Dz.U. 2024 poz. 28

DZIENNIK USTAW
RZEC ZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Warszawa, dnia 9 stycznia 2024 r. Poz. 28

OBWIESZCZENIE
MINISTRA ROLNICTWA I RO ZWOJU WSI
z dnia 5 grudnia 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej oraz metod analiz niektórych rodza jów mleka zagęszczonego i mleka w proszku, przeznaczonego do spożycia przez ludzi

Na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) ogłasza się w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst rozpo- rządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej oraz metod analiz niektórych rodzajów mleka zagęszczonego i mleka w proszku, przeznaczonego do spożycia przez ludzi (Dz. U. poz. 1723), z uwzględnieniem zmian wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 kwietnia 2008 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakośc i hand - lowej oraz metod analiz niektórych rodzajów mleka zagęszczonego i mleka w proszku, przeznaczonego do spożycia przez ludzi (Dz. U. poz. 532).
Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia tekst jednolity rozporządzenia nie obejmuje odnośnika n r 2 oraz § 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 kwietnia 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej oraz metod analiz niektórych rodzajów mleka zagęszczonego i mleka w proszku, p rzeznaczonego do spożycia przez ludzi (Dz. U. poz. 532), które stanowią:
„2) Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia dyrektywy Rady 2007/61/WE z dnia 26 września 2007 r. zmieniającej dyrektywę 2001/114/WE odnosz ącą się do niektórych rodzajów częściowo lub całkowicie odwod- nionego mleka konserwowanego przeznaczonego do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. UE L 258 z 04.10. 2007, str. 27).ˮ
„§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie14 dni od dnia ogłoszenia.”.
Minist er Rolnictwa i Rozwoju Wsi : A. Gembicka

Dziennik Ustaw – 2 – Poz. 28

Załącznik do obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 5 grudnia 2023 r. (Dz. U. z 2024 r. poz . 28) RO ZPORZĄDZENIE
MINISTRA ROLNICTWA I RO ZWOJU WSI1) z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych wyma gań w zakresie jakości handlowej oraz metod analiz niektórych rodzajów mleka zagęszczonego i mleka w proszku, przeznaczonego do spożycia przez ludzi2)I) Na podstawie art. 15 pkt 2 i art. 34 pkt 2 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykuł ów rolno -spo- żywczych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1980) zarządza się, co następuje:
§ 1. 1. Szczegółowe wymagania w zakresie jakości handlowej niektórych rodzajów mleka zagęszczonego i mleka w proszku są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia.
2. Metody analiz niektórych rodzajów mleka zagęszczonego i mleka w proszku są określone w załączniku nr 2 do roz- porządzenia.
§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia3).

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej – rynki rolne, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 listopada 2023 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministr a Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz. U. poz. 2585).
I) Odnośnik nr 2 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 kwietnia 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej oraz metod analiz niektórych rodza- jów mleka zagęszczonego i mleka w proszku, przeznaczonego do spożycia przez ludzi (Dz. U. poz. 532), które weszło w życie z dniem 4 czerwca 2008 r.
Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia:
– dyrektywy Rady 2001/11/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. odnoszącej się do niektórych rodzajów częściowo lub całkowicie odwod- nionego mleka konserwowanego przeznaczonego do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. WE L 15 z 17.01.2002, str. 19, z późn. zm. – Dz. Urz. UE P olskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 35, str. 30), – pierwszej dyrektywy Komisji 79/1067/EWG z dnia 13 listopada 1979 r. ustanawiającej wspólnotowe metody analiz do badania niektórych rodzajów częściowo lub całkowicie odwodnionego mleka konserwowanego pr zeznaczonego do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. WE L 327 z 24.12.1979, str. 29 – Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 4, str. 112).
Rozporządzenie zostało ogłoszone w dniu 22 lipca 2004 r.

