Dz.U. 2024 poz. 263

DZIENNIK USTAW
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Warszawa, dnia 27 lutego 2024 r. Poz. 263 OBWIESZCZENIE
MARSZAŁKA SEJMU RZEC ZYPOSPOLITEJ POLSKIE J z dnia 20 lutego 2024 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o społeczno -zawodowych organizacjach rolników

Na podstawie art. 16 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i nie- których innych aktów p rawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 146 1) ogłasza się w załączniku do niniejszego obwieszczenia jedno- lity tekst ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno -zawodowych organizacjach rolników (Dz. U. z 2022 r. poz. 281), z uwzględnieniem zmian y wprowadzon ej ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1450) oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem 14 lutego 2024 r.
Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia tekst jednolity ustawy nie obejmuje art. 6 i art. 7 ustaw y z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1450) , które stanowi ą: „Art. 6. W 2024 r. wniosek o wpis na listę, o której mowa w:

art. 257b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 2,
art. 35b ust. 1 usta wy zmienianej w art. 3,
art. 8c ust. 1 ustawy zmienianej w art. 4 – składa się w terminie do dnia 20 stycznia 2024 r. Art. 7. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.”. Marszałek Sejmu : S. Hołownia

Dziennik Ustaw – 2 – Poz. 263

Załącznik do obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 lutego 2024 r. (Dz. U. poz. 263) USTAWA
z dnia 8 października 1982 r. o społeczno -zawodowych organizacjach rolników
Mając na uwadze, że R zeczpospolita Polska gwarantuje własność, całkowitą ochronę i prawo dziedziczenia indyw idu- alnych gospodarstw rolnych oraz że gospodarstwa te stanowią trwały i równoprawny element społeczno -gospodarczego ustroju Rzeczypospolitej Polskiej; uznając równopraw ny z innymi zawodami status społeczno -zawodowy rolników ind ywi- dualnych oraz potrzebę zapewnienia należytej reprezentacji ich zawodowych i społecznych interesów wobec organów pań- stwowych oraz państwowych i społecznych jednostek organizacyjnych działających na rzecz wsi i rolnictwa, jak też udziału w decydowaniu o sprawach związanych z rozwojem indywidualnych gospodarstw rolnych i postępem społecznym na wsi; kierując się troską o wyżywienie Narodu oraz dobrem Rzeczypospolitej Polskiej stanowi się, co następu je: Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. 1. Rolnicy indywidualni i członkowie ich rodzin oraz inne osoby związane bezpośrednio charakterem swej pracy z rolnictwem mogą zrzeszać się dobrowolnie, na zasadach ustalonych w niniejszej ustawie, w społeczno -zawo dowych
organizacjach pełniących funkcje obrony interesów zawodowych rolników indywidualnych.
2. Organizacje, o których mowa w ust. 1, reprezentując potrzeby oraz broniąc zawodowych i społecznych interesów rolników indywidualnych, działają na rzecz rozwoju indywidualnych gospodarstw rolnych oraz wzrostu ich produkcji, za- pewnienia opłacalności produkcji rolniczej i należytego wyposażenia rolnictwa w środki produkcji, troszczą się o wysoką rangę zawodu rolnika, a także o poprawę warunków życia i pracy ludnośc i wiejskiej, uczestniczą w kształtowaniu i realizacji po- lityki Państwa na rzecz postępu gospodarczego, społecznego, socjalnego oraz kulturalnego i oświatowego wsi.
Art. 2. 1. Społeczno -zawodowe organizacje rolników działają zgodnie z konstytucyjnymi zasa dami ustrojowymi Rzeczy - pospolitej Polskiej, przepisami niniejszej ustawy i innymi powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, na podstawie zarejestrowanego statutu, zgodnego z tymi zasadami i przepisami.
2. Społeczno -zawodowe organizacje rolników są ni ezależne od organów administracji państwowej oraz państw owych i społecznych jednostek organizacyjnych i organizacji; działają poprzez ustalone w uchwalanych przez siebie stat utach i wy- bierane w sposób demokratyczny organy, a także określają w sposób samodz ielny, w ramach obowiązujących przepisów prawa, zakres i formy swojej działalności.
Art. 3. Społeczno -zawodowymi organizacjami rolników, zwanymi dalej „organizacjami rolników”, są:

kółka rolnicze ;
(uchylony)
rolnicze zrzeszenia branżowe ;
związki rolników, kółek i organizacji rolniczych ;
związki rolniczych zrzeszeń branżowych.
Rozdział 2
Uprawnienia i zadania organizacji rolników oraz zasady współdziałania tych organizacji z organami administracji państwowej i organizacjami działającymi na rzecz rolnictwa
Art. 4. 1. Organizacje rolników, reprezentując potrzeby oraz interesy zawodowe i społeczne rolników indywidua lnych, uczestniczą w:
kształtowaniu i realizacji polityki rolnej i społecznej w zakresie: rozwoju i ochrony własności indywid ualnych g ospo- darstw rolnych, gospodarki ziemią, ochrony gruntów rolnych, gospodarki wodnej, nasiennictwa i hodowli zwi erząt, infrastruktury rolniczej i społecznej wsi, ochrony środowiska naturalnego, rzeczowych ubezpieczeń rolnych, systemu kredytowego i podatkowego w stosunku do indywidualnych gospodarstw rolnych, ochrony zdrowia ludności wiejskiej, zabezpieczenia socjalnego mieszkańców wsi, rozwoju oświaty, kultury, sportu oraz turystyki na wsi ;

