.
Art. 111. § 1. Warunkiem odpowiedzialności za czyn pope łniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia.
§ 2. Jeżeli zachodzą różnice między ustawą polską a ustawą obowiązującą w miejscu popełnienia czynu, stosując ustawę
polską, sąd może uwzględnić te różnice na korzyść sprawcy.
§ 3. Warunek przewidziany w § 1 nie ma zastosowania do polskiego funkcjonariusza publicznego, który pełniąc służbę za granicą popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji, ani do osoby, która popełniła przestęp- stwo w miejscu nie podlegającym żadnej władzy państwowej.
Art. 112. Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia czynu zabronionego, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca w razie popełnie nia:

1. przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu Rzeczypospolitej Polskiej;
   1a) (utracił moc)76)

2. przestępstwa przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym oraz przestępstwa wyłudzenia poświad- czenia nieprawdy od pol skiego funkcjonariusza publicznego lub innej osoby uprawnionej na podstawie prawa pol- skiego do wystawienia dokumentu;

3. przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym;

4. przestępstwa fałszywych zeznań, złożenia fałszywego oświadczenia, op inii lub tłumaczenia, posłużenia się dokumen- tem stwierdzającym tożsamość innej osoby, poświadczającym nieprawdę lub fałszywym – wobec urzędu polskiego;

5. przestępstwa, z którego została osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa na terytorium Rzec zypospolitej Polskiej.
   Art. 112a.77) Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia czynu zabronionego, ustawę karną pol- ską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca w razie popełnienia przestępstwa przy użyciu systemu informa- tyczne go, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej, jeżeli czyn ten na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wywołał lub mógł wywołać skutek naruszający interes państwa w zakresie ochrony niepodległości, integralności terytorial- nej, bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, obronności, polityki zagranicznej, pozycji międzynarodowej lub poten- cjału naukowego lub gospodarczego.
   Art. 113. Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca, którego nie postanowiono wydać, w razie popełnienia przez niego za granicą przestępstwa, do którego ścigania Rzeczpospolita Polska jest zobowiązana na mocy umowy międzynarodowej, lub prze- stępstwa określonego w Rzymskim Statucie Międzynarodowego Trybunału Karnego, sporządzonym w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r. (Dz. U. z 2003 r. poz. 708 oraz z 2018 r. poz. 1753).
   Art. 114. § 1. Orzeczenie zapadłe za granicą nie stanowi przeszkody do wszczęcia lub prowadzenia postępowania ka r- nego o ten sam czyn zabroniony przed sądem polskim.
   § 2. Sąd zalicza na poczet orzeczonej kary okres rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą oraz wykonywaną tam karę, uwzględniając różnice zachodzące między tymi karami.
   § 3. Przepisu § 1 nie stosuje się:

6. jeżeli wyrok skazujący zapadły za granicą został przejęty do wykonania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również wtedy, gdy orzeczenie zapadłe za granicą dotyczy przestępstwa, w związku z którym nastąpiło przekazanie ścigania lub wydani e sprawcy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

7. do orzeczeń międzynarodowych trybunałów karnych działających na podstawie wiążącego Rzeczpospolitą Polską prawa międzynarodowego;

8. do prawomocnych orzeczeń sądów lub innych organów państw obcych kończą cych postępowanie karne, jeżeli wynika to z wiążącej Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej.

9. Z dniem 30 września 2008 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 września 2008 r. sygn. akt K 5/07 (Dz. U. poz. 1080).

10. Dodany p rzez art. 1 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 13.

Dziennik Ustaw – 31 – Poz. 17

§ 4. Jeżeli nastąpiło przejęcie obywatela polskiego, skazanego prawomocnie przez sąd obcego państwa, do wykonania wyroku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sąd określa według polskiego prawa kwalifikację prawną czynu oraz pod- legającą wykonaniu karę lub inny środek przewidziany w tej ustawie; podstawę określenia kary lub środka podlegającego wykonaniu stanowi wyrok wydany przez sąd państwa obcego, ka ra grożąca za taki czyn w polskim prawie, okres rzeczywi- stego pozbawienia wolności za granicą oraz wykonana tam kara lub inny środek, z uwzględnieniem różnic na korzyść ska- zanego.
Art. 114a. § 1. Wyrokiem skazującym jest również prawomocne orzeczenie skazu jące za popełnienie przestępstwa wydane przez sąd właściwy w sprawach karnych w państwie członkowskim Unii Europejskiej, chyba że według ustawy karnej polskiej czyn nie stanowi przestępstwa, sprawca nie podlega karze albo orzeczono karę nieznaną ustawie.
§ 2. W razie skazania przez sąd, o którym mowa w § 1, w sprawach:

1. stosowania nowej ustawy karnej, która weszła w życie po wydaniu wyroku skazującego,

2. zatarcia skazania
   – stosuje się ustawę obowiązującą w miejscu skazania. Przepisu art. 108 nie stosuje się. § 3. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli informacje uzyskane z rejestru karnego lub od sądu państwa członkowskiego Unii Europejskiej nie są wystarczające do ustalenia skazania albo orzeczona kara podlega darowaniu w państwie, w którym
   nastąpiło skaz anie.
   Rozdział XIV
   Objaśnienie wyrażeń ustawowych
   Art. 115. § 1. Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.
   § 2.78) Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego lub zagrożonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.
   § 3. Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem prze- mocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.
   § 4. Korzyścią majątkową lub osobistą jest korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego.
   § 5. Mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200 000 złotych.
   § 6. Mieniem wielkiej wartości jest mienie, które go wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 1 000 000 złotych.
   § 7. Przepis § 5 stosuje się odpowiednio do określenia „znaczna szkoda” oraz określenia „wartość lub łączna wartość jest znaczna”.
   § 7a. Przepis § 6 stosuje się odpowiednio do określenia „szkoda w wielkich rozmiarach”.
   § 8. (uchylony)
   § 9. Rzeczą ruchomą lub przedmiotem jest także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy, środek pieniężny zapisany na rachunku oraz dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej a lbo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach, albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce.
   § 9a.79) Kradzieżą szczególnie zuchwałą jest:

3. kradzież, której sprawca swoim zachowaniem wykazuje postawę lekceważącą lub wyzywającą wobec posiadacza rze- czy ruchomej lub innych osób lub używa przemocy innego rodzaju niż przemoc wobec osoby w celu zawładnięcia tą rzeczą;

4. kradzież rzeczy ruchomej zn ajdującej się bezpośrednio na osobie lub w noszonym przez nią ubraniu albo przenoszonej lub przemieszczanej przez tę osobę w warunkach bezpośredniego kontaktu lub znajdującej się w przedmiotach prze- noszonych lub przemieszczanych w takich warunkach.

5. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 40 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

6. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 40 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 32 – Poz. 17

§ 10. Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orze- kania w pierwszej instancji 24 lat. § 11. Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osob a pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.
§ 12. Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania kar- nego lub innego postępowania, w który m może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jak również rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania po- stępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zosta ć nałożona administracyjna kara pieniężna, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem lub zachowaniem zagrożonym administracyjną karą pie- niężną.
§ 13. Funkcjonariuszem publicznym jest:

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;

2. poseł, senator, radny;
   2a) poseł do Parlamentu Europejskiego;

3. sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzęd- nego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, ku rator sądowy, syndyk, nad- zorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy;

4. osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłą cznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji
   administracyjnych;

5. osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynnoś ci usługowe;

6. osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej;

7. funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej;

8. osoba pełniąca czynną służbę wojskową, z wyjątkiem ter ytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie;

9. pracownik międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe ; 10)80) inspektor Inspekcji Wodnej.
   § 14. Dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.
   § 14a. Fakturą jest dokument, o którym mowa w art. 2 pkt 31 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570, 1598 i 1852 ). § 15. W rozumieniu tego kodeksu za statek wodny uważa się także stałą platformę umieszczoną na szelfie kontynen- talnym.
   § 16. Stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu zachodzi, gd y:

10. zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub

11. zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.
    § 17. Żołnierzem jest osoba pełniąca czynną służbę wojskową, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie.
    § 18. Rozkazem jest polecenie określonego działania lub zaniechania wydane służbowo żołnierzowi przez przełożo- nego lub uprawnionego żołnierza s tarszego stopniem.
    § 19. Osobą pełniącą funkcję publiczną jest funkcjonariusz publiczny, członek organu samorządowego, osoba zatrud- niona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, chyba że wykonuje wyłącznie czynności usługowe, a także i nna osoba, której uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub uznane przez ustawę lub wiążącą Rzeczpospolitą Polską umowę międzynarodową.

12. Dodany przez art. 9 ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o rewitalizacji rzeki Odry (Dz. U. poz. 1963); wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2024 r.

Dziennik Ustaw – 33 – Poz. 17

§ 20. Przestępstwem o charakterze terrorystycznym jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 5 lat, popełniony w celu:

1. poważnego zastraszenia wielu osób,

2. zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa albo organu organizacji między- narodowej do podj ęcia lub zaniechania określo nych czynności,

3. wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa lub organizacji międzynarodowej
   – a także groźba popełnienia takiego czynu.
   § 21. Występkiem o charakterze chuli gańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wol ność,
   na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym nisz czeniu, uszkodz eniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekce - ważenie porządku prawnego.
   § 22. Handlem ludźmi jest werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby
   z zastosowaniem:

4. przemocy lub groźby bezprawnej,

5. uprowadzenia,

6. podstępu,

7. wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego dzia łania,

8. nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,

9. udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą
   – w celu jej wykorzyst ania, nawet za jej zgodą, w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego
   wyko rzystania, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wy- korzystania poniżających godność człowiek a albo w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy. Jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy małoletniego, stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie zostały użyte metody lub środki wymienione w pkt 1–6. § 22a. Adopcją jest nabycie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem przez inną osobę niż ta, od której dziecko pochodzi.
   § 23. Niewolnictwo jest stanem zależności, w którym człowiek jest traktowany jak przedmiot własności.
   § 24. Przy ocenie rozmiaru działalności przedsiębiorstwa sąd bierze pod uwagę wartość przedsiębiorstwa.
   § 25.81) Przez koszty inne niż odsetki należy rozumieć:

10. marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy, z której wynika udzielenie świadczenia pieniężnego, lub umowy związanej z udzieleniem tego świadczenia lub obsługą tych umów albo inne tego rodzaju koszty,

11. opłaty związane z odroczeniem termin u zwrotu udzielonego świadczenia pieniężnego, jego nieterminową spłatą albo inne tego rodzaju koszty,

12. koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia zwrotu świadczenia pieniężnego, koszty po zyskiwania informacji związanych z udzielaniem świadczenia pieniężnego, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do zawarcia umów, o których mowa w pkt 1,

13. wynagrodzenie osoby, która reprezentowała osobę udzielającą świadczenia pieniężnego przy za warciu umów, o któ- rych mowa w pkt 1, lub za której pośrednictwem udzielający świadczenia zawarł te umowy lub udzielił tego świadcze- nia, bezpośrednio ponoszone przez osobę, na rzecz której udzielono świadczenia
    – z wyłączeniem opłat notarialnych oraz danin o charakterze publicznoprawnym, które strony umów, o których mowa w pkt 1, są zobowiązane ponieść w związku z zawarciem tych umów.

14. Dodany przez art. 3 ustawy z dnia 6 październi ka 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz. U. poz. 2339) , która weszła w życie z dniem 1 8 maja 2023 r.

Dziennik Ustaw – 34 – Poz. 17

Rozdział XV
Stosunek do ustaw szczególnych
Art. 116. Przepisy części ogólnej tego kodeksu stosuje się do innych ustaw przewidujących odpowiedzialność karną, chyba że ustawy te wyraźnie wyłączają ich zastosowanie.
CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA
Rozdział XVI
Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne
Art. 117. § 1.82) Kto wszczyna lub prowadzi wojnę napastniczą,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. (uchylony)
§ 3. Kto publicznie nawołuje do wszczęcia wojny napastniczej lub publicznie pochwala wszczęcie lub prowadzenie takiej wojny,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 118. § 1.83) Kto, w celu wyniszczenia w całości albo w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym światopoglądzie, dopuszcza się zabójstwa albo powoduje ciężki uszczerbek na zdro- wiu osoby należącej do takiej grupy,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2.84) Kto, w celu określonym w § 1, stwarza dla osób należących do takiej grupy warunki życia grożące jej biologicz- nym wyniszczeniem, stosuje środki mające służyć do wstrzymania urodzeń w obrębie grupy lub przymusowo odbiera dzieci osobom do niej należącym,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25 . § 3. (uchylony)
Art. 118a. § 1.85) Kto, biorąc udział w masowym zamachu lub choćby w jednym z powtarzających się zamachów skie- rowanych przeciwko grupie ludności podjętych w celu wykonania lub wsparcia polityki państwa lub organizacji:

1. dopuszcza się zabójstwa,

2. powoduje ci ężki uszczerbek na zdrowiu człowieka,

3. stwarza dla osób należących do grupy ludności warunki życia grożące ich biologicznej egzystencji, w szczególności przez pozbawienie dostępu do żywności lub opieki medycznej, które są obliczone na ich wyniszczenie,
   podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
   § 2.86) Kto, biorąc udział w masowym zamachu lub choćby w jednym z powtarzających się zamachów skierowanych przeciwko grupie ludności podjętych w celu wykonania lub wsparcia polityki państwa lub organizacji:

4. powoduje oddanie osoby w stan niewolnictwa lub utrzymuje ją w tym stanie,

5. pozbawia osobę wolności na czas przekraczający 7 dni lub ze szczególnym udręczeniem,

6. stosuje tortury lub poddaje osobę okrutnemu lub nieludzkiemu traktowaniu,

7. dopuszcza się zgwałcenia albo stosując przemoc, groźbę bezprawną lub podstęp w inny sposób narusza wolność sek- sualną osoby,

8. stosując przemoc lub groźbę bezprawną powoduje zajście przez kobietę w ciążę w zamiarze wpłynięcia na skład etniczny grupy ludności lub dokonania innych poważnych naruszeń prawa międzynarodowego,

9. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 41 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

10. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 42 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

11. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 42 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

12. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 43 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

13. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 43 lit. b usta wy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 35 – Poz. 17

6. pozbawia osobę wolności i odmawia udzielenia informacji dotyczących tej osoby lub miejsca jej pobytu lub przekazuje nieprawdziwe informa cje dotyczące tej osoby lub miejsca jej pobytu, w zamiarze pozbawienia takiej osoby ochrony prawnej przez dłuższy okres,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25 . § 3.87) Kto, biorąc udział w masowym zamachu lub choćby w jednym z powtarzających się zamachów skierowanych przeciwko grupie ludności podjętych w celu wykonania lub wsparcia polityki państwa lub organizacji:

7. naruszając prawo międzynarodowe zmusza osoby do zmiany ich zgodnego z prawem miejsca zamieszkania,

8. dopuszcza się poważnego prześladowania grupy ludności z powodów uznanych za niedopuszczalne na podstawie prawa międzynarodowego, w szczególności politycznych, rasowych, narodowych, etnicznych, kulturowych, wyzna- niowych lub z powodu bezwyznaniowości, światopoglądu lub płci, powodu jąc pozbawienie praw podstawowych,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . Art. 119. § 1. Kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną wobec grupy osób lub poszczególnej osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, w yznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowości,
   podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
   § 2. (uchylony)
   Art. 120.88) Kto stosuje środek masowej zagłady zakazany przez prawo międzynarodowe,
   podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krót szy od lat 10 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
   Art. 121. § 1. Kto, wbrew zakazom prawa międzynarodowego lub przepisom ustawy, wytwarza, gromadzi, nabywa, zbywa, przechowuje, przewozi lub przesyła środki masowej zagłady lub środki walki bądź pr owadzi badania mające na celu wytwarzanie lub stosowanie takich środków,
   podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
   § 2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza do popełnienia czynu określonego w § 1. Art. 122. § 1.89) Kto w czasie działań zbrojny ch atakuje miejscowość lub obiekt niebroniony, strefę sanitarną, zdemi- litaryzowaną lub zneutralizowaną albo stosuje inny sposób walki zakazany przez prawo międzynarodowe,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25 . § 2. Tej samej karze podlega, kto w czasie działań zbrojnych stosuje środek walki zakazany przez prawo między narodowe.
   Art. 123. § 1.90) Kto, naruszając prawo międzynarodowe, dopuszcza się zabójstwa wobec:

9. osób, które składając broń lub nie dysponując środkami obrony poddały się,

10. rannych, chorych, rozbitków, personelu medycznego lub osób duchownych,

11. jeńców wojennych,

12. ludności cywilnej obszaru okupowanego, zajętego lub na którym toczą się działania zbrojne, albo innych osób korzy - stających w czasie działań zbrojnych z ochrony mię dzynarodowej,
    podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
    § 2.91) Kto, naruszając prawo międzynarodowe, powoduje u osób wymienionych w § 1 ciężki uszczerbek na zdrowiu, poddaje te osoby torturom, okrutnemu lub nieludzkiemu traktowaniu, dokonuje na nich, nawet za ich zgodą, eksperymentów poznawczych, używa ich do ochraniania swoją obecnością określonego terenu lub obiektu przed działaniami zbrojnymi albo własnych oddziałów lub zatrzymuje j ako zakładników,
    podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25 .

13. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 43 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

14. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 44 ustawy, o której mowa w o dnośniku 2.

15. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 45 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

16. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 46 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

17. Ze zm ianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 46 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 36 – Poz. 17

Art. 124. § 1.92) Kto, naruszając prawo międzynarodowe, zmusza osoby wymienione w art. 123 § 1 do służby w nie- przyjacielskich siłach zbrojnych lub do uczestnictwa w działaniach zbrojnych skierowanych przeciwko własnemu krajowi, stosuje kary cielesne, przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza te osoby do obcowania płciowego, poddania się innej czynnośc i seksualnej albo do wykonania takiej czynności, dopuszcza się zamachu na godność osobistą, w szcze- gólności poniżającego i upokarzającego traktowania, pozbawia wolności, p ozbawia prawa do niezawisłego i bezstronnego sądu albo ogra nicza prawo tych osób do obrony w postępowaniu karnym, ogłasza prawa lub roszczenia obywateli strony przeciwnej za wygasłe, zawieszone lub niedopuszczalne do dochodzenia przed sądem,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . § 2. Tej samej karze podlega, kto, naruszając p rawo międzynarodowe, opóźnia repatriację jeńców wojennych lub osób cywilnych, dokonuje przemieszczenia, przesiedlenia lub deportacji ludności cywilnej, wciela, werbuje do sił zbrojnych osoby poniżej 18 roku życia lub faktycznie używa takich osób w działani ach zbrojnych.
Art. 125. § 1. Kto, na obszarze okupowanym, zajętym lub na którym toczą się działania zbrojne, naruszając prawo międzynarodowe, niszczy, uszkadza, zabiera lub przywłaszcza mienie albo dobro kultury,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2.93) Jeżeli czyn dotyczy mienia znacznej wartości albo dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . Art. 126. § 1. Kto w czasie działań zbrojnych używa niezgodnie z prawem międzynarodow ym znaku Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w czasie działań zbrojnych używa niezgodnie z prawem międzynarodowym znaku ochronnego dla dóbr kultury lub innego znaku ch ronionego przez prawo międzynarodowe albo posługuje się flagą państwową
lub odznaką wojskową nieprzyjaciela, państwa neutralnego albo organizacji lub komisji międzynarodowej.
Art. 126a. Kto publicznie nawołuje do popełnienia czynu określonego w art. 118, 118a, 119 § 1, art. 120–125 lub pub - licznie pochwala popełnienie czynu określonego w tych przepisach,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 126b. § 1. Kto, nie dopełniając obowiązku należytej kontroli, dopuszcza do popełnienia czynu określonego w art. 117 § 3, art. 118, 118a, 119 § 1, art. 120–126a przez osobę pozostającą pod jego faktyczną władzą lub kontrolą,
podlega karze określonej w tych przepisach.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 126c. § 1.94) Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 117, art. 118 lub art. 120, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . § 2. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 118a § 1 lub § 2, art. 122 lub art. 123, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 124 § 1 lub art. 125, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Rozdział XVII
Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
Art. 127. § 1.95) Kto, mając na celu pozbawienie niepodległości, oderwanie części obszaru lub zmianę przemocą kon- stytucyjnego ustroju Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje w porozumieniu z innymi osobami działalność zmierzającą bez- pośrednio do urzeczywistnienia tego celu,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

92. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 47 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

93. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 48 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

94. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 49 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

95. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 50 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 37 – Poz. 17

§ 2.96) Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . Art. 128. § 1.97) Kto, w celu usunięcia przemocą konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje dzia- łalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . § 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe konstytucyjnego organu Rzeczy - pospolitej Polskie j, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 129. Kto, będąc upoważniony do występowania w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej w stosunkach z rządem obcego
państwa lub zagraniczną organizacją, działa na szkodę Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 130.98) § 1. Kto bierze udział w działalności obcego wywiadu albo działa na jego rzecz, przeciwko Rzeczypospo- litej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5.
§ 2. Kto, biorąc udział w działalności obcego wywiadu albo działając na jego rzecz, udziela temu wywiadowi wiado- mości, której przekazanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 3. Kto zgłasza gotowość działania na rzecz obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej albo w celu udzie- lenia obcemu wywiadowi wiadomości, których przekazanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej, grom adzi je lub przechowuje lub wchodzi do systemu informatycznego w celu ich uzyskania,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Kto działalność obcego wywiadu, o której mowa w § 1, organizuje lub nią kieruje,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 5. Funkcjonariusz publiczny oraz osoba pełniąca dyspozycyjnie terytorialną służbę wojskową, dopuszczający się czynu, o którym mowa w § 1, podlega karze pozbawienia wolno ści na czas nie krótszy od lat 8 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 6. Kto bierze udział w działalności obcego wywiadu nieskierowanej przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej prowadzo- nej na jej terytorium bez zgody właściwego organu udzielonej na p odstawie odrębnych przepisów,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 7. Kto, biorąc udział w działalności obcego wywiadu albo działając na jego rzecz, dokonuje dywersji, sabotażu lub dopuszcza się przestępstwa o charakterze terrorysty cznym,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 8. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 7, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 9. Kto, biorą c udział w działalności obcego wywiadu albo działając na jego rzecz, prowadzi dezinformację, polega- jącą na rozpowszechnianiu nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji, mając na celu wywołanie poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypos politej Polskiej, państwa sojuszniczego lub organizacji międzynarodowej, któ- rej członkiem jest Rzeczpospolita Polska albo skłonienie organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej, państwa so- juszniczego lub organizacji międzynarodowej, której członkiem jest Rzeczpospolita Polska, do podjęcia lub zaniechania określonych czynności,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8.

96. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 50 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

97. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 51 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

98. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 3 ustawy, o której mowa w odnośniku 13; wszedł w życie z dniem 1 października 2023 r.

Dziennik Ustaw – 38 – Poz. 17

Art. 131.98) § 1. Nie podlega karze za usiłowanie przestępstwa określonego w art. 127 § 1, art. 128 § 1 lub art. 130 § 1, 2, 5, 7 i 9 kto dobrowolnie poniechał dalszej działalności i ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności p opełnionego czynu; przepis art. 17 § 2 stosuje się odpowiednio.
§ 2. Nie podlega karze za przestępstwo określone w art. 128 § 2, art. 129 lub art. 130 § 3, 6 i 8, kto dobrowolnie ponie- chał dalszej działalności i podjął istotne starania zmierzające do zapob ieżenia popełnieniu zamierzonego czynu zabronio- nego oraz ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu.
Art. 132. Kto, oddając usługi wywiadowcze Rzeczypospolitej Polskiej, wprowadza w błąd polski organ państwowy przez dostarczanie podrobionych lub przerobionych dokumentów lub innych przedmiotów albo przez ukrywanie prawdzi- wych lub udzielanie fałszywych wiadomości mających istotne znaczenie dla Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia w olności od roku do lat 10.
Art. 132a. (utracił moc)76) Art. 133. Kto publicznie znieważa Naród lub Rzeczpospolitą Polską,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 134.99) Kto dopuszcza się zamachu na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
Art. 135. § 1. Kto dopuszcza się czynnej napaści na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto publicznie znieważa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 136. § 1. Kto na terytorium Rzeczypospolit ej Polskiej dopuszcza się czynnej napaści na głowę obcego państwa lub akredytowanego szefa przedstawicielstwa dyplomatycznego takiego państwa albo osobę korzystającą z podobnej ochrony
na mocy ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych , podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza się czynnej napaści na osobę należącą do personelu dyplo- matycznego przedstawicielstwa obcego państwa albo urzędnika konsularn ego obcego państwa, w związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej publicznie znieważa osobę okreś loną w § 1. § 4. Kto na terytori um Rzeczypospolitej Polskiej publicznie znieważa osobę określoną w § 2, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 137. § 1. Kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę , flagę lub inny
znak państwowy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa god ło, sztandar, chorągiew, b anderę, flagę lub inny znak państwa obcego, wystawione publicznie przez przedstawicielstwo tego państwa lub na zarządzenie polskiego organu władzy.
Art. 138. § 1. Przepisy art. 136 oraz 137 § 2 stosuje się, jeżeli państwo obce zapewnia wzajemność.
§ 2. Przepisy art. 127, 128, 130 oraz 131 stosuje się odpowiednio, jeżeli czyn zabroniony popełniono na szkodę państwa
sojuszniczego, a państwo to zapewnia wzajemność.
Art. 139. W sprawie o przestępstwo określone w art. 127, art. 128 oraz art. 130 sąd może orzec p rzepadek przedmio- tów również wtedy, gdy przedmioty nie stanowią własności sprawcy.

99. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 53 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 39 – Poz. 17

Rozdział XVIII
Przestępstwa przeciwko obronności
Art. 140. § 1. Kto, w celu osłabienia mocy obronnej Rzeczypospolitej Polskiej, dopuszcza się gwałtownego zamachu na jednostkę Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, niszczy lub uszkadza obiekt albo urządzenie o znaczeniu obronnym,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2.100) Jeżeli następstwem czynu jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowi u wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4. W sprawie o przestępstwo określone w § 1–3 sąd może orzec przepadek p rzedmiotów również wtedy, gdy przed- mioty nie stanowią własności sprawcy.
Art. 141. § 1. Kto, będąc obywatelem polskim, przyjmuje bez zgody właściwego organu obowiązki wojskowe w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto przyjmuje obowiązki w zakazanej przez prawo międzynarodowe wojskowej służbie najemnej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1 obywatel polski będ ący równocześnie obywatelem innego państwa,
jeżeli zamieszkuje na jego terytorium i pełni tam służbę wojskową.
Art. 142. § 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, prowadzi zaciąg obywateli polskich lub przebywających w Rzeczy - pospolitej Polskiej cudzoziemców do s łużby wojskowej w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto prowadzi zaciąg obywateli polskich lub przebywających w Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemców do służby
w zakazanej przez prawo międzynarodowe wojskowej służbie najemnej albo taką służbę najemną opłaca, organizuje, szkoli lub wykorzystuje,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 143. § 1. Kto, w celu uzyskania zwolnienia od obowiązku służby wojskowej albo odroczenia tej służby, powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u niego skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 albo w tym celu używa podstępu dla wprowadzenia w błąd właściwego organu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Tej samej karze podlega, kto, w celu ułatwienia innej osobie zwolnienia od obowiązku służby wojskowej albo odroczenia tej służby, za jej zgodą powoduje u niej skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 albo w tym celu używa
podstępu dla wpro wadzenia w błąd właściwego organu.
§ 3. Kto dopuszcza się czynu zabronionego określonego w § 1 lub 2, jeżeli obowiązek dotyczy służby zastępującej służbę wojskową,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 144. § 1. Kto, będąc powołanym do pełnienia czynnej służby wojskowej, nie zgłasza się do odbywania tej służby
w określonym terminie i miejscu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Kto nie zgłasza się do odbywania służby zastępującej służbę wojskową w warunkach określonych w § 1, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

100. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 54 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 40 – Poz. 17

Art. 145. § 1. Kto, odbywając służbę zastęp ującą służbę wojskową:

1. odmawia pełnienia tej służby, złośliwie lub uporczywie odmawia wykonania obowiązku wynikającego z tej służby albo polecenia w sprawach służbowych,

2. w celu częściowego lub zupełnego uchylenia się od tej służby albo wykonania obow iązku wynikającego z tej służby:
   a) powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u niego skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1, b) używa podstępu dla wprowadzenia w błąd przełożonego,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
   § 2. Tej samej karze podlega, kto, pełniąc służbę określoną w § 1, samowolnie opuszcza wyznaczone miejsce wyko- nywania obowiązków służbowych lub samowolnie poza nim pozostaje.
   § 3. Jeżeli sprawca czynu zabronionego określoneg o w § 2 opuszcza, w celu trwałego uchylenia się od tej służby, wy- znaczone miejsce wykonywania obowiązków służbowych albo w takim celu poza nimi pozostaje,
   podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
   Art. 146. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w art. 145 § 2 i 3 dobrowolnie powrócił, a jego nieobecność trwała nie dłużej niż 14 dni, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
   Art. 147. W stosunku do sprawcy przestępstwa określonego w art. 143 § 1 lub w art. 144 lub 145, który w chwili czynu był niezdolny do pełnienia służby wojskowej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
   Rozdział XIX
   Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
   Art. 148. § 1.101) Kto zabija człowieka,
   podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 albo karze dożywot niego pozbawienia wolności.
   § 2.102) Kto zabija człowieka:

3. ze szczególnym okrucieństwem,

4. w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,

5. w wyniku motyw acji zasługującej na szczególne potępienie,

6. z użyciem materiałów wybuchowych,
   podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 15 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
   § 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija wi ęcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo oraz sprawca zabójstwa funkcjonariusza publicznego popeł nionego podczas lub w związku z pełnieniem
   przez niego obowiązków służbowych związanych z ochroną bezpieczeństwa ludzi lub ochroną bezpieczeństwa lub porządku publicznego.
   § 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami,
   podlega karze pozbawienia wolnośc i od roku do lat 10.
   § 5.103) Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1, 2 lub 3,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
   Art. 148a.104) § 1. Kto przyjmuje zlecenie zabójstwa człowieka w zamian za udzieloną lub obiecaną korzyść mają tkową lub osobistą,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
   § 2. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1, kto przed wszczęciem postępowania karnego ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw osobę lub osoby zlecające zab ójstwo oraz istotne okoliczności popełnionego czynu.

7. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 55 lit. a ustawy, o której mowa w odnośnik u 2.

8. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 55 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

9. Dodany przez art. 1 pkt 55 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

10. Dodany przez art. 1 pkt 56 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 41 – Poz. 17

Art. 149. Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 150. § 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wy- mierzenia.
Art. 151. Kto namową lub przez udzielenie pomocy doprowadza człowieka do targnięcia się na własne życie,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 152. § 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy lub ją do tego nakłania.
§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza o rganizmem kobiety ciężarnej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 153. § 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobi etę ciężarną do przerwania ciąży,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej,
podlega karze pozb awienia wolności od roku do lat 10.
Art. 154. § 1. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 1 lub 2 jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2.105) Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 3 lub w art. 153 jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . Art. 155. Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 156. § 1.106) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1. pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

2. innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego ze- szpecenia lub zniekształcenia ciała,
   3)107) wycięcia, infibulacji lub innego trwałego i istotnego okaleczenia żeńskiego narządu płciowego,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
   podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
   § 3.108) Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
   podlega karze pozbawienia wolności na czas nie króts zy od lat 5 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

3. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 57 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

4. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 58 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

5. Dodany przez art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 289), która weszła w życie z dniem 1 5 sierpnia 2023 r.

6. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 58 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 42 – Poz. 17

Art. 156a.109) § 1. Kto nakłania inną osobę do spowodowania u niej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 3,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto przemocą lub groźbą bezprawną zmusza inną osobę do spowodowania u niej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 3,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Art. 157. § 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała l ub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.
§ 5. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.
Art. 157a. § 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego.
§ 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego, która dopuszcza się czynu określonego w § 1. Art. 158. § 1.110) Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeń- stwo utraty życia albo nastąpienie skutku określ onego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 . § 2.111) Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 . § 3.112) Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . Art. 159. Kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebez- piecznego przedmiotu,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 160. § 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obow iązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności d o roku.

109. Dodany przez art. 5 pkt 3 ustawy, o której mowa w o dnośniku 107.

110. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 59 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

111. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 59 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

112. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 59 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 43 – Poz. 17

§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1–3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 161. § 1.113) Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV lub dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie tym wirusem lub taką chorobą,
podlega karze pozbawienia wolnośc i od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. (uchylony)114) § 3.115) Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża na zarażenie wiele osób,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4.115) Ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 162. § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Nie popełnia przestę pstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.
Rozdział XX
Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powsze chnemu
Art. 163. § 1. Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach,
mające postać:

1. pożaru,

2. zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śniegu,

3. eksplozji materiałów wybu chowych lub łatwopalnych albo innego gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzenia- nia się substancji trujących, duszących lub parzących,

4. gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenia promieniowania jonizującego,
   podlega karze pozbawienia woln ości od roku do lat 10.
   § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
   podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
   § 3.116) Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
   podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
   Art. 164. § 1. Kto sprowadza be zpośrednie niebezpieczeństwo zdarzenia określonego w art. 163 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
   § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
   podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

5. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 60 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

6. Przez art. 1 pkt 60 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

7. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 60 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 61 ustawy, o której mo wa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 44 – Poz. 17

Art. 165. § 1. Kto sprowadza niebezpieczeństw o dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach:

1. powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej,

2. wyrabiając lub wprowadzając do obrotu szkodliwe dla zdrowia subst ancje, środki spożywcze lub inne artykuły po- wszechnego użytku lub też środki farmaceutyczne nieodpowiadające obowiązującym warunkom jakości,

3. powodując uszkodzenie lub unieruchomienie urządzenia użyteczności publicznej, w szczególności urządzenia dostar- czającego wodę, światło, ciepło, gaz, energię albo urządzenia zabezpieczającego przed nastąpieniem niebezpieczeń- stwa powszechnego lub służącego do jego uchylenia,

4. zakłócając, uniemożliwiając lub w inny sposób wpływając na automatyczne przetwarzanie, grom adzenie lub przeka- zywanie danych informatycznych,

5. działając w inny sposób w okolicznościach szczególnie niebezpiecznych,
   podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
   § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
   podlega karze pozbawienia wolnośc i do lat 3.
   § 3.117) Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowiek a lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
   podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
   Art. 165a. § 1.118) Kto gromadzi, przekazuje lub oferuje środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości w zamiarze sfinansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub przestę pstwa, o którym mowa w art. 120, art. 121, art. 136, art. 166, art. 167, art. 171, art. 252, art. 255a lub art. 259a,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 2. Tej samej karze podlega, kto udostępnia mienie określone w § 1 zorganizowanej grupie lub związkowi mającym na celu popełnienie przestępstwa, o którym mowa w tym przepisie, osobie biorącej udział w takiej grupie lub związku lub osobie, która ma zamiar popełnienia takiego przestępstwa.
   § 3. Kto, nie będąc do tego obowiązany na mocy us tawy, pokrywa koszty związane z zaspokojeniem potrzeb lub wyko - naniem zobowiązań finansowych grupy, związku lub osoby, o których mowa w § 2, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
   § 4. Tej samej karze podlega sprawca czynu określonego w § 1 lub 2, kt óry działa nieumyślnie.
   Art. 166. § 1.119) Kto, stosując podstęp albo gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego użycia takiego gwałtu, przej- muje kontrolę nad statkiem wodnym lub powietrznym albo nad publicznym środkiem transportu lądowego,
   podlega karze poz bawienia wolności od lat 2 do 15.
   § 2.120) Kto, działając w sposób określony w § 1, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . § 3.121) Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25 .

6. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 62 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

7. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 63 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 64 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

9. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 64 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

10. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 64 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 45 – Poz. 17

Art. 167. § 1.122) Kto umieszcza na statku wodnym lub powietrznym albo w publicznym środku transportu lądowego urządzenie lub subs tancję zagrażającą bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do użytku urządzenie nawigacyjne albo uniemożliwia jeg o obsługę, jeżeli może to zagrażać bezpieczeństwu osób.
Art. 168. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 163 § 1, art. 165 § 1, art. 166 § 1 lub w art. 167 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 169. § 1. Nie podlega kar ze za przestępstwo określone w art. 164 lub 167 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 163 § 1 lub 2, art. 165 § 1 lub 2 lub w art. 166 § 2 sąd może za- stosować nadzwyczajne złagodzen ie kary, jeżeli sprawca dobrowolnie uchylił niebezpieczeństwo grożące życiu lub zdrowiu
wielu osób.
§ 3. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 166 § 1 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli sprawca przekazał statek lub kontrolę n ad nim osobie uprawnionej.
Art. 170. Kto uzbraja lub przysposabia statek morski przeznaczony do dokonania na morzu rabunku lub na takim statku przyjmuje służbę,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 171. § 1. Kto, bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom, wyrabia, przetwarza, gromadzi, posiada, posługuje się lub handluje substancją lub przyrządem wybuchowym, materiałem radioaktywnym, urządzeniem emitującym promienie jonizujące lub innym przedmiotem lub substancją, która m oże sprowadzić niebezpieczeństwo dla życia lub zdro- wia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnienia czynu określonego w § 1. § 3. Tej samej karze podlega, kto przedmioty określone w § 1 odstępuje osobie nieuprawnionej.
Art. 172. Kto przeszkadza działaniu mającemu na celu zapobieżenie niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Rozdział XXI
Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji
Art. 173. § 1. Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3.123) Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

122. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 65 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

123. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 66 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 46 – Poz. 17

Art. 174. § 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 175. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 173 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 176. § 1. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w art. 174, który dobrowolnie uchylił grożące ni e- bezpieczeństwo.
§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 173 § 1 lub 2 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli sprawca dobrowolnie uchylił niebezpieczeństwo grożące życiu lub zdrowiu wielu osób.
Art. 177. § 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrz - nym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej wniosek.
Art. 178. § 1.124) Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173 § 1 lub 2, art. 174 lub art. 177 § 1 znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia lub spożywał alkohol lu b zażywał środek odurzający po popełnieniu czynu określonego w art. 173 § 1 lub 2, art. 174 lub art. 177 § 1, a przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka odurzającego, sąd orzek a karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.
§ 1a.125) Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173 § 3 lub 4 lub art. 177 § 2, w warun- kach określonych w § 1 lub którego dotyczy wskazana w tym przepisie okoliczność, sąd orzeka karę pozbawienia wolności w wyso kości:

1. nie niższej niż 3 lata, jeżeli następstwem wypadku j est ciężki uszczerbek na zdrowiu innej osoby albo następstwem katastrofy jest ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, do dwukrotności górnej granicy ustawowego zagrożenia,

2. nie niższej niż 5 lat, jeżeli następstwem czynu jest śmierć człowieka, do dwukro tności górnej granicy ustawowego zagrożenia w przypadku katastrofy, a 20 lat pozbawienia wolności w przypadku wypadku.
   § 2. (uchylony)
   § 3.126) W razie skazania, o którym mowa w § 1 lub 1a, sąd może orzec przepadek, o którym mowa w art. 44b, a orzeka go, jeż eli zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wy- dychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia.
   Art. 178a. § 1.127) Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadz i pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,
   podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 . § 2. (uchylony)
   § 3. (uchylony)

3. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 67 lit. a ustawy, o której mowa w odnośnik u 2.

4. Dodany przez art. 1 pkt 67 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

5. Dodany przez art. 1 pkt 67 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2; wejdzie w życie z dniem 14 marca 2024 r.

6. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 68 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 47 – Poz. 17

§ 4.128) Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mecha- nicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, art. 174, art. 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub dopuścił się czynu określonego w § 1 w okres ie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 5.129) Sąd orzeka przepadek, o którym mowa w art. 44b, w razie popełnienia przestępstwa określonego
w § 1 lub 4, chyba że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa określonego w § 1 była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia. Sąd może odstąpić od o rzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Art. 178b. Kto, pomimo wydania przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego, poruszającą się pojazdem lub znajdującą się na statku wodnym albo powietrzn ym, przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych, polecenia zatrzyma- nia pojazdu mechanicznego nie zatrzymuje niezwłocznie pojazdu i kontynuuje jazdę,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 179. Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi d opuszcza do ruchu pojazd mechaniczny albo inny pojazd w stanie
bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszcza do prowadzenia pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszka nia lub w strefie ruchu przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem środka odurzającego lub osobę nieposiadającą wymaganych uprawnień,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 180. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, pełni czynności związane
bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 180a. Kto na drodz e publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Rozdział XXII
Przestępstwa przeciwko środowisku
Art. 181. § 1.130) Kto powoduje zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2.130) Kto, wbrew przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną, niszczy lub uszkadza rośliny, zwierzęta, grzyby lub ich siedliska, lub siedliska przyrodnicze, powodując istotną szkodę,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3.130) Karze określonej w § 2 podlega także ten, kto niezależ nie od miejsca czynu niszczy lub uszkadza rośliny, zwierzęta, grzyby pozostające pod ochroną gatunkową lub ich siedliska, powodując istotną szkodę.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnośc i albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 5. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 2 lub 3 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

128. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 68 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

129. Dodany przez art. 1 pkt 68 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2; wejdzie w życie z dniem 14 marca 2024 r.

130. W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

Dziennik Ustaw – 48 – Poz. 17

Art. 182.131) § 1. Kto zanieczyszcza wodę, powietrze lub powierzchnię ziemi substancją albo promien iowaniem joni- zującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiar ach,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony w związku z eksploatacją instalacji działającej w ramach zakładu, w zakresie korzystania ze środowiska, na które wymagane jest pozwolenie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 3 działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 183. § 1.132) Kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przetwarza, zbiera, unieszkodliwia, transportuje odpady lub substancje albo doko nuje odzysku odpadów lub substancji w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym,
podlega ka rze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisom przywozi z zagranicy substancje zagrażające środowisku.
§ 3. Karze określonej w § 1 podlega, kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnienia czynu określonego w § 1, 2 i 4. § 4. Karze określonej w § 1 podlega, kto wbrew przepisom przywozi odpady z zagranicy lub wywozi odpady za granicę.
§ 5.133) Kto bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia albo wbrew jego warunkom przywozi z zagranicy lub wywozi za granicę odpady nieb ezpieczne,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 5a.134) Karze określonej w § 5 podlega, kto porzuca odpady niebezpieczne w miejscu nieprzeznaczonym do ich skła- dowania lub magazynowania.
§ 6.135) Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 –5a działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 5.
Art. 184. § 1. Kto wyrabia, przetwarza, transportuje, przywozi z zagranicy, wywozi za granicę, gromadzi, składuje, prze - chowuje , posiada, wykorzystuje, posługuje się, usuwa, porzuca lub pozostawia bez właściwego zabezpieczenia materiał jądrowy albo inne źródło promieniowania jonizującego, w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnieni a czynu określonego w § 1. § 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 185.136) § 1. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182 § 1 lub 3, art. 183 § 1 lub 3 lub w art. 184 § 1 lub 2 jest zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach lub istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi, spr awca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

131. W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 3 ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

132. W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 4 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

133. W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 4 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

134. Dodany przez art. 5 pkt 4 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

135. W brzmieniu ustalon ym przez art. 5 pkt 4 lit. d ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

136. W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 5 ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

Dziennik Ustaw – 49 – Poz. 17

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182 § 1 lub 3, art. 183 § 1 lub 3 lub w art. 184 § 1 lub 2 jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności o d lat 2 do 12.
§ 3.137) Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182 § 1 lub 3, art. 183 § 1 lub 3 lub w art. 184 § 1 lub 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . Art. 186. § 1.138) Kto wbrew obowiązkowi nie utrzymuje w należytym stanie lub nie używa urządzeń zabezpieczają- cych wodę, powietrze lub powierzchnię ziemi przed zanieczyszczeniem lub urządzeń zabezpieczających przed skażeniem promieniotwórczym lub promieniowanie m jonizującym,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto oddaje lub wbrew obowiązkowi dopuszcza do użytkowania obiekt budowlany lub zespół obiektów niemających wymagan ych prawem urządzeń określonych w § 1. § 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Art. 187. § 1. Kto niszczy, poważnie uszkadza lub istotnie zmniejsza wartość przyrodniczą prawni e chronionego terenu lub obiektu, powodując istotną szkodę,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Art. 188. Kto, na teren ie objętym ochroną ze względów przyrodniczych lub krajobrazowych albo w otulinie takiego terenu, wbrew przepisom, wznosi nowy lub powiększa istniejący obiekt budowlany albo prowadzi działalność gospodarczą zagrażającą środowisku,
podlega grzywnie, karze og raniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 188a.139) Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 182 § 1 lub 3, art. 183 § 1, 3, 5a lub 6 lub w art. 184 § 1 lub 2, który dobrowolnie naprawił szkodę w całości albo w znacznej części, sąd mo że zastosować nadzwyczajne złago- dzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Rozdział XXIII
Przestępstwa przeciwko wolności
Art. 189. § 1. Kto pozbawia człowieka wolności,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli pozbawienie wolności trwało dłużej niż 7 dni, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2a.140) Jeżeli pozbawienie wolności, o którym mowa w § 2, dotyczy osoby nieporadnej ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 3.141) Jeżeli pozbawienie wolności, o którym mowa w § 1–2a, łączyło się ze szczególnym udręczeniem, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25 .

137. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 69 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

138. W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 6 ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

139. Dodany prze z art. 5 pkt 7 ustawy, o której mowa w odnośniku 26.

140. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 70 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

141. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 70 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 50 – Poz. 17

Art. 189a. § 1.142) Kto dopuszcza się handlu ludźmi,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . § 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 190. § 1.143) Kto grozi innej oso bie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub na szkodę osoby dla niej najbliż- szej, jeżeli groźba wzbudza w osobie, do której została skierowana lub której dotyczy, uzasadnioną obawę, że będzie speł- niona,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 190a.144) § 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywa tność,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, pr zez co wyrządza jej szkodę majątkową lub osobistą.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 191. § 1.145) Kto, stosując przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną, zmusza ją lub inną osobę do określonego działania, zaniechania lub znoszenia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 1a.145) Tej samej karze podlega, kto w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znosze- nia stosuje przemoc innego rodzaju uporczywie lu b w sposób istotnie utrudniający innej osobie korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego.
§ 2. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3.146) Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 191a. § 1. Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo w izerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksu alnej bez jej zgody rozpowszechnia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 191b.147) § 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lu b przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie kry- tycznego położenia doprowadza inną osobę do zawarcia małżeństwa lub związku, który odpowiada małżeństwu w kręgu wyznaniowym lub kulturowym sprawcy,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
§ 2. Tej samej karze podlega kto w celu popełnienia przestępstwa określonego w § 1, używając podstępu lub naduży- wając stosunku zależności lub wykorzystując krytyczne położenie, nakłania inną osobę do opuszczenia terytorium Rzeczy- pospolitej Pols kiej.

142. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 71 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

143. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 72 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

144. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 73 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

145. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 74 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

146. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 74 lit. b ustawy , o której mowa w odnośniku 2.

147. Dodany przez art. 5 pkt 4 ustawy, o której mowa w odnośniku 107.

Dziennik Ustaw – 51 – Poz. 17

Art. 192. § 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 193. § 1.148) Kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 2.149) Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzoneg o. Rozdział XXIV
Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania
Art. 194. Kto ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego przynależność wyznaniową albo bezwyznaniowość,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 195. § 1. Kto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła lub innego związku wy- znaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolnoś ci do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom żałobnym.
Art. 196. Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce prze- znaczone do publiczn ego wykonywania obrzędów religijnych,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Rozdział XXV
Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności
Art. 197. § 1.150) Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem dop rowadza inną osobę do obcowania płciowego,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze poz bawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3.151) Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia:

1. wspólnie z inną osobą,

2. (uchylony)152)

3. wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry,
   4)153) posługując się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładnia - jącym albo działając w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu,
   5)153) wobec k obiety ciężarnej,
   6)153) utrwalając obraz lub dźwięk z przebiegu czynu,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 .

4. Oznaczenie § 1 nadane przez art. 1 pkt 75 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

5. Dodany przez art. 1 pkt 75 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

6. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 76 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

7. Ze zm ianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 76 lit. b tiret trzecie ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. Przez art. 1 pkt 76 lit. b tiret pierwsze ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

9. Dodany przez art. 1 pkt 76 lit. b tiret drugie ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 52 – Poz. 17

§ 4.154) Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia wobec małoletniego poniżej lat 15 lub sprawca czynu określonego w § 1–3 działa ze szczególnym okrucieństwem lub następstwem tego czynu jest ciężki uszczerbek na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karz e dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 5.155) Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 –4 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
Art. 198. Kto, wykorzystu jąc bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicz nej brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem, do prowadza ją do obco - wania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 199. § 1. Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza inną osobę do obcowania płcioweg o lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony na szkodę małoletniego, sprawca podlega karze pozbawienia wol- ności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto obcuje płciowo z małoletnim lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej albo doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, nadużywając zaufania
lub udzie lając w zamian korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy.
Art. 200. § 1.156) Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 2. (uchylony)
§ 3. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki cha- rakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób u możliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto w celu swojego zaspokojenia seksualnego lub zaspokojenia seksualnego innej osoby prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej.
§ 5. Karze określonej w § 3 podlega, kto prowadzi reklamę lub promocję działalności polegającej na rozpowszechnia- niu treści pornograficznych w sposób umożliwiający zapoznanie się z nimi małoletniemu poniżej lat 15.
§ 6.157) Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w § 1, 3 lub 4 wobec małoletniego poniżej lat 15, który w chwili czynu pozostawał w stosunku zależności od sprawcy, w szczególności pod jego pieczą, lub z wykorzystaniem krytycznego położenia mał oletniego poniżej lat 15, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Art. 200a. § 1.158) Kto w celu popełnienia przestępstwa określonego w ar t. 197 § 4 lub art. 200, jak również produko- wania lub utrwalania treści pornograficznych, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawiązuje kontakt z małoletnim poniżej lat 15, zmierzając, za pomocą wprowadzenia go w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania sytuacji albo przy użyciu groźby bezprawnej, do spotkania z nim,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej ma łoletniemu poniżej lat 15
składa propozycję obcowania płciowego, poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej lub udziału w produ kowa- niu lub utrwalaniu treści pornograficznych, i zmierza do jej realizacji,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wo lności albo pozbawienia wolności do lat 2.

154. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 76 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

155. Dodany przez art. 1 pkt 76 lit. d ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

156. Ze zmianą wprowadzo ną przez art. 1 pkt 77 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

157. Dodany przez art. 1 pkt 77 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

158. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 78 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 53 – Poz. 17

Art. 200b.159) Kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze pedofilskim,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 201. Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przyspo- sabiającego, brata lub siostry,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 202. § 1.160) Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. (uchylony)
§ 3.161) Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje lub posiada albo rozpowszech- nia lub prezentuje treści pornograficzne z udziałem małoletniego a lbo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 4. Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego, podlega karze pozbawienia wolności od r oku do lat 10. § 4a. Kto przechowuje, posiada lub uzyskuje dostęp do treści pornograficznych z udziałem małoletniego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 4b.162) Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści por nograficzne przedstawiające wytworzony albo przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4c. Karze określonej w § 4b podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego uczestniczy w prezentacji treści porno- graficznych z udziałem małoletniego.
§ 5. Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstw określonych w § 1–4b, chociażby nie stanowiły własności sprawcy.
Art. 203.163) § 1. Kto, wykorzystując stosunek zależności lub krytyczne położenie, doprowadza inną osobę do upra- wiania prostytucji,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Kto, przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do uprawiania prostytucji,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
Art. 204. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania prostytucj i lub jej to ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę.
§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. (uchylony)
Art. 205. (uchylony)
Rozdział XXVI
Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece
Art. 206. Kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim,
podlega grzywnie, karze ogranicze nia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

159. W brz mieniu ustalonym przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 818); wszedł w życie z dniem 13 maja 2023 r.

160. W brzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 3 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 159; weszła w życie z dniem 13 maja 2023 r.

161. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 79 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

162. W brzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 3 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 159; weszła w życie z dniem 13 maja 2023 r.

163. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 80 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 54 – Poz. 17

Art. 207. § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 1a. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 lub 1a połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3.164) Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1–2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . Art. 208. Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 209. § 1. Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 1a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę up rawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy spo łecznej
lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przy- padku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a odbywa się z urzędu.
§ 4. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakter ze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty.
§ 5. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa określonego w § 1a uiścił w całości zale głe alimenty, chyba że wina i spo- łeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary.
Art. 210. § 1. Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu
na jej stan psychiczny l ub fizyczny osobę tę porzuca,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2.165) Jeżeli następstwem czynu jest śmierć osoby określonej w § 1, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . Art. 211. Kto, wbrew woli osoby powołane j do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 211a. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, zajmuje się organizowaniem adopcji dzieci wbrew prze- pisom ustawy,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

164. Ze zmianą wprowadzo ną przez art. 1 pkt 81 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

165. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 82 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 55 – Poz. 17

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, będąc osobą, której przysługuje władza rodzicielska nad dzieckiem, wyraża zgodę na adopcję tego dziecka przez inną osobę:

1. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, zatajając ten cel przed sądem orzekającym w postępowaniu w sprawie o przysposobienie, a w przypadku wyrażenia przez rodzica zgo dy na przysposobienie dziecka w przyszłości
   bez wskazania osoby przysposabiającego – przed sądem przyjmującym oświadczenie o wyrażeniu tej zgody,

2. z pominięciem postępowania w sprawie o przysposobienie.
   § 3. Tej samej karze podlega, kto wyraża zgodę na adopcję dziecka przez siebie w waru nkach, o których mowa w § 2. Rozdział XXVII
   Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej
   Art. 212. § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,
   podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
   § 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
   § 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Pol- skiego Czerwon ego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
   § 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
   Art. 213. § 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy.
   § 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:

3. dotyczący postępowan ia osoby pełniącej funkcję publiczną lub

4. służący obronie społecz nie uzasadnionego interesu.
   Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.
   Art. 214. Brak przestępstwa wynikający z przyc zyn określonych w art. 213 nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu.
   Art. 215. Na wniosek pokrzywdzonego sąd orzeka podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości.
   Art. 216. § 1. Kto z nieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nie obecność, lecz publicznie lub w zamia rze, aby zniewaga do osoby tej dotarła,
   podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
   § 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
   § 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd mo że odstąpić od wymierzenia kary.
   § 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego
   Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
   § 5. Ściganie odbywa się z oskarże nia prywatnego.
   Art. 217. § 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
   § 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony
   odpowiedział naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
   § 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Dziennik Ustaw – 56 – Poz. 17

Art. 217a. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesn ą w związku z podjętą przez niego interwencją na rzecz ochrony bezpieczeństwa ludzi lub ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Rozdział XXVIII
Przestępstwa przeciwk o prawom osób wykonujących pracę zarobkową
Art. 218. § 1. (utracił moc)166) § 1a. Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub upor czy- wie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpie czenia społecznego,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Osoba określona w § 1a, odmawiająca ponownego przyjęcia do pracy, o której przywróceniu orzekł właściwy organ,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Osoba określona w § 1a, która będąc zobowiązana orzeczeniem sądu do wypłaty wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia ze stosunku pracy, obowiązku tego nie wykonuje,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Art. 218a. Kto, złośliwie lub uporczywie:

1. wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta, powierza wykony- wanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu,

2. wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem po godzinie 1400 w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy, powierza wykonywanie pracy w handlu lub wyko - nywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu,
   podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
   Art. 219. Kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszając, nawet za zgodą zainteresowa- nego, wymagany ch danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
   Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
   podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
   § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
   podlega grzywnie , karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
   § 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
   Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego organu o wypadku przy pracy lub choro bie zawodowej albo nie sporządza lub nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
   podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.
   Rozdział XXIX
   Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego
   Art. 222. § 1. Kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
   § 2. Jeżeli czyn określony w § 1 wywołało niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza lub osoby do pomocy mu przy- branej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

3. Z dniem 31 maja 2012 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 listopada 2010 r. sygn. akt P 29/09 (Dz. U. poz. 1474).

Dziennik Ustaw – 57 – Poz. 17

Art. 223. § 1. Kto, działając wspólnie i w porozumieni u z inną osobą lub używając broni palnej, noża lub innego po- dobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego, dopuszcza się czynnej napaści na funkcjonariusza pub - licznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem o bowiązków służbowych,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2.167) Jeżeli w wyniku czynnej napaści nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . Art. 223a.168) § 1. Kto publicznie nawołuje do udostępnienia informacji dotyczących życia prywatnego funkcjonariu- sza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej, kt órych udostęp- nienie może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa tego funkcjonariusza lub osoby dla niego najbliższej,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega sprawca czynu określonego w § 1 popełnionego na szkodę byłego fu nkcjonariusza pub - licznego, o którym mowa w § 1, jeżeli czyn ten pozostaje w związku z zadaniami z zakresu ochrony bezpieczeństwa pub - licznego lub zadaniami Służby Więziennej, które pokrzywdzony wykonywał.
Art. 223b.168) § 1. Kto bez zgody funkcjonariusza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej, udostępnia innej osobie informacje dotyczące jego życia prywatn ego, których udostęp- nienie może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa tego funkcjonariusza lub osoby dla niego najbliższej,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega sprawca czynu określonego w § 1, popełnione go na szkodę byłego funkcjonariusza pub - licznego, o którym mowa w § 1, jeżeli czyn ten pozostaje w związku z zadaniami z zakresu ochrony bezpieczeństwa pub - licznego lub zadaniami Służby Więziennej, które pokrzywdzony wykonywał.
§ 3. Jeżeli udostępnienie i nformacji przez sprawcę czynu określonego w § 1 lub 2 następuje przez ich publiczne roz- powszechnienie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 224. § 1. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe organu administracji rzą- dowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia funkcjonariusza publicz- nego albo oso by do pomocy mu przybranej do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest skutek określony w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 224a. § 1. Kto wiedząc, że zagrożenie nie istnieje, zawiadamia o zdarzeniu, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób lub mieniu w znacznych rozmiarach lub stwarza sytuację, mającą wywołać przekonanie o istnieniu takiego zagrożenia, czym wywołuje czynność instytucji użyteczności publicznej lub organu ochrony bezpieczeństwa, porządku pub licznego lub zdrowia mającą na celu uchylenie zagrożenia,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2.169) Jeżeli sprawca czynu określoneg o w § 1 zawiadamia o więcej niż jednym zdarzeniu,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . Art. 224b. W razie skazania za przestępstwo określone w art. 224a sąd orzeka:

1. nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa w wysokości co najmniej 10 000 zł oraz

2. świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 w wysokości co najmniej 10 000 zł.