Dziennik Ustaw – 3 – Poz. 28

Załączniki do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lipca 2004 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 28) Załącznik nr 1 SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA W ZAKRESIE JAKOŚCI HANDLOWEJ NIEKTÓRYCH RODZAJÓW MLEKA ZAGĘSZCZONEGO I MLEKA W PROSZKU

Mleko zagęszczone jest produktem płynnym, słodzonym albo niesłodzonym:
1)4) otrzy mywanym przez częściowe usuni ęcie wody z mleka, z mleka całkowicie albo częściowo odtłuszczonego albo mieszaniny tych produktów;

z ewentualnym dodatkiem śmietanki lub mleka w proszku, z tym że dodatek mleka w proszku nie może przekroczyć w produktach go towych 25 % całkowitej suchej masy;
3)5) z ewentualnym dodatkiem witamin i składników mineralnych, przy zachowaniu wymagań określonych w rozporzą- dzeniu (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żyw- ności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji (Dz. Urz. UE L 404 z 30.12.2006, str. 26, z późn. zm.);
4)5) utrwalonym przez:
a) obróbkę cieplną, w tym sterylizację i UHT, w przypadku mleka zagęszczonego ni esłodzonego,
b) dodanie sacharozy, w przypadku mleka zagęszczonego słodzonego
– przy zachowaniu wymagań określonych w rozporządzeniu (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającym szczególne przepisy dotyczące hi gieny w odniesieniu do żywności pocho- dzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 55, z późn. zm. – Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 14).

Mleko zagęszczone niesłodzone powinno spełniać następujące wymagania w zakresie jakości handlowej:

zawartość tłuszczu:
a) nie mniej niż 15 % – w przypadku mleka zagęszczonego pełnotłustego,
b) nie mniej niż 7,5 % – w przypadku mleka zagęszczonego,
c) nie mniej niż 1 % i mniej niż 7,5 % – w przypadku mleka zagęszczonego częścio wo odtłuszczonego,
d) nie więcej niż 1 % – w przypadku mleka zagęszczonego odtłuszczonego;
zawartość całkowitej suchej masy mleka:
a) nie mniej niż 26,5 % – w przypadku mleka zagęszczonego pełnotłustego,
b) nie mniej niż 25 % – w przypadku mleka zagęszc zonego,
c) nie mniej niż 20 % – w przypadku mleka zagęszczonego częściowo odtłuszczonego,
d) nie mniej niż 20 % – w przypadku mleka zagęszczonego odtłuszczonego.

Mleko zagęszczone słodzone zawierające dodatek sacharozy, taki jak cukier półbiały, cukier biały lub cukier rafino- wany powinno spełniać następujące wymagania w zakresie jakości handlowej:

zawartość tłuszczu:
a) nie mniej niż 8 % – w przypadku mleka zagęszczonego słodzonego,
b) nie mniej niż 1 % i mniej niż 8 % – w przypadku mleka zagęszczoneg o częściowo odtłuszczonego słodzonego,
c) nie więcej niż 1 % – w przypadku mleka zagęszczonego odtłuszczonego słodzonego;
W brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. a tiret pierwsze rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 kwietnia 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej oraz metod analiz niektórych rodzajów mleka zagęszczonego i mleka w proszku, przeznaczonego do spożycia przez ludzi (Dz. U. poz. 532), które weszło w życie z dniem 4 czerwca 2008 r.
W brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. a tiret drugie rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 4.

Dziennik Ustaw – 4 – Poz. 28

zawartość całkowitej suchej masy mleka:
a) nie mniej niż 28 % – w przypadku mleka zagęszczonego słodzonego,
b) nie mniej niż 24 % – w przypadku mleka zagęszczonego częściowo odtłuszczonego słodzonego,
c) nie mniej niż 24 % – w przypadku mleka zagęszczonego odtłuszczonego słodzonego.