Dziennik Ustaw – 3 – Poz. 263

ustalaniu poziomu i zasad kształtowania cen na środki pro dukcji rolniczej i usług dla rolnictwa, określaniu wielkości i zasad zaopatrzenia gospodarstw indywidualnych w środki produkcji oraz w ocenie ich jakości ;
ustalaniu warunków kontraktacji oraz cen skupu i sprzedaży produktów rolnych, usług produkcyjnych dla rolnictwa i usług dla ludności wiejskiej oraz norm i zasad klasyfikacji produktów rolnych ;
ustalaniu zasad i warunków kooperacji w rolnictwie ;
opracowywaniu planów społeczno -gospodarczych w części dotyczącej wsi i rolnictwa, a także planów zagos podar o- wania przestrzennego gmin i wsi;
sprawowaniu społecznej kontroli nad funkcjonowaniem jednostek organizacyjnych obsługujących rolnictwo i mies z- kańców wsi.

Uprawnienia, o których mowa w ust. 1, organizacje rolników realizują poprzez: przedkładanie właściwym org anom państwowym i państwowym jednostkom organizacyjnym oraz organizacjom spółdzielczym i innym organizacjom powoła- nym do wykonywania zadań na rzecz rolnictwa indywidualnego swego stanowiska w postaci opinii, wniosków, postulatów i żądań, inicjowanie regulacji prawnych oraz opiniowanie projektów lub udział w opracowywaniu aktów prawnych oraz udział w negocjacjach w sprawach wymienionych w ust. 1.
Organizacje rolników prowadzą analizę kosztów produkcji rolniczej i kosztów utrzymania oraz kształtowania się dochodów rolników.
Art. 5. 1. Organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego oraz państwowe jednostki organiz a- cyjne, a także organizacje spółdzielcze i inne organizacje powołane do wykonywania zadań na rzecz rolnictwa indywidual nego
zobowiązane są do współdziałania z organizacjami rolników w sprawach określonych w art. 4 ust. 1 i 3.
Rada Ministrów, w drodze rozporządze nia, określa obowiązki organów administracji rządowej i jednostek samo- rządu terytor ialnego oraz zasady ich współdziałania z organizacjami rolników w sprawach wymienionych w art. 4 ust. 1 i 3, w tym formy obowiązkowego zwracania się do tych organizacji o opinie w określonych sprawach.
Art. 6. 1. Organy, jednostki organizacyjne i organizac je wymienione w art. 5 ust. 1 obowiązane są ustosunkować się, bez zbędnej zwłoki, najpóźniej w terminie jednego miesiąca, do przedstawianych przez organizację rolników opinii, wnios ków, postulatów bądź żądań w sprawach określonych w art. 4 ust. 1, a w wypadku braku możliwości ustosunkowania się do nich w tym terminie – zawiadomić o terminie ustosunkowania się do przedłożonej sprawy.
W wypadku gdy zajęte przez właściwy organ, jednostkę organizacyjną bądź organizację stanowisko w określonej sprawie nie zadowala organizacji rolników, która przedstawiła opinię, wniosek, postulat bądź żądanie, może ona wnieść sprzeciw do właściwego organu, jednostki organizacyjnej bądź organizacji wyższego stopnia; sprzeciw powinien być roz - patrzony w terminie jednego mies iąca. Art. 7. 1. Jeżeli postępowanie określone w art. 6 ust. 2 nie doprowadzi do rozwiązania sprawy objętej sprzeciwem, każda
ze stron może żądać wszczęcia postępowania pojednawczego. Postępowanie to prowadzi powołana w tym celu komisja w składzie sześciu członków, wyznaczonych w równej liczbie przez każdą ze stron.
Rozwiązanie sporu w tym postępowaniu winno nastąpić w ciągu siedmiu dni – w razie sporu obejmującego jedną organizację rolników i w ciągu dziesięciu dni – w razie sporu wykraczającego poza sp rawy jednej organizacji rolników.
Rozwiązanie sporu następuje w drodze porozumienia, które wiąże strony. W razie nieosiągnięcia porozumienia komisja sporządza protokół rozbieżności, ze wskazaniem stanowisk stron.
Art. 8. 1. Jeżeli spór nie został rozwią zany w trybie określonym w art. 7, strony obowiązane są poddać go rozstrz yg- nięciu przez kolegium arbitrażu społecznego przy sądzie rejestrowym właściwym dla wiodącej w sporze organizacji rol - ników.
W skład kolegium wchodzą: przewodniczący wyznaczony spośród sędziów danego sądu przez prezesa sądu oraz sześciu członków wyznaczonych po trzech członków przez każdą ze stron. Strony powinny dążyć do wskazania osób bez- pośrednio nie zainteresowanych rozstrzygni ęciem sprawy.
Prezes sądu wyznacza bezzwłocznie termin posiedzenia, o którym zawiadamia strony sporu lub ich przedstawicieli.
Jeżeli rozstrzygnięcie sporu wymaga wiadomości specjalnych, kolegium może zasięgnąć opinii ekspertów.
Orzeczenie kolegium zapada większością głosów.
Rada Państwa1) ustali w formie regulaminu tryb postępowania przed kolegiami arbitrażu społecznego.