3. Ze zmianą wprowadz oną przez art. 1 pkt 83 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

4. Dodany przez art. 7 pkt 4 ustawy, o której mowa w odnośniku 21.

5. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 84 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 58 – Poz. 17

Art. 225. § 1. Kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony środowiska lub osobie przy- branej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto osobie uprawnionej do kontroli w zakresie inspekcji pracy lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Tej samej karze podlega, kto osobie upoważnionej do przeprowadzania czynności w zakresie nadzoru i kontroli w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej lub w placówkach zapewniających całodobową opiekę osobom niepełno - sprawnym , przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowych.
Art. 226. § 1. Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych,
podlega grzywnie, k arze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 2. Przepis art. 222 § 2 stosuje się odpowiednio.
§ 3. Kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozba wienia wolności do lat 2.
Art. 227. Kto, podając się za funkcjonariusza publicznego albo wyzyskując błędne przeświadczenie o tym innej osoby,
wykonuje czynność związaną z jego funkcją,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 228. § 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa,
podlega karze pozbawienia wolnoś ci od roku do lat 10. § 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub takiej korzyści żąda.
§ 5.170) Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości albo jej obiet- nicę,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 5a.171) Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową wielkiej wartości albo jej obiet- nicę,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20.
§ 6.172) Karom określonym w § 1 –5a podlega odpowiednio także ten, kto, w związku z pełnienie m funkcji publicznej w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, albo uzależnia wykonanie czynności służbowej od jej otrzymania.
Art. 229. § 1. Kto udziela albo o biecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną
w związku z pełnieniem tej funkcji,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

170. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 85 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

171. Dodany przez art. 1 pkt 85 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

172. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 85 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 59 – Poz. 17

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa, aby skłonić osobę pełniącą funkcję publiczną do naruszenia prze- pisów prawa lub udziela albo obiecuje udzielić takiej osobie korzyści majątkowej lub osobistej za naruszenie przepisów prawa,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 4.173) Kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości,
podlega karze pozb awienia wolności od lat 2 do 15 . § 4a.174) Kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej wielkiej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20.
§ 5.175) Karom okre ślonym w § 1 –4a podlega odpowiednio także ten, kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, w związku z pełnieniem tej funkcji.
§ 6. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1–5, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie i stotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Art. 230. § 1.176) Kto, w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy, powołując się na wpływy, wywołując u innej osoby p rzekonanie o istnieniu wpływów, wykorzystując takie przekonanie lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu wpływów w:

1. instytucji państwowej lub samorządowej,

2. organizacji krajowej lub międzynarodowej,

3. krajowej lub zagranicznej jednostce organi zacyjnej dysponującej środkami publicznymi,

4. przedsiębiorstwie państwowym,

5. spółce handlowej z udziałem Skarbu Państwa, samorządu terytorialnego lub państwowej osoby prawnej,
   podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
   § 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
   Art. 230a. § 1.177) Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w podmiocie wskaz anym w art. 230 § 1, polegające na bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji,
   podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
   § 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
   § 3. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1 albo w § 2, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista
   albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
   Art. 231. § 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego,
   podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

6. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 86 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

7. Dodany przez art. 1 pkt 86 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

8. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 86 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

9. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 87 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

10. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 88 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 60 – Poz. 17

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej,
podlega karze pozbawienia wolnośc i od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znami ona czynu zabronionego określonego w art. 228. Art. 231a. Z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych funkcjonariusz publiczny korzysta również wtedy, jeżeli bezprawny zamach na j ego osobę został podjęty z powodu wykonywanego przez niego zawodu lub zajmowanego stanowiska.
Art. 231b. § 1. Osoba, która w obronie koniecznej odpiera zamach na jakiekolwiek cudze dobro chronione prawem, chro- niąc bezpieczeństwo lub porządek publiczny, kor zysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli czyn sprawcy zamachu skierowany przeciwko osobie odpierającej zamach godzi wyłącznie w cześć lub godność tej osoby.
Rozdział XXX
Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości
Art. 232. § 1. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe sądu,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega sprawca przestępstwa określonego w § 1, popełnionego na szkodę międzynarodowego try- bunału karnego lub jego organu działającego na podstawie umowy międzynarodowej, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, albo powołanego przez organizację międzynarodową ukonstytuowaną umową ratyfikowaną przez Rze czpospolitą Polską.
Art. 233. § 1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. § 1a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością
karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził ze- znającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie.
§ 3. Nie podlega karze za czyn określony w § 1a, kto składa fałszywe zeznanie, nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania.
§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające słu- żyć za dowód w postępowaniu określonym w § 1, podlega karze pozbawienia woln ości od roku do lat 10.
§ 4a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 4 działa nieumyślnie, narażając na istotną szkodę interes publiczny,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:

1. fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie dotyczy okoliczności niemogących mieć wpływu na rozstrzyg nię- cie sprawy,

2. sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nie prawo - mocne , rozstrzygnięcie sprawy.
   § 6. Przepisy § 1–3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności kar nej.

Dziennik Ustaw – 61 – Poz. 17

Art. 234.178) Kto, przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestęp- stwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o po- pełnienie tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 . Art. 235.179) Kto, przez tworzenie fałszywych dowodów lub inne podstępne zabiegi, kieruje przeciwko określonej oso- bie ściganie o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyp li- narne albo w toku postępowania zabiegi takie przedsiębierze,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 . Art. 236. § 1. Kto zataja dowody niewinności osoby pod ejrzanej o popełnienie przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego, wykroczenia, wykroczenia skarbowego lub przewinienia dyscyplinarnego,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Nie podlega karze, kto zataja dowody niewinności z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
Art. 237. Przepis art. 233 § 5 pkt 2 stosuje się odpowiednio do przestępstw określonych w art. 234, art. 235 oraz w art. 236 § 1. Art. 238. Kto zawiadamia o przestępstwie, lub o przestępstwie skarbowym organ powołany do ścigania wiedząc, że przestępstwa nie popełniono,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 239. § 1.180) Kto utrudnia lub udaremnia postępowanie ka rne, pomagając sprawcy przestępstwa, w tym i przestęp- stwa skarbowego uniknąć odpowiedzialności karnej, w szczególności kto sprawcę ukrywa, tworzy fałszywe dowody, zaciera ślady przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego, albo odbywa za skazanego karę,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Nie podlega karze sprawca, który ukrywa osobę najbliższą.
§ 3. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli sprawca udzielił pomocy osobie naj bliższej albo działał z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
Art. 240. § 1.181) Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, art. 1 18a, art. 120 –124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art. 148a, art. 156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 § 3 –5, art. 198, art. 200, art. 252 lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia niezwłocznie organ u powołanego do ścigania przestępstw,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, kto zaniechał zawiadomienia, mając dostateczną podstawę do przypuszczenia, że wymieniony w § 1 organ wie o przygotowywanym , usiłowanym lub dokonanym czynie zabronionym; nie popełnia przestępstwa również ten, kto zapobiegł popełnieniu przygotowywanego lub usiłowanego czynu zabronionego
okreś lonego w § 1. § 2a. Nie podlega karze pokrzywdzony czynem wymienionym w § 1, który zaniechał zawiadomienia o tym czynie.
§ 3. Nie podlega karze, kto zaniechał zawiadomienia z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
Art. 241. § 1. Kto bez zezwolenia rozpowszechnia publicznie wiadomości z postępowania przygotowawczego, zanim
zostały ujawnione w postępowaniu sądowym,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

178. Ze zmianą w prowadzoną przez art. 1 pkt 89 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

179. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 90 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

180. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 91 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

181. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 92 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 62 – Poz. 17

§ 2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia publicznie wiadomości z rozprawy sądowej prowadzonej z wyłą- czeniem jawności.
§ 3.182) Karze określonej w § 1 podlega, kto bez zezwolenia rozpowszechnia publicznie wiadomości z postępowania prowadzonego na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Art. 242. § 1. Kto uwalnia się sam, będąc pozbawio nym wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 1a.183) Tej samej karze podlega, kto, będąc pozbawionym wolności na podstaw ie orzeczenia sądu lub prawnego na- kazu wydanego przez inny organ państwowy oraz przebywając bez dozoru poza zakładem karnym lub aresztem śledczym w związku z wykonywaniem pracy, samowolnie opuszcza wyznaczone miejsce wykonywania pracy lub samowolnie poza nim pozostaje.
§ 2. Kto, korzystając z zezwolenia na czasowe opuszczenie zakładu karnego lub aresztu śledczego bez dozoru albo zakładu psychiatrycznego dysponującego warunkami podstawowego zabezpieczenia, bez usprawiedliwionej przyczyny nie powróci najpóźni ej w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto, korzystając z przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności, bez uspra - wiedliwionej przyczyny nie powróci do zakładu karnego najpóźniej w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa w porozumieniu z innymi osobami, używa przemocy lub grozi jej użyciem albo uszkadza miejsce zamknięcia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 243. Kto osobę pozbawioną wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy uwalnia lub ułatwia jej ucieczkę,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 244. Kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, prowa - dzenia działalności, zajmowania stanowiska lub wykonywania zawodu lub pracy w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego, a także w spółkach prawa handlowego, w których Skarb Państwa lub jednostka samorządu tery - torialnego posiadają bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji lub udziałów, wykonywania czyn ności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, prowadzenia pojazdów, wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, wstępu na imprezę masową, prze - bywania w określonych środowiskach lub miejscach, nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z po- krzywdzonym, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zakazu zbliżania się do określonych osób lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, zakazu posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii
zwierząt albo nie wykonuje zarządzenia sądu o ogłoszeniu orzeczenia w sposób w nim przewidziany,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 244a. § 1. Kto nie stosuje się do orzeczonego w związku z zakazem wstępu na imprezę masową obo wiązku przebywania w miejscu stałego pobytu lub obowiązku stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu okreś - lonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania osoby skazanej albo ukaranej, komendanta powiatowego, rejonowego lub m iejskiego Policji, w czasie trwania imprezy masowej,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto udaremnia lub utrudnia kontrolowanie, w systemie dozoru elektronicznego, orzeczonego
wobec niego obowiązku, o którym mowa w § 1. Art. 244b. § 1. Kto nie stosuje się do określonych w ustawie obowiązków związanych z orzeczonym wobec niego środkiem zabezpieczającym,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie udaremnia wykonywanie orzeczonego wobec innej osoby środka zabez- pieczającego w postaci elektronicznej kontroli miejsca pobytu.

182. Dodany przez art. 1 pkt 93 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

183. Dodany przez art. 7 pkt 5 ustawy, o której mowa w odnośniku 21.

Dziennik Ustaw – 63 – Poz. 17

Art. 244c.184) § 1. Kto uchyla się od wykonania orzeczonego przez sąd na rzecz pokr zywdzonego lub osoby dla niego najbliższej, za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązki,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1, który wykonał w całości orzeczony wobec niego środek kompensacyjny nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego.
§ 3. Ściganie przestępstwa ok reślonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 245. Kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu wywarcia wpływu na świadka, biegłego, tłumacza, oskar - życiela albo oskarżonego lub w związku z tym narusza jego nietykalność cielesną,
podlega ka rze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 246. Funkcjonariusz publiczny lub ten, który działając na jego polecenie w celu uzyskania określonych zeznań, wyjaśnień, informacji lub oświadczenia stosuje przemoc, groźbę bezprawną lub w inny sposób z nęca się fizycznie lub psy- chicznie nad inną osobą,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 247. § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą prawnie pozbawioną wolności,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 . § 2. Jeżeli sprawca działa ze szczególnym okrucieństwem,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Funkcjonariusz publiczny, który wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnienia czynu określonego w § 1 lub 2,
podlega karze określonej w tych przepisach.
Art. 247a. Przepisy art. 233–237 oraz art. 239, 245 i 246 stosuje się odpowiednio do czynu popełnionego w związku z postępowaniem przed międzynarodowym trybunałem karnym lub jego organem działającym na podstawie umowy między - narodowej, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, albo powołanym przez organizację międzynarodową ukonstytuowaną umową ratyfikowaną przez Rzeczpospolitą Polską.
Rozdział XXXI
Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum
Art. 248. Kto w związku z wyborami do Sejmu, do Sena tu, wyborem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborami do Parlamentu Europejskiego, wyborami organów samorządu terytorialnego lub referendum:

1. sporządza listę kandydujących lub głosujących, z pominięciem uprawnionych lub wpisaniem nieuprawnionych,

2. używa podstępu celem nieprawidłowego sporządzenia listy kandydujących lub głosujących, protokołów lub innych dokumentów wyborczych albo referendalnych,

3. niszczy, uszkadza, ukrywa, przerabia lub podrabia protokoły lub inne dokumenty wyborcze albo referendalne,

4. dopuszcza się nadużycia lub dopuszcza do nadużycia przy przyjmowaniu lub obliczaniu głosów,

5. odstępuje innej osobie przed zakończeniem głosowania niewykorzystaną kartę do głosowania lub pozyskuje od innej osoby w celu wykorzystania w głosowaniu niewykorzystaną kartę do głosowania,

6. dopuszcza się nadużycia w sporządzaniu list z podpisami obywateli zgłaszających kandydatów w wyborach lub inicju- jących referendum
   – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
   Art. 249. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem przeszkadza:

7. odbyciu zgromadzenia poprzedzającego głosowanie,

8. swobodnemu wykonywaniu prawa do kandydowania lub głosowania,

9. Dodany przez art. 1 pkt 94 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 64 – Poz. 17

3. głosowaniu lub obliczaniu głosów,

4. sporządzaniu protokołów lub innych dokumentów wyborczych albo r eferendalnych,
   podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
   Art. 250. Kto, przemocą, groźbą bezprawną lub przez nadużycie stosunku zależności, wywiera wpływ na sposób gło- sowania osoby uprawnionej albo zmusza ją do głosowania lub powstrzymuje od głosowania,
   podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
   Art. 250a. § 1. Kto, będąc uprawniony do głosowania, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo takiej korzyści
   żąda za głosowanie w określony sposób,
   podlega karze pozbawienia wo lności od 3 miesięcy do lat 5.
   § 2. Tej samej karze podlega, kto udziela korzyści majątkowej lub osobistej osobie uprawnionej do głosowania, aby skłonić ją do głosowania w określony sposób lub za głosowanie w określony sposób.
   § 3. W wypadku mniejszej wagi , sprawca czynu określonego w § 1 lub 2
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
   § 4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 albo w § 3 w związku z § 1 zawiadomił organ powołany do ścigania
   o fakcie przestęps twa i okolicznościach jego popełnienia, zanim organ ten o nich się dowiedział, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może odstąpić od jej wymierzenia.
   Art. 251. Kto, naruszając przepisy o tajności głosowania, wbrew woli głosującego zapoznaje s ię z treścią jego głosu,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
   Rozdział XXXII
   Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
   Art. 252. § 1.185) Kto bierze lub przetrzymuje zakładnika w celu zmuszenia organu państwowego lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub prawnej albo grupy osób do określonego zachowania się,
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . § 2.186) Jeżeli czyn określony w § 1 łączył się ze szczególnym udręczeniem z akładnika, sprawca
   podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25 . § 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
   § 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1, kto odstąpił od zamia ru wymuszenia i zwolnił zakładnika.
   § 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary wobec sprawcy czynu określonego w § 2, który odstąpił od zamiaru wymuszenia i zwolnił zakładnika, a stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli odstąpienie od zami aru wymu- szenia i zwolnienie zakładnika nastąpiło dobrowolnie.
   Art. 253. (uchylony)
   Art. 254. § 1. Kto bierze czynny udział w zbiegowisku wiedząc, że jego uczestnicy wspólnymi siłami dopuszczają się gwałtownego zamachu na osobę lub mienie,
   podlega karze poz bawienia wolności do lat 3.
   § 2. Jeżeli następstwem gwałtownego zamachu jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, uczestnik zbie- gowiska określony w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

5. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 95 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

6. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 95 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 65 – Poz. 17

Art. 254a. Kto zabiera, niszcz y, uszkadza lub czyni niezdatnym do użytku element wchodzący w skład sieci wodocią- gowej, kanalizacyjnej, ciepłowniczej, elektroenergetycznej, gazowej, telekomunikacyjnej albo linii kolejowej, tramwajowej , trolejbusowej lub linii metra, powodując przez to z akłócenie działania całości lub części sieci albo linii,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 255. § 1. Kto publicznie nawołuje do popełnienia występku lub przestępstwa skarbowego,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Kto publicznie nawołuje do popełnienia zbrodni,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Kto publicznie pochwala popełnienie przestępstwa,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych, karze ograniczenia wolnoś ci albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 255a. § 1. Kto rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści mogące ułatwić popełnienie przestępstwa o charak- terze terrorystycznym w zamiarze, aby przestępstwo takie zostało popełnione,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym uczestniczy w szko- leniu mogącym umożliwić popełnienie takiego przestępstwa lub samodzielnie zapoznaje się z treściami, o który ch mowa w § 1. Art. 256. § 1.187) Kto publicznie propaguje nazistowski, komunistyczny, faszystowski lub inny totalitarny ustrój pań- stwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznan iowość,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 1a.188) Tej samej karze podlega, kto publicznie propaguje ideologię nazistowską, komunistyczną, faszystowską lub ideologię nawołującą do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne lub społeczn e. § 2.189) Karze określonej w § 1 podlega, kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, nabywa, zbywa, oferuje, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesyła druk, nagranie lub inny przedmiot, zawierające treść określoną w § 1 lub 1a albo będące nośnikiem symboliki nazistowskiej, komunistycznej, faszystowskiej lub innej totalitarnej, użytej w sposób służący propagowaniu treści określonej w § 1 lub 1a.
§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego określonego w § 2, jeżeli dopuścił się tego czynu w ramach
działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej lub naukowej.
§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd orzeka przepadek przedmiotów, o których mowa w § 2, chociażby nie stanowiły własności sp rawcy.
Art. 257. Kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną
innej osoby,
podleg a karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 258. § 1.190) Kto bierze udział w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 . § 2.191) Jeżeli g rupa albo związek określone w § 1 mają charakter zbrojny albo mają na celu popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 .

187. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 96 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

188. Dodany przez art. 1 pkt 96 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

189. W brzmieniu ustalon ym przez art. 1 pkt 96 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

190. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 97 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

191. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 97 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 66 – Poz. 17

§ 3.192) Kto grupę albo związek określone w § 1, w tym mające cha rakter zbrojny, zakłada lub taką grupą albo związ- kiem kieruje,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
§ 4.193) Kto grupę albo związek mające na celu popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym zakłada lub taką grupą lub związkiem kieruje,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . Art. 259. Nie podlega karze za przestępstwo określone w art. 258, kto dobrowolnie odstąpił od udziału w grupie albo związku i ujawnił przed organem powołanym do ścigania przestępstw wszystkie isto tne okoliczności popełnionego czynu lub zapobiegł popełnieniu zamierzonego przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego.
Art. 259a. Kto przekracza granicę Rzeczypospolitej Polskiej w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrory- stycznym lub przestęp stwa określonego w art. 255a lub art. 258 § 2 lub 4,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 259b. Na wniosek prokuratora sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa określonego w art. 259a, który dobrowolnie odstąpił od:

1. popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub przestępstwa określonego w art. 255a lub art. 258 § 2 lub 4
   i ujawnił przed organem powołanym do ścigania przestępstw wszyst kie istotne okoliczności popełnienia czynu lub zapobiegł popełnieniu zamierzonego przestępstwa;

2. pomocnictwa innym osobom w popełnieniu przestępstwa określonego w art. 259a i ujawnił przed organem powo łanym
   do ścigania przestępstw wszystkie istotne okol iczności popełnienia czynu, w szczególności informacje o osobach, które popełniły przestępstwa określone w art. 259a.
   Art. 260. Kto przemocą lub groźbą bezprawną udaremnia przeprowadzenie odbywanego zgodnie z prawem zebrania,
   zgromadzenia lub pochodu albo takie zebranie, zgromadzenie lub pochód rozprasza,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
   Art. 261. Kto znieważa pomnik lub inne miejsce publiczne urządzone w celu upamiętnienia zdarzenia historycznego lub uczczen ia osoby,
   podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
   Art. 262. § 1. Kto znieważa zwłoki, prochy ludzkie lub miejsce spoczynku zmarłego,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
   § 2. Kto ograbia zwłoki, grób lub inne miejsce spoczynku zmarłego,
   podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
   Art. 263. § 1. Kto bez wymaganego zezwolenia wyrabia broń palną albo amunicję lub nią handluje,
   podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
   § 2. Kto b ez wymaganego zezwolenia posiada broń palną lub amunicję,
   podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
   § 3. Kto, mając zezwolenie na posiadanie broni palnej lub amunicji, udostępnia lub przekazuje ją osobie nieuprawnionej,
   podlega grzywnie, k arze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
   § 4. Kto nieumyślnie powoduje utratę broni palnej lub amunicji, która zgodnie z prawem pozostaje w jego dyspozycji,
   podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do ro ku. Art. 264. § 1. (uchylony)
   § 2. Kto wbrew przepisom przekracza granicę Rzeczypospolitej Polskiej, używając przemocy, groźby, podstępu lub we współdziałaniu z innymi osobami,
   podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

3. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 97 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

4. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 97 lit. d ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 67 – Poz. 17

§ 3. Kto organizuje innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4.194) Karze określonej w § 3 podlega ten, kto organizuje innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy innego państwa, jeżeli obowiązek ścigania takiego czynu wynika z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy między narodowej.
Art. 264a. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, umożliwia lub ułatwia innej osobie pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisom,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wyjątkowych wypadkach, gdy sprawca nie osiągnął korzyści majątkowej, sąd może zastosować nadzwyczajne
złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Rozdzia ł XXXIII
Przestępstwa przeciwko ochronie informacji
Art. 265. § 1. Kto ujawnia lub wbrew przepisom ustawy wykorzystuje informacje niejawne o klauzuli „tajne” lub „ściśle
tajne”,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli informa cję określoną w § 1 ujawniono osobie działającej w imieniu lub na rzecz podmiotu zagranicznego, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Kto nieumyślnie ujawnia informację określoną w § 1, z którą zapoznał się w związku z pełnieniem funkcji pub - licznej lub otrzymanym upoważnieniem,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 266. § 1. Kto, wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub wykorzystuje infor - mację, z którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospo - darczą lub naukową,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację niejawną o klauzuli „zastrzeżone” lub „poufne” lub informację, którą uzyskał w związku z wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie może na- razić na szkodę prawnie chroniony interes,
podlega karze pozbawi enia wolności do lat 3.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 267. § 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci tele komunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne
lub inne szczególne jej zabezpieczenie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez uprawnien ia uzyskuje dostęp do całości lub części systemu informatycznego.
§ 3. Tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest upraw niony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urzą dzeniem lub opro gramowaniem.
§ 4. Tej samej karze podlega, kto informację uzyskaną w sposób określony w § 1–3 ujawnia innej osobie.
§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 1–4 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 268. § 1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, niszc zy, uszkadza, usuwa lub zmienia zapis istotnej informacji albo w inny sposób udaremnia lub znacznie utrudnia osobie uprawnionej zapoznanie się z nią, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Jeżeli czyn określo ny w § 1 dotyczy zapisu na infor matycznym nośniku danych, sprawca podlega karze po zbawie- nia wolności do lat 3.

194. Dodany przez art. 1 pkt 98 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 68 – Poz. 17

§ 3. Kto, dopuszczając się czynu określonego w § 1 lub 2, wyrządza znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy d o lat 5.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1–3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 268a. § 1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa, zmienia lub utrudnia dostęp do danych informatycznych albo w istotnym stopniu zakłóca lub uniemożliwia automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przeka - zywanie takich danych,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, dopuszczając się czynu określonego w § 1, wyrządza znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 269. § 1. Kto niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia dane informatyczne o szczególnym znaczeniu dla obronności
kraju, bezpieczeństwa w komunikacji, funkcjonowania administracji rządowej, innego organu państwowego lub instytucji państwowej albo samorządu terytorialnego albo zakłóca lub uniemożliwia automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie takich danych,
podlega karze po zbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, niszcząc albo wymieniając informatyczny nośnik danych lub niszcząc albo uszkadzając urządzenie służące do automatycznego przetwarzania, grom adzenia lub prze- kazywania danych informatycznych.
Art. 269a. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, przez transmisję, zniszczenie, usunięcie, uszkodzenie, utrudnienie dostępu
lub zmianę danych informatycznych, w istotnym stopniu zakłóca pracę systemu informat ycznego, systemu tele infor matycz- nego lub sieci teleinformatycznej,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 269b. § 1.195) Kto wytwarza, pozyskuje, zbywa lub udostępnia innym osobom urządzenia lub programy kompu - terowe przystosowane do popełnienia przestępstwa określonego w art. 165 § 1 pkt 4, art. 267 § 3, art. 268a § 1 albo § 2 w związku z § 1, art. 269 § 1 lub 2 , art. 269a, art. 270 § 1 albo art. 270a § 1 , a także hasła komputerowe, kody dostępu lub inne dane umożliwi ające nieuprawniony dostęp do informacji przechowywanych w systemie informatycznym, systemie teleinformatycznym lub sieci teleinformatycznej,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 1a. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, kto działa wyłącznie w celu zabezpieczenia systemu informatycz- nego, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej przed popełnieniem przestępstwa wymienionego w tym przepisie albo opracowania metody takiego zabezpieczenia.
§ 2. W razie skazania za p rzestępstwo określone w § 1, sąd orzeka przepadek określonych w nim przedmiotów, a może orzec ich przepadek, jeżeli nie stanowiły własności sprawcy.
Art. 269c. Nie podlega karze za przestępstwo określone w art. 267 § 2 lub art. 269a, kto działa wyłącznie w celu zabez - pieczenia systemu informatycznego, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej albo opracowania metody takiego zabezpieczenia i niezwłocznie powiadomił dysponenta tego systemu lub sieci o ujawnionych zagro żeniach, a jego działani e nie naruszyło interesu publicznego lub prywatnego i nie wyrządziło szkody.
Rozdział XXXIV
Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów
Art. 270. § 1.196) Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako au- tentycznego używa,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 . § 2. Tej samej karze podlega, kto wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa.

195. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 30 ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel (Dz. U. poz. 1234), która weszła w życie z dniem 14 lipca 2023 r.

196. Ze zmianą wp rowadzoną przez art. 1 pkt 99 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 69 – Poz. 17

§ 2a. W wypadku mniejsze j wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 270a. § 1. Kto, w celu użycia za autentyczną, podrabia lub przerabia fakturę w zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należ - ności o charakterze podatkowym lu b takiej faktury jako autentycznej używa,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2.197) Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należ - ności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej war tości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . § 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określ onego w § 1 lub 2
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 271. § 1. Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znac zenie prawne,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątko wej lub osobistej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 271a. § 1. Kto wystawia fakturę lub faktury, zawierające kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest znaczna, poświadczając nieprawdę co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym lub takiej faktury lub faktur używa,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2.198) Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należ - ności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej war tości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . § 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 272. Kto wyłudza poświadczenie niepra wdy przez podstępne wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 273. Kto używa dokumentu określonego w art. 271 lub 272,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 274. Kto zbywa własny lub cudzy dokument stwierdzający tożsamość,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

197. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 100 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

198. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 101 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 70 – Poz. 17

Art. 275. § 1. Kto posługuje się dokumentem s twierdzającym tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe lub dokument taki kradnie lub go przywłaszcza,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie przewozi, przenosi lu b przesyła za granicę dokument stwierdzający toż- samość innej osoby albo jej prawa majątkowe.
Art. 276. Kto niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument, którym nie ma prawa wyłącznie
rozporządzać,
podlega grzywnie, karze ograniczenia w olności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 277. Kto znaki graniczne niszczy, uszkadza, usuwa, przesuwa lub czyni niewidocznymi albo fałszywie wystawia , podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 277a. § 1.199) Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 270a § 1 albo art. 271a § 1 wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż dziesięciokrotność kwoty okreś lającej mienie wielkiej warto ści, podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25 . § 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.
Art. 277b. W razie skazania za przestępstwo określone w art. 270a § 1 lub 2, art. 271a § 1 lub 2 albo art. 277a § 1, grzywnę orzeczoną obok kary pozbawienia wolności można wymierzyć w wysokości do 3000 stawek dziennych.
Art. 277c. § 1. Sąd na wniosek prokuratora stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary wobec sprawcy przestępstwa okreś - lonego w art. 270a § 1 lub 2 lub art. 271a § 1 lub 2, który zawiadomił o nim organ powołany do ścigania przestępstw i ujaw- nił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, a także wskazał czyny pozostające w związku z popełnionym przez niego przestępstwem i ich sprawców, zanim organ ten o nich się dowiedział.
§ 2. Sąd na wniosek prokuratora może odstąpić od wymierzenia kary wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 270a § 1, 2 lub 3, art. 271a § 1, 2 lub 3 lub art. 277a § 2, który, oprócz spełnienia warunków określony ch w § 1, zwrócił korzyść majątkową osiągniętą z popełnienia tego przestępstwa w całości albo w istotnej części.
§ 3. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 277a § 1, który, oprócz spełnienia warunkó w określonych w § 1, zwrócił korzyść majątkową osiągniętą z popełnienia tego przestęp- stwa w całości albo w istotnej części.
Art. 277d. Przepisy art. 277c § 1 i 3 stosuje się odpowiednio do sprawcy, który po wszczęciu postępowania ujawnił wobec organu powoł anego do ścigania przestępstw wszystkie jemu znane, a nieznane dotychczas temu organowi istotne okoliczności przestępstwa, a także wskazał czyny pozostające w związku z popełnionym przez niego przestępstwem i ich sprawców.
Rozdział XXXV
Przestępstwa przeci wko mieniu
Art. 278. § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 1a.200) Tej samej karze podlega, kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą kartę uprawniającą do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiąg - nięcia korzyści majątkowej.
§ 3.201) W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1, 1a lub 2
podlega grzywnie, kar ze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

199. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 102 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

200. Dodany przez art. 1 pkt 103 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

201. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 103 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 71 – Poz. 17

§ 3a.202) Kto dopuszcza się kradzieży szczególnie zuchwałej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5.203) Przepisy § 1, 3, 3a i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii.
Art. 278a . (uchylony)204) Art. 279. § 1. Kto kradnie z włamaniem,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 280. § 1.205) Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo dopro- wadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezb ronności,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . § 2.206) Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życi u lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 . Art. 281. Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, uży wa prze- mocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bez- bronności,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 282.207) § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprze- stania lub ograniczenia działalności gospodar czej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, groźbą rozgłoszenia dotyczącej innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wiadomości uwłaczającej czci lub istotnie naruszającej prywatność lub zarzutu, który może poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działal- ności, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprze stania lub ograniczenia dzia- łalności gospodarczej.
Art. 283.207) W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w art. 279 § 1, art. 280 § 1, art. 281 lub art. 282,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 284. § 1. Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na s zkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

202. Dodany przez art. 1 pkt 103 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

203. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 103 lit. d ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

204. Przez art. 1 pkt 104 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

205. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 105 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

206. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 105 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

207. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 106 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 72 – Poz. 17

Art. 285. § 1. Kto, włączając się do urządzenia telekomunikacyjnego, uruchamia na cudzy rachunek impulsy tele foniczne,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli czyn okr eślony w § 1 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 286. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia
własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprow adzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1–3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzyw- dzonego.
Art. 287. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis danych informatycznych,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 288. § 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzyw nie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy obo wią- zujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla.
§ 4. Ściganie przes tępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 289. § 1. Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego użyciem przez osobę nie - upoważnioną, pojazd stanowi mienie znacznej wartości albo sprawca następnie porzuca pojazd w stanie uszkodzonym lub w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodz enia pojazdu albo jego części lub zawartości,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono używając przemocy lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo dopro - wadzając człowieka do stanu nieprzytomn ości lub bezbronności, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. W wypadkach określonych w § 1–3 sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności.
§ 5. Jeżeli czyn określony w § 1–3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzyw- dzonego.
Art. 290. § 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie,
podlega odpowiedzialności jak za kradzież.
§ 2. W razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego, sąd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości podwójnej wartości drzewa.