W procesie technologicznym mleka zagęszczonego słodzonego dopuszcza się dodawanie laktozy w ilości n ieprze- kraczającej 0,03 % masy w stosunku do produktu gotowego.
Mleko w proszku jest produktem stałym:
1)6) otrzymywanym przez usunięcie wody z mleka, z mleka całkowicie albo częściowo odtłuszczonego, ze śmietanki albo mieszaniny tych produktów;
2)7) z ewentualnym dodatkiem witamin i składników mineralnych przy zachowaniu wymagań określonych w rozporządze- niu (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz nie których innych substancji;
3)7) utrwalonym przez odwadnianie, przy zachowaniu wymagań określonych w rozporządzeniu (WE) nr 853/2004 Parla- mentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającym szczególne przepisy doty czące higieny w od- niesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego.
Mleko w proszku powinno spełniać następujące wymagania w zakresie jakości handlowej:

zawartość wody – nie więcej niż 5 % masy;
zawartość tłuszczu:
a) nie mniej niż 42 % – w przypadku mleka w proszku kremowego (śmietanki w proszku),
b) nie mniej niż 26 % i mniej niż 42 % – w przypadku mleka w proszku pełnego,
c) więcej niż 1,5 % i mniej niż 26 % – w przypadku mleka w proszku częściowo odtłuszczonego,
d) nie więcej niż 1,5 % tłuszczu – w przypadku mleka w proszku odtłuszczonego.
7.8) Zawartość białka w mleku może być dostosowywana do minimalnego poziomu 34 % masy (liczonego w stosunku do odtłuszczonej suchej masy) przez dodanie lub usunięcie składników mleka w taki sposób, aby stosunek b iałek serwatko- wych do kazeiny w dostosowywanym mleku pozostał niezmieniony, jeżeli zostały zachowane wymagania określone w ust. 1–6. 8.8) W celu dostosowania zawartości białka w mleku, o którym mowa w ust. 7, dopuszcza się użycie:
retentatu mleka, stanowiącego produkt uzyskiwany przez skoncentrowanie białka mleka w procesie ultrafiltracji mleka lub mleka częściowo lub całkowicie odtłuszczonego;
permeatu mleka, stanowiącego produkt uzyskiwany przez usunięcie w procesie ultrafi ltracji białka i tłuszczu z mleka lub mleka częściowo lub całkowicie odtłuszczonego;
laktozy, stanowiącej naturalny składnik mleka otrzymywany zwykle z serwatki i zawierający co najmniej 99,0 % m/m laktozy bezwodnej w suchej masie; użyta laktoza może by ć bezwodna lub zawierać jedną cząsteczkę wody krystaliza- cyjnej, lub stanowić kombinację obu form.
W brzmieniu usta lonym przez § 1 pkt 2 lit. b tiret pierwsze rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 4.
W brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. b tiret drugie rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 4.
Dodany przez § 1 pkt 2 lit. c rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 4.

Dziennik Ustaw – 5 – Poz. 28

Załącznik nr 2 METODY ANALIZ NIEKTÓRYCH RODZAJÓW MLEKA ZAGĘSZCZONEGO I MLEKA W PROSZKU
I. PRZEPISY OGÓLNE

W celu przygotowania próbki mleka zagęszczonego niesłodzonego do analizy laboratoryjnej dokonuje się następu- jących czynności:

zamkniętą puszkę z mlekiem po wytrząśnięciu i odwróceniu otwiera się i powoli przelewa się mleko do pojemnika ze szczelnym wieczkiem, mieszając je przez kilkakrotne przelewani e;
po upewnieniu się, że cały tłuszcz i mleko przywierające do ścianek i dna puszki zostały wprowadzone do próbki, pojemnik zamyka się;
w przypadku gdy zawartość nie jest jednolita, pojemnik ogrzewa się w łaźni wodnej w temperaturze 40 ºC przez dwie godziny;
pojemnik wytrząsa się energicznie co 15 minut;
pojemnik wyjmuje się z łaźni wodnej i schładza do temperatury pokojowej;
wieczko zdejmuje się, dokładnie miesza się zawartość pojemnika łyżką albo łopatką;
w przypadku gdy wydzielił się tł uszcz, nie bada się próbki;
próbkę przechowuje się w chłodnym miejscu.