Rada Państwa działała do dnia objęcia urzędu przez Prezydenta, na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmia nie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. poz. 101), która weszła w życie z dniem 8 kwietnia 1989 r.

Dziennik Ustaw – 4 – Poz. 263

Art. 9. 1. W wypadku gdy w sprawach, o których mowa w art. 6 ust. 1, nie zostanie osiągnięte porozumienie w trybie
przewidzian ym w art. 6 ust. 2 oraz art. 7 i 8, a ich przedmiotem są istotne prawa i interesy rolników, dla poparcia swoich żądań organizacja rolników jako środek wyjątkowy może podjąć akcję protestacyjną.
2. Akcja protestacyjna, o której mowa w ust. 1, może być podję ta na podstawie uchwały członków danej organizacji rolników, przyjętej większością głosów, a gdy chodzi o związki organizacji rolników – na podstawie uchwał właściwych organów statutowych organizacji zrzeszonych w takim związku, opowiadających się w większ ości za akcją protestacyjną. Podjęcie akcji protestacyjnej wymaga ponadto uzgodnienia z właściwym statutowym organem organizacji rolników wy ż- szego stopnia, której dana organizacja jest członkiem.
3. Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych może podjąć akcję protestacyjną o zasięgu szerszym niż jedno województwo, na podstawie uchwały właściwego statutowego organu związku.
4. O podjęciu akcji protestacyjnej jej organizator informuje organ, jednostkę organizacyjną bądź organizację, o której mow a w art. 6 ust. 2, z siedmiodniowym wyprzedzeniem.
5. Udział rolników w akcji protestacyjnej jest dobrowolny. Nikt nie może być ani przymuszony do udziału, ani do odmowy udziału w takiej akcji.
6. Organizator akcji protestacyjnej obowiązany jest zapewnić w łaściwy przebieg akcji protestacyjnej; działania p odej- mowane w ramach akcji protestacyjnej nie mogą zagrażać życiu i zdrowiu ludzkiemu oraz powodować zniszczenia lub uszkodzenia mienia.
7. W czasie trwania akcji protestacyjnej nie mogą być wstrzymane dostawy środków żywności dla zaspokojenia p o- trzeb ludności oraz potrzeb w zakresie obronności i bezpieczeństwa Państwa.
Art. 10. 1. Organizacje rolników uprawnione są do wykonywania przez upoważnionych swoich przedstawicieli ko n- troli społecznej jednostek o rganizacyjnych i organizacji w zakresie:

zaopatrzenia gospodarstw rolnych w środki produkcji i materiały inwestycyjne ;
realizacji umów kontraktacyjnych oraz skupu produktów rolnych ;
świadczenia usług dla rolnictwa i ludności wiejskiej ;
realizowanych na potrzeby gospodarstw rolnych inwestycji melioracyjnych, wodnych, energetycznych i innych ;
likwidacji szkód losowych i łowieckich.

Organy, jednostki organizacyjne i organizacje poddane kontroli, o której mowa w ust. 1, obowiązane są u możliwić wykonywanie tej kontroli.
Rada Ministrów, po zasięgnięciu opinii Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, w drodze rozporządzenia, określa obowiązki organów, jednostek organizacyjnych i organizacji w zakresie kontroli, o której mowa w ust. 1, sposób ujmowania i przedstawiania wyników tych kontroli oraz tryb realizacji wniosków pokontrolnych.
Art. 11. 1. W zakresie działalności na rzecz rozwoju indywidualnych gospodarstw rolnych oraz postępu gospoda r- czego, społecznego i socjaln ego na wsi, a także kształtowania społecznych wzorów postępowania i postaw obywatelskich, organizacje rolników mogą, w szczególności:

inicjować i udzielać pomocy w rozwijaniu i wdrażaniu postępu rolniczego, technicznego i socjalnego w indywidua l- nych gos podarstwach rolnych i wiejskich gospodarstwach domowych oraz upowszechniać doświadczenia przoduj ą- cych rolników ;
udzielać pomocy w podnoszeniu produkcji gospodarstw rolnych oraz rozwijaniu przez nie specjalizacji i kooperacji ;
udzielać rolnikom rady i pomocy w wyborze oraz stosowaniu racjonalnych form i metod gospodarowania, stosow aniu właściwych zabiegów i środków agrotechnicznych, zootechnicznych oraz technologii w produkcji rolniczej, przecho- walnictwie i przetwórstwie produktów rolnych ;
udzielać pomocy w prawidłowej organizacji gospodarstw i prowadzeniu rachunkowości rolnej ;
rozwijać różnorodne formy współdziałania produkcyjnego i pomocy sąsiedzkiej ;
upowszechniać wiedzę zawodową i społeczną wśród rolników oraz młodzieży wiejskiej ;
uczest niczyć w organizowaniu praktyk rolniczych dla uczniów i studentów szkół rolniczych ;
organizować poradnictwo prawne na rzecz rolników ;
inicjować działania zmierzające do poprawy warunków życia i pracy ludności wiejskiej ;

Dziennik Ustaw – 5 – Poz. 263

udzielać pomocy rodzinom w iejskim w wychowywaniu i kształceniu oraz zapewnianiu właściwego wypoczynku dzie - ciom i młodzieży wiejskiej ;
podejmować działania w zakresie poprawy stanu zdrowia ludności wiejskiej oraz opieki społecznej na wsi ;
upowszechniać racjonalne metody pro wadzenia gospodarstw domowych i żywienia rodziny ;
oddziaływać na kształtowanie etyki zawodowej i podnoszenie społecznej rangi zawodu rolnika ;
rozwijać działalność oświatową i kulturalną na wsi.

W wypadkach gdy jest to uzasadnione celami i zadani ami określonymi w niniejszej ustawie i statutach poszcz egól- nych organizacji rolników, organizacje te mogą występować, na zasadach określonych w Kodeksie postępowania a dmini- stracyjnego, do właściwych organów administracji państwowej z żądaniem o wszczęcie postępowania administracy jnego bądź o dopuszczenie do udziału w toczącym się postępowaniu administracyjnym w określonej sprawie indywidua lnej. Przedstawiciel organizacji rolników może być pełnomocnikiem rolnika w sprawach związanych z prowadzeniem gospodar- stwa.
Rada Ministrów może określać formy i zakres pomocy ze strony Państwa organizacjom rolników w prowadzeniu przez nie działalności wymienionej w ust. 1. Art. 12. 1. Organizacje rolników mogą inicjować, organizować i prowadzić działalność gospodarczą i socjalną, w za- kresie określonym w statutach, na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach, a w szczególności:

inicjować i prowadzić działalność usługową, produkcyjną i handlową na potrzeby rolników i ludności wiejskiej ;
inicjować i organizować pomoc dla rolników i ludności wiejskiej w wytwarzaniu materiałów budowlanych z surow- ców miejscowych oraz pomagać w zaspokajaniu potrzeb w zakresie maszyn i sprzętu ;
inicjować i organizować kooperację produkcyjną służącą intensyfikacji i specjalizacji p rodukcji rolniczej oraz zag os- podarowywaniu lasów stanowiących własność rolników indywidualnych ;
prowadzić placówki opiekuńczo -wychowawcze, opieki zdrowotnej i społecznej ;
inicjować i organizować czyny społeczne.

Rada Ministrów, po zasięgnięciu opinii Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, w drodze rozporządzenia, określa warunki i formy organizowania i prowadzenia przez organizacje rolników działalności gospoda r- czej, określonej w ust. 1 pkt 1–3. Art. 13. W zakresie spraw określonych w art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 organizacje rolników współdziałają z innymi orga - nizacjami społecznymi i gospodarczymi rolników, a także państwowymi przedsiębiorstwami gospodarki rolnej i rolniczymi spółdzielniami produkcyjnymi oraz innymi je dnostkami i organizacjami działającymi na rzecz rolnictwa; w razie potrzeby organizacje rolników zawierają z tymi organizacjami odpowiednie porozumienia i umowy o współpracy bądź realizacji wspólnych zadań.
Art. 14. Organizacje rolników zajmujące się dział alnością gospodarczą prowadzą rachunkowość oraz ewidencję ujmu jącą ich działalność gospodarczą, stan i zmiany składników majątkowych oraz sporządzają rachunek wyników tej dzi ałalności.
Art. 14a. 1. Organizacje rolników mogą przystępować do:

międzynarodo wych organizacji rolniczych ;
ponadnarodowych organizacji rolnic zych reprezentujących interesy zawodowe rolników indywidualnych wobec insty- tucji Unii Europejskiej.