Dziennik Ustaw – 73 – Poz. 17

Art. 291. § 1. Kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyj - muje lub pomaga do jej ukrycia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 292. § 1. Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszcz ać, że została
uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. W wypadku znacznej wartości rzec zy, o której mowa w § 1, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 293. § 1. Przepisy art. 291 i 292 stosuje się odpowiednio do programu komputerowego.
§ 2. Sąd może orzec przepadek rzeczy określonej w § 1 oraz w art. 291 i 292, chociażby nie stanowiła ona własności sprawcy.
Art. 294. § 1.208) Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 278 § 1, 1a, 2, 3a lub 5, art. 284 § 1 lub 2, art. 285 § 1, art. 286 § 1 lub 2, art. 287 § 1, art. 288 § 1 lub 3, art. 290 § 1 lub w art. 2 91 § 1, w stosunku do mienia znacznej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Tej samej karze podlega sprawca, który dopuszcza się przestępstwa wymienionego w § 1 w stosunku do dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury.
§ 3.209) Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 278 § 1, 1a, 2, 3a lub 5, art. 279 § 1, art. 280 § 1, art. 281, art. 282, art. 284 § 1 lub 2, art. 285 § 1, art. 286 § 1 lub 2, art. 287 § 1, art. 288 § 1 lub 3, art. 290 § 1 lub w art. 291 § 1, w stosunku do mienia o wartości większej niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości,
podlega karze pozba wienia wolności od lat 3 do 20.
§ 4.209) Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 278 § 1, 1a, 2, 3a lub 5, art. 279 § 1, art. 280, art. 281, art. 282, art. 284 § 1 lub 2, art. 285 § 1, art. 286 § 1 lub 2, art. 287 § 1, ar t. 288 § 1 lub 3, art. 290 § 1 lub w art. 291 § 1, w stosunku do mienia o wartości większej niż dziesięciokrotność kwoty określa jącej mienie wielkiej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25.
Art. 295. § 1. Wobec sprawcy przestępstwa okr eślonego w art. 278, 284 –289, 291, 292 lub 294, który dobrowolnie naprawił szkodę w całości albo zwrócił pojazd lub rzecz mającą szczególne znaczenie dla kultury w stanie nieuszkodzonym, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić o d jej wymierzenia.
§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa wymienionego w § 1, który dobrowolnie naprawił szkodę w znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Rozdział XXXVI
Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkow ym w obrocie cywilnoprawnym
Art. 296. § 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmo- wania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obo- wiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 1a. Jeżeli sprawca, o którym mowa w § 1, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

208. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 107 lit. a ustawy, o której mo wa w odnośniku 2.

209. Dodany przez art. 1 pkt 107 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 74 – Poz. 17

§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa ok reślonego w § 1 lub 1a działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 2 wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach,
podlega karze pozbawi enia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 3 działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4a.210) Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1a następu je na wniosek pokrzywdzonego, wspólnika, akcjonariusza lub udziałowca pokrzywdzonej spółki lub członka pokrzywdzonej spółdzielni.
§ 5. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę.
Art. 296a. § 1. Kto, pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce orga nizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą lub pozostając z nią w stosunku pracy, umowy zlecenia lub umowy o dzieło, żąda lub przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, w zamian za nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku mo- gące wyrządzić tej jednostce szkodę majątkową albo stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji lub niedopuszczalną czyn- ność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru , usługi lub świadczenia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w wypadkach określonych w § 1 udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca cz ynu określonego w § 1 lub 2
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 wyrządza znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 5. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 2 albo w § 3 w związku z § 2, jeżeli korzyść majątkowa
lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw
i ujawnił wszystkie istotn e okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Art. 296b. (uchylony)
Art. 297. § 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiąza - nia wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczen ia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instru - mentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nie - rzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotn ym znaczeniu dla uzys kania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu obowiązkowi, nie p owiadamia właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia finansowego, okreś lonego w § 1, lub zamówienia publicznego albo na możliwość dalszego korzystania z instrumentu płatnicze go. § 3. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu wsparcia finansowego lub instrumentu płatniczego, określonych w § 1, zrezygnował z dotacji lub zamówienia publicznego albo za- spokoił roszczenia pokrzy wdzonego.
Art. 298. § 1. Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące pod- stawą do wypłaty takiego odszkodowania,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Nie podlega karze, kto przed wsz częciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania.

210. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 108 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 75 – Poz. 17

Art. 299. § 1. Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa mająt- kowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, posiada, używa, przekazuje lub wywozi za granicę, ukrywa, dokonuje ich transferu lub konwersji, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto będąc pracowniki em lub działając w imieniu lub na rzecz banku, instytucji finansowej lub kredytowej lub innego podmiotu, na którym na podstawie przepisów prawa ciąży obowiązek rejestracji trans- akcji i osób dokonujących transakcji, przyjmuje, wbrew przepisom, środki płatni cze, instrumenty finansowe, papiery war- tościowe, wartości dewizowe, dokonuje ich transferu lub konwersji, lub przyjmuje je w innych okolicznościach wzbudzają- cych uzasadnione podejrzenie, że stanowią one przedmiot czynu określonego w § 1, lub świadczy inne usługi mające ukryć ich przestępne pochodzenie lub usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem.
§ 3. (uchylony)
§ 4. (uchylony)
§ 5. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, działając w porozumieniu z innymi osobami,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 6. Karze określonej w § 5 podlega sprawca, jeżeli dopuszczając się czynu określonego w § 1 lub 2, osiąga znaczną korzyść majątkową.
§ 6a. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1 lub 2,
podlega karze pozbawie nia wolności do lat 3.
§ 7. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2, sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bez- pośrednio albo pośrednio z przestępstwa, a także korzyści z tego przestępstwa lub ich równowartość, chociażby nie stano- wiły one własności sprawcy. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli przedmiot, korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.
§ 8. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1 lub 2, kto dobrowolnie uja wnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz okoliczności jego popeł- nienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa; jeżeli sprawca czynił starania zmierzające d o ujaw nienia tych informacji i okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 300. § 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swo- jego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, dar owuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, bądź usuwa znaki zajęcia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 wyrządził szkodę wielu wierzycielom, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuj e na wniosek po- krzywdzonego.
Art. 301. § 1. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli udaremnia lub ogranicza zaspokojenie ich należności przez to, że tworzy w oparciu o przepisy prawa nową jednostkę gospodarczą i przenosi na nią składniki swojego majątku,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli doprowadza do swojej upadłości lub niewypła- calności.
§ 3. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli w sposób lekkomyślny doprowadza d o swojej upadłości lub niewypłacal- ności, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji oczy- wiście sprzecznych z zasadami gospodarowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbaw ienia wolności do lat 2.

Dziennik Ustaw – 76 – Poz. 17

Art. 302. § 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli,
spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych, czym działa na szkodę pozostałych,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wo lności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej za działanie na szkodę innych wierzycieli w związku z postępowaniem upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości,
podlega karz e pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Tej samej karze podlega wierzyciel, który w związku z określonym w § 2 postępowaniem przyjmuje korzyść za działanie na szkodę innych wierzycieli albo takiej korzyści żąda.
Art. 303. § 1. Kto wyrządza szkodę majątkową o sobie fizycznej, prawnej albo jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nieprowadzenie dokumentacji działalności gospodarczej albo prowadzenie jej w sposób nierze- telny lub niezgodny z prawdą, w szczególności niszcząc, usuwając, ukrywaj ąc, przerabiając lub podrabiając dokumenty doty- czące tej działalności,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 wyrządza znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do la t 5. § 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestępstwa określonego w § 1 podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1–3 następuj e na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 304. § 1. Kto, wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, zawiera z nią umowę, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne wynikające z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośred- nio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Tej samej karze podlega, kto, w związku z udzieleniem osobie fizycznej świadczenia pieniężnego wynikającego z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie świad czenia pieniężnego z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty odsetek w wy- sokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie, określonych w ustawie.
Art. 305.211) § 1. Kto utrudnia lub udaremnia przetarg albo postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, dzia- łając na szkodę właściciela mienia, osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany bądź która prowadzi postępowanie, albo na szkodę interesu p ublicznego,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, w celu wywarcia bezprawnego wpływu na wynik trwającego lub przygotowywanego przetargu lub postępo- wania o udzielenie zamówienia publicznego, wchodzi w porozumienie z inną osobą, przekazuje lub rozpowszechnia infor- macje lub przemilcza istotne okoliczności, działając na szkodę właściciela mienia, osoby lub instytucji, na rzecz której prze- targ jest lub ma być dokonywany bądź która prowadzi lub ma prowadzić postępowanie, albo na szkodę interesu publicznego,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Przepisy § 1 –3 stosuje się odpowiednio do aukcji.

211. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 109 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 77 – Poz. 17

§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 –4 następuje na wniosek pokrzywdzonego, chyba że pokrzywdzonym jest Skarb Państwa lub przedmiot przetargu, aukcji lub zamówienia publicznego jest co najmniej w części finansowany ze środ- ków publicznych.
§ 6. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 2, który zawiadomił o fakcie jego popełnienia organ powołany do ścigania przestępstw lub organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Eu ropejskiej lub Komisję Europejską i ujawnił wszystkie istotne okoliczności tego przestępstwa, zanim organ powołany do ścigania prze- stępstw o nim się dowiedział.
Art. 306. Kto usuwa, podrabia lub przerabia znaki identyfikacyjne, datę produkcji lub datę przy datności towaru lub urządzenia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 306a. § 1. Kto zmienia wskazanie drogomierza pojazdu mechanicznego lub ingeruje w prawidłowość jego pomiaru,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto zleca innej osobie wykonanie czynu, o którym mowa w § 1. § 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 306b.212) § 1. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 296 § 1 lub 2, art. 296a § 1 lub 4, art. 299 § 1, 2, 5 lub 6 lub w art. 303 § 1, w stosunku do mienia o wartości większej niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości lub powodując szko dę w rozmiarach odpowiadających takiej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20.
§ 2. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 296 § 1 lub 2, art. 296a § 1 lub 4, art. 299 § 1, 2, 5 lub 6 lub w art. 303 § 1, w stosunku do mien ia o wartości większej niż dziesięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości lub powodując szkodę w rozmiarach odpowiadających takiej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25.
Art. 306c.212) § 1. Kto dokonuje zaboru tablicy rejestracyjnej pojazdu mechanicznego, umożliwiającej dopuszczenie tego pojazdu do ruchu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, albo w celu użycia za autentyc zną tablicę rejestracyjną pojazdu mechanicznego podrabia lub przerabia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto używa tablicy rejestracyjnej pojazdu mechanicznego nieprzypisanej do pojazdu, na którym j ą umieszczono, albo używa jako autentycznej podrobionej lub przerobionej tablicy rejestracyjnej pojazdu mecha- nicznego.
Art. 307. § 1.213) Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 296, art. 299 –305 lub w art. 306b, który dobrowolnie naprawił szkodę w cał ości, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa wymienionego w § 1, który dobrowolnie naprawił szkodę w znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 308. Za przestępstwa określone w tym rozdziale odpowiada jak dłużnik lub wierzyciel, kto, na podstawie przepisu prawnego, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania, zajmuje się sprawami majątkowymi innej osoby prawnej, fizycznej, grupy os ób lub podmiotu niemającego osobowości prawnej.
Art. 309.214) W razie skazania za przestępstwo określone w art. 296 § 3, art. 297, art. 299 lub w art. 306b sąd może wymierzyć obok kary pozbawienia wolności grzywnę w wysokości do 3000 stawek dziennych.

212. Dodany prze z art. 1 pkt 110 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

213. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 111 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

214. W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 112 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 78 – Poz. 17

Rozdzi ał XXXVII
Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi
Art. 310. § 1.215) Kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pieniądz, polski albo obcy znak pieniężny, który został ustalony jako prawny środek płatniczy, jednak nie został je szcze wprowadzony do obiegu, inny środek płatniczy albo doku- ment uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zys- kach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce lub z pieniędzy, innego środka płat niczego albo z takiego dokumentu usuwa oznakę umorzenia,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25 . § 2. Kto pieniądz, inny środek płatniczy lub znak pieniężny albo dokument określone w § 1 puszcza w obieg albo go w takim celu przyjmuje, przechowuje, przewozi, przenosi, przesyła albo pomaga do jego zbycia lub ukrycia,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
§ 4. Kto czyni przygot owania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1 lub 2,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 311. Kto, w dokumentacji związanej z obrotem papierami wartościowymi, rozpowszechnia nieprawdziwe infor - macje lub przemilcza informa cje o stanie majątkowym oferenta, mające istotne znaczenie dla nabycia, zbycia papierów wartościowych, podwyższenia albo obniżenia wkładu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 312. Kto puszcza w obieg podrobiony albo przerobiony pieniądz, inny środek płatniczy albo dokument określony
w art. 310 § 1, który sam otrzymał jako prawdziwy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 313. § 1. Kto, w celu użycia lub puszczenia w obieg, podrabia albo przerabia urzędowy znak wartościowy albo ze znaku takiego usuwa oznakę umorzenia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto urzędowy znak wartościowy podrobiony, przerobiony albo z usuniętą oznaką umo- rzenia puszcza w obieg, nabyw a lub go używa albo przechowuje w celu puszczenia w obieg.
Art. 314. Kto, w celu użycia w obrocie gospodarczym, podrabia albo przerabia znak urzędowy, mający stwierdzić upoważnienie lub wynik badania albo w obrocie publicznym używa przedmiotów opatrzonych takimi podrobionymi albo przerobionymi znakami,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 315. § 1. Kto, w celu użycia w obrocie gospodarczym, podrabia lub przerabia zalegalizowane narzędzie pomia- rowe lub probie rcze,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto podrobionego albo przerobionego narzędzia pomiarowego lub probierczego w obrocie gospodarczym używa albo takie narzędzie w celu użycia w obrocie gospodarczym przechowuje.
Art. 316. § 1. Pieniądze, dokumenty i znaki wartościowe podrobione, przerobione albo z usuniętą oznaką umorzenia oraz podrobione lub przerobione narzędzia pomiarowe, jak również przedmioty służące do popełnienia przestę pstw okreś - lonych w tym rozdziale ulegają przepadkowi, chociażby nie stanowiły własności sprawcy.
§ 2. Podrobione albo przerobione znaki urzędowe określone w art. 314 należy usunąć, chociażby to miało być połączone
ze zniszczeniem przedmiotu.

215. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 113 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 79 – Poz. 17

CZĘŚĆ WOJSKOW A Rozdział XXXVIII
Przepisy ogólne dotyczące żołnierzy
Art. 317. § 1. Przepisy części ogólnej i szczególnej tego kodeksu stosuje się do żołnierzy, jeżeli część wojskowa nie zawiera przepisów odmiennych.
§ 2. Przepisy art. 356–363 oraz, w wypadku popełnieni a określonego w nich przestępstwa, przepisy ogólne dotyczące
żołnierzy stosuje się odpowiednio także do pracowników wojska.
§ 3. Przepisy części wojskowej stosuje się odpowiednio także do innych osób, jeżeli ustawa tak stanowi.
Art. 318. Nie popełnia przes tępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu,
chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo.
Art. 319. § 1. Nie popełnia przestępstwa żołnierz, gdy w wypadku nieposłuszeństwa lub oporu stosuje środki nie- zbędne w celu wymuszenia posłuchu dla rozkazu, do którego wydania był uprawniony, jeżeli okoliczności wymagają na- tychmiastowego przeciwdziałania, a posłuchu dla rozkazu nie można osiągnąć w inny sposób.
§ 2. W razie przekroczenia granic ostatecznej potrzeby sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 320. W stosunku do sprawcy przestępstwa określonego w części wojskowej, który w chwili czynu był niezdolny do pełnienia służby wojskowej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Art. 321. W wypadku przewidzianym w art. 10 § 4 sąd może zamiast orzekania środków wychowawczych lub po- prawczych, o których mowa w tym przepisie, przekazać sprawcę właściwemu dowódcy w celu wymierzenia kary przewi- dzianej w wojs kowych przepisach dyscyplinarnych.
Art. 322. § 1. Karą stosowaną wobec żołnierzy jest także areszt wojskowy; do kary aresztu wojskowego stosuje się odpowiednio przepisy o karze pozbawienia wolności.
§ 2. Kara aresztu wojskowego trwa najkrócej miesiąc, najd łużej 2 lata; wymierza się ją w miesiącach i latach.
§ 3. Karę aresztu wojskowego odbywa się w przeznaczonym do tego zakładzie karnym; w czasie odbywania kary ska- zany podlega także szkoleniu wojskowemu.
Art. 323. § 1. Do żołnierzy nie stosuje się przepisów art. 34 § 1a pkt 1. § 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

1. nie może być mianowany na wyższy stopień wojskowy ani wyznaczony na wyższe stanowisko służbowe;

2. nie może brać udziału w uroczystościach i paradach organizowanych w jedno stce wojskowej lub z udziałem jednostki.
   § 3. Żołnierze innej służby niż zasadnicza odbywają karę ograniczenia wolności, pozostając w określonym miejscu w dyspozycji przełożonego w czasie od zakończenia zajęć służbowych przez 4 godziny 2 dni w tygodniu. Są d może również orzec potrącenie od 5 do 15% miesięcznego zasadniczego uposażenia na wskazany cel społeczny.
   § 4. Żołnierze zasadniczej służby wojskowej odbywają karę ograniczenia wolności w wydzielonej jednostce wojsko- wej według zasad określonych w Kodeksi e karnym wykonawczym.
   § 5. Jeżeli skazany na karę ograniczenia wolności, według zasad określonych w § 1–4, w chwili przystąpienia do jej wykonania w całości lub w części, przestał być żołnierzem lub, w wypadku przewidzianym w art. 317 § 2, pracownikiem wojska, sąd zamienia tę karę na karę ograniczenia wolności orzekaną według zasad ogólnych.
   Art. 324. § 1. Środkami karnymi stosowanymi wobec żołnierzy są także:

3. (uchylony)

4. wydalenie z zawodowej służby wojskowej;

5. (uchylony)216) § 2. Wobec żołnierzy służby zasadniczej nie orzeka się środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 7.

6. Przez art. 1 pkt 114 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 80 – Poz. 17

Art. 325. (uchylony)
Art. 326. § 1. Wydalenie z zawodowej służby wojskowej obejmuje bezzwłoczne usunięcie ze służby oraz utratę od- znak i zaszczytnych wyróżnień nadanych przez wł aściwego dowódcę.
§ 2. Sąd może orzec wydalenie z zawodowej służby wojskowej, jeżeli sprawca przy popełnieniu przestępstwa umyśl- nego rażąco nadużył swoich uprawnień albo okazał, że dalsze pełnienie tej służby zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
Art. 327. (uchylony)217) Art. 328. (uchylony)217) Art. 329. Jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat, a wymierzona kara nie byłaby surowsza niż 2 lata pozbawienia wolności, sąd może w stosunku do żołnierza orzec karę aresztu wojskowego.
Art. 330. Jeżeli wymierzona za przestępstwo kara aresztu wojskowego nie byłaby surowsza od roku, sąd może w sto- sunku do żołnierza orzec karę ograniczenia wolności.
Art. 331. Odstępując od wymierzenia kary, sąd może zwrócić się do właściwego dowódcy o wymierzenie kary dyscyp li- narnej przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych.
Art. 332. § 1. W razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa pozbawienia praw publicznych i degradacji lub wy- dalenia z zawodowe j służby wojskowej sąd orzeka tylko pozbawienie praw publicznych.
§ 2. W razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa degradacji oraz wydalenia z zawodowej służby wojskowej sąd orzeka tylko degradację.
Art. 333. § 1. Stosując warunkowe umorzenie postępo wania karnego wobec żołnierza, sąd może także zwrócić się do właściwego dowódcy o wymierzenie kary przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych.
§ 2. Sąd może podjąć postępowanie karne także wtedy, gdy sprawca rażąco narusza zasady dyscypliny wojs kowej.
Art. 334. § 1. Nakładając na żołnierza obowiązki lub stosując środki przewidziane w art. 67 lub 72, uwzględnia się warunki służby wojskowej.
§ 2. Orzekając dozór wobec żołnierza, sąd może powierzyć wykonywanie czynności dozoru kuratorowi wojskowemu,
przełożonemu lub żołnierzowi wskazanemu przez przełożonego.
Art. 335. Zawieszając wykonanie kary wobec żołnierza, sąd może orzec także środki przewidziane w art. 323 § 2. Art. 336. § 1. Sąd może odroczyć żołnierzowi służby zasadniczej wykonanie kary pozba wienia wolności nie przekra- czającej 6 miesięcy do czasu ukończenia służby.
§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie odroczonej kary, jeżeli skazany w okresie odroczenia rażąco narusza porządek prawny lub zasady dyscypliny wojskowej.
§ 3. Sąd po zapoznaniu się z opinią dowódcy jednostki może zwolnić od kary pozbawienia wolności nie przekraczają- cej 6 miesięcy, jeżeli okres odroczenia trwał co najmniej 6 miesięcy, a żołnierz w tym okresie wyróżnił się w wykonywaniu obowiązków służbowych albo wykazał się odwagą.
§ 4. Sąd może zwolnić od kary określonej w § 3, nawet gdy okres odroczenia trwał krócej, jeżeli przemawiają za tym szczególnie ważne powody.
§ 5. Zwolnienie od kary w myśl § 3 lub 4 pociąga za sobą zatarcie skazania z mocy prawa; jeżeli wobec skazanego orzeczon o grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed wykonaniem tej kary lub środka karnego.
§ 6. Przepisy § 1–5 stosuje się odpowiednio do osoby powołanej do służby wojskowej.
Art. 337. Wobec żołnierza służby zasadniczej, który został ska zany, za przestępstwo określone w części wojskowej popełnione w czasie tej służby, na grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności nie przekraczającą roku, sąd może zarządzić zatarcie skazania po przeniesieniu go do rezerwy, jeżeli kara lu b orzeczony środek karny zostały wyko- nane.

217. Przez art. 1 pkt 115 ustawy, o kt órej mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 81 – Poz. 17

Rozdział XXXIX
Przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej
Art. 338. § 1. Żołnierz, który co najmniej dwukrotnie w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące samowolnie opuszcza swoją jednostkę lub wyzn aczone miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje w wymiarze nieprzekraczają- cym jednorazowo 48 godzin,
podlega karze ograniczenia wolności.
§ 2. Żołnierz, który samowolnie opuszcza swoją jednostkę lub wyznaczone miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje przez okres powyżej 48 godzin, nie dłużej jednak niż przez okres 7 dni, podlega karze ograniczenia wolności, karze aresztu wojskowego do roku albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Żołnierz, który samowolnie opuszcza swoją j ednostkę lub wyznaczone miejsce przebywania albo samowolnie poza
nimi pozostaje przez okres powyżej 7 dni, podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 i 2 następuje na wniosek dowódcy je dnostki wojskowej.
Art. 339. § 1. Żołnierz, który w celu trwałego uchylenia się od służby wojskowej opuszcza swoją jednostkę lub wy- znaczone miejsce przebywania lub w takim celu poza nimi pozostaje,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się dezercji wspólnie z innymi żołnierzami lub zabierając broń,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Żołnierz, który w czasie dezercji ucieka za granicę albo przebywając za granicą uchyla się od pow rotu do kraju,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Żołnierz, który czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1–3, podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 340. Jeżeli sprawca przestępstwa ok reślonego w art. 339 dobrowolnie powrócił, a nieobecność jego trwała nie dłużej niż 14 dni, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 341. § 1. Żołnierz, który odmawia pełnienia służby wojskowej albo wykonywania obowiązku wynikającego z tej służby,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega żołnierz innej służby niż zasadnicza, który uporczywie nie wykonuje obowiązku z niej wynikającego.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 następu je na wniosek dowódcy jednostki.
Art. 342. § 1. Żołnierz, który w celu zupełnego albo częściowego uchylenia się od służby wojskowej albo od wykona- nia obowiązku wynikającego z tej służby:

1. powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u niego sk utek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1,

2. używa podstępu dla wprowadzenia w błąd organu wojskowego,
   podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
   § 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
   podlega karze ograniczenia wolności, ar esztu wojskowego do roku albo pozbawienia wolności do roku.
   Rozdział XL
   Przestępstwa przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej
   Art. 343. § 1. Żołnierz, który nie wykonuje lub odmawia wykonania rozkazu albo wykonuje rozkaz niezgodnie z jego treścią,
   podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.

Dziennik Ustaw – 82 – Poz. 17

§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności zebranych żołnierzy
albo następstwem czynu określonego w § 1 jest znaczna szkoda majątkowa lub inn a poważna szkoda, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Żołnierz, który wchodzi w porozumienie z innymi żołnierzami w celu popełnienia czynu zabronionego określo- nego w § 1 lub 2,
podlega karze ograniczenia wolności, areszt u wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 3 następuje na wniosek dowódcy jednostki.
Art. 344. § 1. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 343 żołnierz, który odmawia wykonania rozkazu poleca- jącego popełnienie przestępstwa albo nie wykonuje go.
§ 2. W razie wykonania rozkazu, o którym mowa w § 1, niezgodnie z jego treścią w celu istotnego zmniejszenia szkod li- wości czynu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymier zenia.
Art. 345. § 1. Żołnierz, który dopuszcza się czynnej napaści na przełożonego,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynnej napaści w związku z pełnieniem przez przełożonego obowiązków służbo- wych albo wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności zebranych żołnierzy,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 używa broni, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przed- miotu, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Karze przewidzianej w § 3 podlega sprawca czynu określonego w § 1 lub 2, jeżeli jego następstwem jest skutek określony w art. 156 lub 157 § 1. Art. 346. § 1. Żołnierz, który stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu przeszkodzenia przełożonemu w czynności
służbowej albo w celu zmuszenia przełożonego do przedsięwzięcia albo zaniechania czynności służbowej,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca d ziała wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności zebranych żołnierzy,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 347. § 1. Żołnierz, który znieważa przełożonego,
podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowódcy jednostki.
Art. 348. Przepisy art. 345–347 stosuje się odpowiednio do żołnierza, który dopuszcza się czynu określonego w tych przepisach względem żołnierza niebędą cego jego przełożonym w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych.
Art. 349. Przepisy tego rozdziału stosuje się odpowiednio, jeżeli czyn zabroniony popełniono względem żołnierza państwa sprzymierzonego, a państwo to zapewnia wzajemność.
Rozdz iał XLI
Przestępstwa przeciwko zasadom postępowania z podwładnymi
Art. 350. § 1. Żołnierz, który poniża lub znieważa podwładnego,
podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowódcy jednostki.
Art. 351. Żołnierz, który uderza podwładnego lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 352. § 1. Żołnierz, który znęca się fizyczni e lub psychicznie nad podwładnym,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Dziennik Ustaw – 83 – Poz. 17

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3.218) Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 . Art. 353. Przepisy art. 350–352 stosuje się odpowiednio do żołnierza, który dopuszcza się czynu okre ślonego w tych przepisach względem żołnierza młodszego stopniem albo równego stopniem o krótszym okresie pełnienia służby wojskowej.
Rozdział XLII
Przestępstwa przeciwko zasadom obchodzenia się z uzbrojeniem i uzbrojonym sprzętem wojskowym
Art. 354. § 1. Żołnierz, który nieostrożnie obchodzi się z bronią wojskową, amunicją, materiałem wybuchowym lub innym środkiem walki albo ich nieostrożnie używa i przez to nieumyślnie powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby,
podlega k arze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 355. § 1. Żołn ierz, który prowadząc uzbrojony pojazd mechaniczny, narusza chociażby nieumyślnie zasady bez- pieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym i powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1 lub wyrząd zona została znaczna szkoda w mieniu,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem wypadku określonego w § 1 jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca
podlega karze pozbawienia wol ności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Przepisy art. 42 i 178 stosuje się odpowiednio.
Rozdział XLIII
Przestępstwa przeciwko zasadom pełnienia służby
Art. 356. § 1. Żołnierz, który, po wyznaczeniu go do służby lub będąc w służbie, narusza obowiązek wynikający z przepisu lub zarządzenia regulującego tok tej służby, przez co stwarza bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania szkody,
której wyznaczona służba miała zapobiec,
podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest szkoda, o której mowa w § 1, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek dowódcy jednostki.
Art. 357. § 1. Żołnierz, który, po wyzna czeniu do służby lub będąc w służbie, wprawia się w stan nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem,
podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki.
Rozdział XLIV
Przestępstwa przeciwko mieniu wojskowemu
Art. 358. § 1. Żołnierz, który samowolnie dysponuje bronią, amunicją, materiałem wybuchowym lub innym środkiem walki,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Żołnierz, który samowolnie zabiera broń, amunicję, materiał wybuchowy lub inny środek walki,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

218. Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 116 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.

Dziennik Ustaw – 84 – Poz. 17

Art. 359. Żołnierz, który, nie dopełniając obowiązku lub przekraczając uprawnienia w zakresie ochrony lub nadzoru nad bronią, amunicją, materiałem wybuchowym lub innym środkiem walki, powoduje choćby nieumyślnie ich utratę,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 360. § 1. Żołnierz, który broń, amunicję, materiał wybuchowy lub inny środek walki niszczy, uszkadza lub czyni
niezdatnym do użytku,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 powoduje przez to znaczną szkodę w mieniu,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 361. § 1. Żołnierz, który samowolnie używa wojskowego statku powietrznego lub wodnego dla celu niemającego
związku ze służbą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 362. § 1. Żołnierz, który samowolnie używa wojskowego pojazdu mechanicznego z uszczerbkiem dla interesów służby lub w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Art. 363. § 1. Żołnierz, któ ry samowolnie rozporządza przedmiotem swojego wyposażenia, w szczególności przed- miot taki zbywa, zastawia lub go użycza innej osobie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek dowód cy jednostki.