W celu przygotowania próbki mleka zagęszczonego słodzonego do analizy laboratoryjnej dokonuje się następują- cych czynności:

w przypadku mleka w puszce:
a) zamkniętą puszkę z mlekiem ogrzewa się w łaźni wodnej w temperaturze od 30 ºC do 40 ºC przez około 30 minut,
b) puszkę otwiera się i starannie miesza się zawartość łyżką albo łopatką ruchami w górę, w dół i okrężnie tak, aby uzyskać jednorodną mieszaninę warstwy górnej i dolnej , c) po upewnieniu się, że pozostałe mleko przylegające do ścian i dna puszki zostało włączone do próbki, całą zawar- tość puszki przelewa się do drugiego pojemnika ze szczelnym wieczkiem,
d) pojemnik zamyka się i przechowuje w chłodnym miejscu;
w przypad ku mleka w tubie:
a) koniec tuby odcina się i przelewa się jej zawartość do pojemnika ze szczelnym wieczkiem,
b) tubę rozcina się wzdłuż, a cały produkt przylegający do wewnętrznej powierzchni tuby zeskrobuje się i starannie miesza z zawartością pojemnika,
c) pojemnik przechowuje się w chłodnym miejscu.

W celu przygotowania próbki mleka w proszku do analizy laboratoryjnej dokonuje się następujących czynności:

mleko w proszku przenosi się do czystego, suchego pojemnika ze szczelnym wieczkiem, o pojemno ści dwukrotnie większej od objętości próbki;
po niezwłocznym zamknięciu pojemnika starannie miesza się jego zawartość przez wielokrotne wytrząsanie i odwra- canie;
w celu zminimalizowania absorpcji wody podczas przygotowywania próbki należy unikać wyst awiania próbki mleka na bezpośrednie oddziaływanie powietrza atmosferycznego.
II. METODA OZNACZANIA ZAWARTOŚCI SUCHEJ MASY ORAZ SUCHEJ MASY BEZTŁUSZCZOWEJ W MLEKU ZAGĘSZCZONYM (suszenie w temperaturze 99 ºC)

Metoda oznaczania zawartości suchej masy w mleku zagęszczonym, zwana dalej „metodą”, polega na rozcieńczeniu próbki mleka zagęszczonego wodą, wymieszaniu z piaskiem i wysuszeniu w temperaturze 99 ºC ± 1 ºC; masa po wysusze- niu stanowi suchą masę i jest wyrażana jako ułamek masowy próbki w procentach.
Zawartość suchej masy w mleku zagęszczonym oznacza zawartość suchej masy oznaczoną niniejszą metodą.

Dziennik Ustaw – 6 – Poz. 28

W metodzie używa się podstawowego sprzętu laboratoryjnego oraz:

wagi analitycznej umożliwiającej ważenie z dokładnością co najmniej do 0,1 mg;
naczynek wagowych o średnicy od 60 mm do 80 mm, wysokości około 25 mm, wykonanych z metalu takiego, jak nikiel, aluminium albo stal nierdzewna, z dobrze dopasowanymi, łatwo zdejmowanymi wieczkami;
suszarki pod ciśnieniem atmosferycznym, dobrze wentylowa nej, z termostatyczną regulacją temperatury 99 ºC ± 1 ºC, zapewniającej jednolitą temperaturę w całej suszarce;
eksykatora zawierającego świeżo aktywowany żel krzemionkowy ze wskaźnikiem zawartości wody albo równorzędny środek osuszający;
szklanych p ałeczek, spłaszczonych na jednym końcu, o długości dopasowanej do wielkości naczynek wagowych;
wrzącej łaźni wodnej.