Koszty związane z uczestnictwem organizacji rolników w organizacjach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, są w latach 2014 –2020 dofinansowywane na zasadach określonych w przepisach o izbach rolniczych.
Koszty związane z uczestnictwem organizacji rolników w organizacjach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, są w latach 2021 –2026 dofinansowywane na zasadach określonych w przepisach o izbach rolniczych.
Rozdział 3
Kółka rolnicze
Art. 15. 1. Kółko rolnicze jest dobrowolną, niezależną i samorządną, społeczno -zawodową organizacją rolników
indywidualnych, reprezentującą całokształt ich interesów zawodo wych i społecznych.
Terenem działalności kółka rolniczego może być jedna bądź więcej sąsiadujących ze sobą wsi. Terenem działalności
kółka rolniczego może być także miasto.

Dziennik Ustaw – 6 – Poz. 263

Członkiem kółka rolniczego może być:

osoba prowadząca indywidualne gospoda rstwo rolne jako jego właściciel, posiadacz bądź użytkownik ;
pełnoletni członek rodziny rolnika wymienionego w pkt 1, pracujący w prowadzonym przez niego gospodarstwie rolnym;
osoba, która przekazała gospodarstwo rolne za emeryturę lub rentę.

Szczegółowe zasady i warunki wstępowania i występowania członków kółek rolniczych określają statuty kółek; sta- tut może przewidywać przyjmowanie na członków kółka rolniczego także innych osób niż wymienione w ust. 3, zwi ązanych bezpośrednio charakterem s wojej pracy z rolnictwem.
Art. 16. 1. Statut kółka rolniczego powinien określać:

nazwę i siedzibę kółka ;
podmiotowy i terytorialny zakres jego działania ;
cele i zadania kółka oraz środki ich realizacji ;
zakres i przedmiot działalności gospodarc zej;
sposób wstępowania i występowania członków oraz utraty członkostwa ;
prawa i obowiązki członków ;
sposób ustanawiania składek członkowskich ;
strukturę organizacyjną kółka ;
organy kółka, ich kompetencje, okres kadencji oraz tryb ich wyboru i odwoływania przed upływem kadencji ;
warunki podejmowania i ważności uchwał organów kółka ;
sposób reprezentowania kółka na zewnątrz ;
majątek kółka oraz sposób dysponowania tym majątkiem ;
sposób zaciągania przez kółko zobowiązań majątkowych ;
zasady podziału nadwyżki z prowadzonej działalności gospodarczej ;
sposób zmiany statutu ;
tryb likwidacji kółka.

W strukturze organizacyjnej kółka statut może przewidywać powoływanie sekcji, kół bądź zespołów specjal istycz- nych, o dpowiadających zainteresowaniom członków (producentów określonych upraw, hodowców i innych), oraz zespołów młodych rolników i innych.
Art. 17. 1. Z inicjatywą założenia kółka rolniczego może wystąpić co najmniej dziesięć osób, w tym co najmniej osiem osób prowadzących gospodarstwa rolne jako ich właściciele, posiadacze lub użytkownicy.
Osoby, o których mowa w ust. 1, będące członkami założycielami, wybierają spośród siebie komitet założycielski oraz uchwalają statut kółka rolniczego.
Art. 18. 1. Kółko ro lnicze podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, zwanym dalej „rej e- strem”.
Rejestracji podlegają także zmiany statutu kółka rolniczego; przez zmianę statutu rozumie się również uchwalenie przez istniejące kółko nowego statutu.
Z chwilą dokonania rejestracji, o której mowa w ust. 1, kółko rolnicze nabywa osobowość prawną.
Art. 19. 1. Organ rejestrowy wpisuje do rejestru kółko i jego statut oraz zmiany statutu już istniejącego, gdy odp owia- dają one wymaganiom określonym w ustawie.
Jeżeli organ rejestrowy stwierdzi, że statut lub jego zmiany nie spełniają wymogu określonego w ust. 1, uzależni rejestrację kółka rolniczego i jego statutu lub zmiany statutu od dokonania odpowiednich poprawek, wyznaczając w tym celu stosowny termin.

Dziennik Ustaw – 7 – Poz. 263

Kółko rolnicze podlega wykreśleniu z rejestru, jeżeli:

podjęta zostanie, zgodnie ze statutem, uchwała o rozwiązaniu kółka ;
uchwalona zmiana statutu nie odpowiada wymaganiom określonym w ustawie, a kółko rolnicze, mimo wskazania przez organ rejestro wy na zaistniałe uchybienia, nie podejmie uchwały usuwającej te uchybienia bądź nie odstąpi od zmiany statutu ;
liczba członków kółka osiągnie stan poniżej liczby określonej w art. 17 ust. 1;
w innych wypadkach przewidzianych w ustawie.
Art. 20. 1. Do czasu rejestracji kółka rolniczego, a następnie do czasu wyboru zgodnie ze statutem jego organów w imieniu kółka działa jego komitet założycielski.