W metodzie wykorzystuje się wodę destylowaną, demineralizowaną albo o co najmniej równorzędnej czystości.
W metodzie używa się pia sku kwarcowego albo piasku morskiego o wielkości ziaren od 0,18 mm do 0,5 mm, prze- chodzących przez sito o wielkości oczek od 180 µm do 500 µm, potraktowanego kwasem chlorowodorowym, odpowiada- jącego następującej próbie kontrolnej:

w naczynku wagowym umie szcza się około 25 g piasku;
odkryte naczynko wagowe wraz z wieczkiem umieszcza się w suszarce i suszy przez dwie godziny;
naczynko wagowe wraz z wieczkiem przenosi się do eksykatora, schładza do temperatury pokojowej i waży z dokład- nością do 0,1 mg;
dodaje się 5 ml wody, suszy ponownie w suszarce przez dwie godziny, schładza i ponownie waży;
różnica mas pomiędzy dwoma ważeniami nie może przekroczyć 0,5 mg;
w przypadku negatywnego wyniku próby kontrolnej piasek zalewa się 25 % roztworem kwasu chlorowodorowego i odstawia na 3 dni, od czasu do czasu mieszając;
płucze się wodą do zaniku odczynu kwaśnego lub gdy woda płucząca będzie wolna od chlorków;
suszy się w temperaturze 160 ºC i powtarza się próbę kontrolną, o której mowa w pkt 1–5.

W celu oznaczenia zawartości suchej masy w mleku zagęszczonym dokonuje się następujących czynności:

w naczynku wagowym umieszcza się około 25 g piasku i szklaną pałeczkę;
odkryte naczynko wagowe wraz z wieczkiem umieszcza się w suszarce i suszy prze z dwie godziny;
naczynko wagowe przykrywa się wieczkiem, przenosi do eksykatora, schładza do temperatury pokojowej i waży z do- kładnością do 0,1 mg, a masę odnotowuje się jako m 0;
przechylając naczynko wagowe, przesuwa się piasek na jedną stronę naczy nka wagowego, a na wolną powierzchnię przenosi się około 1,5 g próbki mleka zagęszczonego słodzonego albo 3,0 g mleka zagęszczonego niesłodzonego, na- czynko wagowe przykrywa się wieczkiem i waży z dokładnością do 0,1 mg, a masę odnotowuje się jako m 1;
wieczko zdejmuje się, dodaje się 5 ml wody, miesza się płyny za pomocą szklanej pałeczki, a następnie miesza się piasek i część płynną; szklaną pałeczkę pozostawia się w mieszaninie;
naczynko wagowe umieszcza się we wrzącej łaźni wodnej do czasu, aż woda odparuje; czas odparowania wody powi- nien wynosić około 20 minut; zawartość miesza się od czasu do czasu za pomocą szklanej pałeczki, utrzymując masę dobrze napowietrzoną tak, aby schnąc, nie zbrylała się; szklaną pałeczkę pozostawia się w naczynku wagowym;
przykryte wieczkiem naczynko wagowe suszy się w suszarce przez 90 minut;
naczynko wagowe przenosi się do eksykatora, schładza do temperatury pokojowej i waży z dokładnością do 0,1 mg;
naczynko wagowe ponownie umieszcza się w suszarce i po jego od kryciu suszy się je wraz z wieczkiem przez godzinę, a następnie powtarza się czynności, o których mowa w pkt 8;
czynności, o których mowa w pkt 9, powtarza się, aż różnica mas pomiędzy dwoma kolejnymi ważeniami będzie mniejsza niż 0,5 mg lub aż masa za cznie wzrastać;
do obliczeń przyjmuje się najniższą uzyskaną masę odnotowaną jako m 2.

Dziennik Ustaw – 7 – Poz. 28

Zawartość suchej masy w próbce oblicza się według wzoru:
𝑚2−𝑚0 𝑚1−𝑚0×100 gdzie:
m0 – oznacza masę naczynka wagowego wraz z wieczkiem, piaskiem i szklaną pałeczką, w gramach,
m1 – oznacza masę naczynka wagowego wraz z wieczkiem, piaskiem, szklaną pałeczką i próbką przed suszeniem, w gramach,
m2 – oznacza masę naczynka wagowego wraz z wieczkiem, piaskiem, szklaną pałeczką i próbką po suszeniu, w gra- mach
– i wyraża się jako ułamek masowy próbki w procentach.
Zawartość suchej masy mleka w mleku zagęszczonym słodzonym oblicza się poprzez odjęcie od suchej masy ozna- czonej według niniejszej metody zawartości sacharozy oznaczonej według metody, o której mowa w części IV.
Zawartość suchej masy beztłuszczowej mleka w mleku zagęszczonym słodzonym oblicza się poprzez odjęcie od suchej masy oznaczonej według niniejszej metody zawartości sacharozy oznaczonej według metody, o której mowa w części IV,
i zawar tości tłuszczu oznaczonej według metody, o której mowa w części VIII.
Zawartość suchej masy beztłuszczowej w mleku zagęszczonym niesłodzonym oblicza się poprzez odjęcie od suchej masy oznaczonej według niniejszej metody zawartości tłuszczu oznaczonej w edług metody, o której mowa w części VIII.
Powtarzalność dla metody jest różnicą pomiędzy wynikami dwóch oznaczań przeprowadzonych równolegle albo w krótkim odstępie czasu, na tej samej próbce, przez tego samego analityka i w tych samych warunkach, któ ra nie powinna przekraczać 0,2 g suchej masy na 100 g produktu.
Z analizy laboratoryjnej sporządza się protokół, który powinien zawierać:

nazwę zastosowanej metody;
uzyskane wyniki;
wszystkie czynności niewymienione w metodzie lub uznane za ni eobowiązkowe, łącznie ze szczegółami każdej oko- liczności, która mogła wpłynąć na wyniki oznaczania;
informacje niezbędne do pełnego zidentyfikowania próbki.

Wynik zamieszczony w protokole analizy laboratoryjnej powinien spełniać kryteria powtarzalno ści określone dla metody.
III. METODA OZNACZANIA ZAWARTOŚCI WODY W MLEKU W PROSZKU (suszenie w temperaturze 102 °C)
Metoda oznaczania zawartości wody w mleku w proszku, zwana dalej „metodą”, polega na oznaczaniu pozostałości masy próbki po suszeniu w suszarce pod ciśnieniem atmosferycznym w temperaturze 102 °C ± 1 °C do stałej masy; ubytek masy jest wyrażany jako ułamek masowy próbki w procentach.
Zawartość wody w mleku w proszku oznacza ubytek masy podczas suszenia oznaczony niniejszą metodą.
W metodzie używa się podstawowego sprzętu laboratoryjnego oraz:

wagi analitycznej umożliwiającej ważenie z dokładnością co najmniej do 0,1 mg;
naczynek wagowych o średnicy od 60 mm do 80 mm, wysokości około 25 mm, wykonanych z metalu takiego, jak nikiel, aluminium albo stal nierdzewna, z dobrze dopasowanymi, łatwo zdejmowanymi wieczkami;
suszarki pod ciśnieniem atmosferycznym, dobrze wentylowanej, z termostatyczną regulacją temperatury 102 °C ± 1 °C, zapewniającej jednolitą temperaturę w całej suszarce ;
eksykatora zawierającego świeżo aktywowany żel krzemionkowy ze wskaźnikiem zawartości wody albo równorzędny środek osuszający.

W celu oznaczenia zawartości wody w mleku w proszku dokonuje się następujących czynności:

odkryte naczynko wagowe umie szcza się wraz z wieczkiem w suszarce i suszy przez około godzinę;
przykryte wieczkiem naczynko wagowe przenosi się do eksykatora, schładza do temperatury pokojowej i waży z do- kładnością do 0,1 mg, a masę odnotowuje się jako m 0;

Dziennik Ustaw – 8 – Poz. 28

do naczynka wagowego przenosi się około 2 g próbki mleka w proszku, naczynko wagowe przykrywa się wieczkiem i możliwie jak najszybciej waży z dokładnością do 0,1 mg, a masę odnotowuje się jako m 1;
odkryte naczynko wagowe wraz z wieczkiem umieszcza się w suszarce i suszy prz ez dwie godziny;
przykryte wieczkiem naczynko wagowe przenosi się do eksykatora, schładza do temperatury pokojowej i możliwie jak najszybciej waży z dokładnością do 0,1 mg;
naczynko wagowe ponownie umieszcza się w suszarce i po jego odkryciu suszy si ę je wraz z wieczkiem przez godzinę, a następnie powtarza się czynności, o których mowa w pkt 5;
czynności, o których mowa w pkt 6, powtarza się, aż ubytek masy w dwóch kolejnych ważeniach nie przekroczy 0,5 mg lub aż masa zacznie wzrastać;
do oblicz eń przyjmuje się najniższą uzyskaną masę odnotowaną jako m 2.