Za czynności dokonane w imieniu kółka rolniczego przed jego rejestracją członkowie komitetu założycielskiego odpowiadają wobec osób trzecich solidarnie, zaś za zobowiązania wynikające z tych czynności po rejestracji kółka – odpo- wiada kółko rolnicze tak jak za zobowiązania zaciągnięte przez siebie, z tym że członkowie komitetu założycielskiego od- powiadają za nie wobec kółka według przepisów prawa cywilnego.
Art. 21. 1. Kółko rolnicze może zrzeszać się w gminnym bądź wojewódzkim związku rolników, kółek i organizacji rolniczych, a w wypadku niep rzystąpienia do takiego związku zrzesza się w Krajowym Z wiązku Rolników , Kółek i Orga- nizacji Rolniczych.
Kółko rolnicze może być założycielem i członkiem spółdzielni powoływanej w celu świadczenia usług dla rolni ctwa oraz innych rodzajów usług wynikających z potrzeb środowiska wiejskiego.
Do spółdzielni, o której mowa w ust. 2, stosuje się przepisy ustawy – Prawo spółdzielcze.
Rozdział 4
(uchylony)
Rozdział 5
Rolnicze zrzeszenia branżowe
Art. 23. 1. Rolnicze zrzeszenie branżowe jest dobrowolną, niezależną i samorządną, społeczno -zawodową organiz acją, reprezentującą i broniącą praw i interesów rolników indywidualnych specjalizujących się w określonej gałęzi produ kcji roślinnej lub zwierzęcej.
Terenem działania rolniczego zrzeszenia branżowego może być jedna bądź więcej wsi, teren gminy (miasta) lub więk szej liczby gmin (miast) danego województwa, jedno województwo albo więcej województw.
Do członkostwa w rolniczym zrzeszeniu branżowym stosuje się odpowiednio przepisy art. 15 ust. 3 i 4. Art. 24. Członek rolniczego zrzeszenia branżowego może być równoc ześnie członkiem kółka rolniczego.
Art. 25. Do rolniczych zrz eszeń branżowych w sprawach nie uregulowanych w art. 23 i 24 stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kółek rolniczych.
Art. 26. Rolnicze zrzeszenie branżowe może zrzeszać się w związku rolniczych zrzeszeń branżowych, a w wypadku nieprzystąpienia do takiego związku zrzesza się we właściwym krajowym związku branżowym.
Rozdział 6
Gminne i wojewódzkie związki rolników, kółek i organizacji rolniczych
Art. 27. Gminne i wojewódzkie związki roln ików, kółek i organizacji rolniczych są dobrowolnymi, niezależnymi i samorządnymi zrzeszeniami:

związki gminne – kółek rolniczych, rolniczych zrzeszeń branżowych oraz innych społecznych i gospodarczych org a- nizacji rolników ;
związki wojewódzkie – gmin nych związków rolników, kółek i organizacji rolniczych oraz rolniczych zrzeszeń bra n- żowych i związków rolniczych zrzeszeń branżowych, a także innych społecznych i gospodarczych organizacji rolników.

Dziennik Ustaw – 8 – Poz. 263

Art. 28. 1. Z inicjatywą założenia gminnego związku rolni ków, kółek i organizacji rolniczych mogą wystąpić co naj - mniej trzy kółka rolnicze, zaś wojewódzkiego związku rolników, kółek i organizacji rolniczych – co najmniej pięć gminnych związków rolników, kółek i organizacji rolniczych, zwanych dalej „kółkami zał ożycielami oraz związkami założycielami”.
2. Gminny związek rolników, kółek i organizacji rolniczych zakładany jest na podstawie uchwał walnych zebrań kółek
założycieli, zaś wojewódzki związek rolników, kółek i organizacji rolniczych na podstawie uchwał wa lnych zgrom adzeń delegatów związków założycieli.
Art. 29. 1. W sprawie założenia gminnego bądź wojewódzkiego związku rolników, kółek i organizacji rolniczych – kółka założyciele oraz związki założyciele działają poprzez osoby wchodzące w skład ich organów wykonawczych.
2. Osoby wymienione w ust. 1 pełnią rolę zgromadzenia założycieli gminnego bądź wojewódzkiego związku roln ików, kółek i organizacji rolniczych.
3. Zgromadzenie założycieli gminnego bądź wojewódzkiego związku rolników, kółek i organizacji roln iczych wybi era spośród siebie komitet założycielski zakładanego związku oraz uchwala jego statut.
Art. 30. Do gminnych i wojewódzkich związków rolników, kółek i organi zacji rolniczych w sprawach nie uregul owa- nych w art. 27–29 stosuje się odpowiednio przepisy ustawy dotyczące kółek rolniczych.
Rozdział 7
Związki rolniczych zrzeszeń branżowych
Art. 31. 1. Związki rolniczych zrzeszeń branżowych zrzeszają wyspecjalizowane w określonej bądź pokrewnej gałęzi
produkcji roślinnej lub zwierzęcej rolnicze zrzes zenia branżowe.
2. Terenem działalności związków, o których mowa w ust. 1, może być rejon, województwo, okręg bądź teren całego
kraju.
3. Krajowe związki rolniczych zrzeszeń branżowych mogą zrzeszać się w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Or- ganizacji Roln iczych.
Art. 32. Do związków rolniczych zrz eszeń branżowych w sprawach nie uregulowanych w art. 31 stosuje się odp owied- nio przepisy dotyczące gminnych i wojewódzkich związków rolników, kółek i organizacji rolniczych.
Rozdział 8
Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych
Art. 33. 1. Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, zwany dalej „Krajowym Związkiem”, jest ogólnopolskim, niezależnym i samorządnym zrzeszeniem kółek rolniczych, związków rolników, kółek i organizacji rol - niczych oraz na zasadach dobrowolności – krajowych związków rolniczych zrzeszeń branżowych i innych organizacji rolników.
2. Krajowy Związek stanowi naczelną reprezentację rolników indywidualnych.
3. Krajowy Związek posiada osobowość prawną.
Art. 34. 1. Stat ut Krajowego Związku jest uchwalany przez krajowy zjazd delegatów kółek rolniczych, związków rol- ników, kółek i organizacji rolniczych oraz innych zrzeszonych w nim organizacji. Krajowy zjazd uchwala także zmiany w statucie.
2. W wypadku uchwalenia zmiany s tatutu dotychczasowego bądź nowego statutu, do czasu ich rejestracji obowiązuje statut dotychczasowy.
3. Statut Krajowego Związku powinien określać w szczególności:

cele i zadania Krajowego Związku ;
szczegółowe zasady, zakres i tryb jego działania ;
prawa i obowiązki organizacji członkowskich ;
sposób ustanawiania składek członkowskich ;
organy Krajowego Związku, tryb i zasady ich wyboru, okres kadencji, kompetencje, tryb działania oraz odwoływani a członków tych organów przed upływem kadencji ;
warunki podejmowania i ważności uchwał organów Krajowego Związku ;

Dziennik Ustaw – 9 – Poz. 263

sposób reprezentowania Krajowego Związku na zewnątrz oraz zaciąganie przez ten Związek zobowiązań majątkowych;
majątek i fundusze Krajowego Związku oraz zasady gospodarowania tym majątkiem i funduszami ;
sposób zmiany statutu.

Statut Krajowego Związku podlega rejestracji.
Art. 35. 1. Krajowy Związek jest organem lustracyjnym kółek rolniczych, związków rolników, kółek i organizacji rol - niczych oraz zrzeszonych w nim rolniczych zrzeszeń branżowych i związków rolniczych zrzeszeń branżowych.
W wykonaniu zadań wynikających z przepisu ust. 1 Krajowy Związek uprawniony jest do przeprowadzania lustr acji organizacji wymienionych w tym przepisie; lustracja obejmuje badanie wszystkich rodzajów działalności tych organ izacji pod względem legalności, celowości, gospodarności i rzetelności.
Krajowy Związek może upoważnić określone wojewódzkie związki rolników, kółek i organizacji rolniczych oraz zrzeszone w nim krajowe związki rolniczych zrzeszeń branżowych do wykonywania w imieniu Krajowego Związku l ustra- cji określonych organizacji rolników.
Na podstawie wyników lustracji Krajowy Związek uprawniony jest do stawiania wniosków i zaleceń polustracyj nych.
Wyniki lustracji rozpatruje najbliższe po przeprowadzeniu lustracji walne zebranie (zjazd) danej organizacji. Kr a- jowy Związek, w wyniku przeprowadzonej lustracji, może zalecić zwołanie nadzwyczajnego walnego zebrania (zjazdu).
Krajowy Związek określa zasady, zakres i tryb przeprow adzania lustracji oraz obowiązki organizacji wymieni onych w ust. 1 związane z lustracją.
Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa organy właściwe do przeprowadzania lustracji rolniczych zrz e- szeń branżowych i związków rolniczych zrzeszeń br anżowy ch nie zrzeszonych w Krajowym Związku oraz zasady, zakres i tryb przeprowadzania lustracji przez te organy.
Art. 35a.2) 1. Podatnik podatku rolnego, będący osobą fizyczną, może wnioskować do właściwego organu podatko- wego o przekazanie przez ten organ 1,5% podatku rolnego obliczonego zgodnie z odrębnymi przepisami na rzecz Krajowego Związku wpisanego na listę, o której mowa art. 35b ust. 1, jeżeli ten związek spełnia następujące warunki:

został wpisany do rejestru co najmniej 6 lat przed dniem 1 stycznia danego roku podatkowego;
ma na dzień 1 stycznia danego roku podatkowego struktury organizacyjne co najmniej w 10 województwach, 3 powia- tach w każdym z tych województw, a liczba członków każdego kółka wynosi co najmniej 30 osób;
źródłem finansowania d ziałalności są wpłaty ze składek członkowskich, przy czym roczna składka członkowska wy- nosi co najmniej 50 zł.

Otrzymane przez Krajowy Związek środki finansowe pochodzące z 1,5% podatku rolnego mogą być wykorzystane wyłącznie na działalność statutową te go związku.
Do gospodarki środkami, o których mowa w ust. 2, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270, z późn. zm.3)). Art. 35b.2) 1. Minister właściwy do spraw rolnictwa sporządzi listę, na której umieści Krajowy Związek, zwaną dalej „listą”, i umieści ją na stronie internetowej urzędu obsługującego tego ministra w terminie do ostat niego dnia lutego danego roku podatkowego.
Wpisu Krajowego Związku na listę dokonuje się na wniosek tego związku złożony do ministra właściwego do spraw rolnictwa w terminie do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok podatkowy.
Wniosek, o którym mow a w ust. 2, zawiera:

nazwę Krajowego Związku oraz jego siedzibę i adres;
numer Krajowego Związku w rejestrze;
numer rachunku bankowego Krajowego Związku;
podpis osoby albo osób uprawnionych do reprezentowania Krajowego Związku.
Dodany przez art. 3 ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz . 1450),
która we szła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 202 3 r. poz. 1273, 1407, 1429 , 1641, 1693 i 1872.

Dziennik Ustaw – 10 – Poz. 263

Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, dołącza się dokumenty potwierdzające informacje, o których mowa w ust. 3, w tym co najmniej:

nazwę, siedzibę i adres oraz numer wpisu do rejestru;
statut Krajowego Związku;
dokumenty potwierdzające, że reprezentacja Krajoweg o Związku, o której mowa w ust. 3 pkt 4, jest zgodna z przyję- tymi w statucie Krajowego Związku zasadami reprezentacji;
dokumenty, z których wynika, że działalność Krajowego Związku jest finansowana ze składek członkowskich.

Krajowy Związek zostanie w pisany na listę, jeżeli spełnia warunki określone w art. 35a ust. 1.
W przypadku zmiany osób upoważnionych do reprezentowania Krajowego Związku, jest on zobowiązany nie- zwłocznie powiadomić o tym fakcie ministra właściwego do spraw rolnictwa. W przypadku zmian dotyczących informacji, o których mowa w ust. 3, Krajowy Związek niezwłocznie powiadamia o tych zmianach ministra właściwego do spraw rol- nictwa.
Lista zawiera:

nazwę Krajowego Związku oraz jego siedzibę i adres;
numer wpisu Krajowego Związku w rejestrze;
numer rachunku bankowego Krajowego Związku.
Rozdział 9
(uchylony)
Rozdział 10
Przepisy wprowadzające, przejściowe i końcowe
Art. 41. 1. Centralny Związek Kółek i Organizacji Rolniczych, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Roln i- ków Indywidualnych, z dniem wejścia w życie ustawy, staje się Krajowym Związkiem Rolników, Kółek i Organizacji Rol- niczych.

W terminie nie dłuższym niż dwa lata od dnia wejścia w życie ustawy Krajowy Związek Rolników, Kółek i Orga- nizacji Rolniczych zwoła k rajowy zjazd delegatów kółek rolniczych, związków rolników, kółek i organizacji rolniczych oraz innych zrzeszonych w nim organizacji, który uchwali statut Krajowego Związku oraz dokona wyboru jego orga nów. W tym też terminie statut powinien być przedstawiony do rejestracji.
Do czasu rejestracji statutu, o którym mowa w ust. 2, Krajowy Związek działa na podstawie statutu dotychczas o- wego. Jednakże w razie sprzeczności między statutem dotychczasowym a przepisami niniejszej ustawy stosuje się prze pisy tej ustawy.
Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio do krajowych związków rol niczych zrzeszeń branżowych nie zrzesz onych w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych.
Art. 42. 1. Działające w dniu wejścia w życie ustawy kółka roln icze i rolnicze zrzeszenia branżowe oraz gminne i wojewódzkie związki kółek i organizacji rolniczych, a także związki rolniczych zrzeszeń branżowych dostosują swoje statuty do wymagań ustalonych w ustawie i wystąpią o rejestrację danej organizacji i jej st atutu nie później niż w terminie roku od dnia wejścia w życie ustawy.
Do czasu rejestracji statutów, o których mowa w ust. 1, organizacje rolników wymienione w tym przepisie działają na podstawie statutów dotychczasowych. Jednakże w razie sprzeczności m iędzy statutami dotychczasowymi a przepisami niniejszej ustawy stosuje się przepisy tej ustawy.
Art. 43. Traci moc ustawa z dnia 6 maja 1981 r. o rejestracji kółek rolniczych oraz związków kółek i organizacji ro l- niczych ( Dz. U. poz. 51). Art. 44. Ustawa wc hodzi w życie z dniem ogłoszenia4).

Ustawa została ogłoszona w dniu 11 października 1982 r.