Zawartość wody w próbce oblicza się według wzoru:
𝑚2−𝑚0 𝑚1−𝑚0×100 gdzie:
m0 – oznacza masę naczynka wagowego wraz z wieczkiem, w gramach,
m1 – oznacza masę naczynka wagowego wraz z wieczkiem oraz próbką, w gramach,
m2 – oznacza masę naczynka wagowego wraz z wieczkiem oraz próbką po ostatnim suszeniu, w gramach
– i wyraża się jako ułamek masowy próbki w procentach.
Powtarzalność dla metody jest różnicą pomiędzy wynikami dwóc h oznaczań przeprowadzonych równolegle albo w krótkim odstępie czasu, na tej samej próbce, przez tego samego analityka i w tych samych warunkach, która nie powinna przekraczać 0,1 g wody na 100 g produktu.
Z analizy laboratoryjnej sporządza się protokół , który powinien zawierać:

nazwę zastosowanej metody;
uzyskane wyniki;
wszystkie czynności niewymienione w metodzie lub uznane za nieobowiązkowe, łącznie ze szczegółami każdej oko- liczności, która mogła wpłynąć na wyniki oznaczania;
informacje n iezbędne do pełnego zidentyfikowania próbki.

Wynik zamieszczony w protokole analizy laboratoryjnej powinien spełniać kryteria powtarzalności określone dla metody.
IV. METODA OZNACZANIA ZAWARTOŚCI SACHAROZY W MLEKU ZAGĘSZCZONYM SŁODZONYM
(METODA POLARYM ETRYCZNA)
Metoda oznaczania zawartości sacharozy w mleku zagęszczonym słodzonym, zwana dalej „metodą”, oparta jest na inwersji Clergeta i polega na potraktowaniu próbki mleka zagęszczonego słodzonego kwasem chlorowodorowym, który powoduje całkowitą hydr olizę sacharozy, a nie powoduje hydrolizy laktozy i innych cukrów. Zawartość sacharozy jest ozna- czana na podstawie różnicy skręcalności optycznej roztworu przed i po inwersji. Klarowny filtrat próbki, bez mutarotacji spowodowanej przez laktozę, otrzymuje s ię przez potraktowanie roztworu amoniakiem, następnie neutralizację i sklarowa- nie go przez sukcesywne dodawanie roztworów octanu cynku i heksacyjanożelazianu(II) potasu.
Zawartość sacharozy w mleku zagęszczonym słodzonym oznacza zawartość sacharozy ozna czoną niniejszą metodą.
W metodzie używa się podstawowego sprzętu laboratoryjnego oraz:

wagi umożliwiającej ważenie z dokładnością co najmniej do 10 mg;
rurki polarymetrycznej o dokładnie wzorcowanej długości 2 dm;
polarymetru albo sacharymetru o następujących cechach:
a) polarymetru ze światłem sodowym albo polarymetru z zielonym światłem rtęciowym – lampa rtęciowa z pryzma- tem lub specjalnym filtrem Wrattena N 77 A – z dokładnością odczytu co najmniej do 0,05 stopni kątowych,

Dziennik Ustaw – 9 – Poz. 28

b) sacharymetru z międzynarodową skalą cukrową, z białym światłem przepuszczonym przez filtr 15 mm 6 % roz- tworu dwuchromianu potasu albo światłem sodowym, z dokładnością odczytu co najmniej do 0,1 na międzynaro- dowej skali cukrowej;
4) łaźni wodnej o temperaturze 60 °C ± 1 °C. 4. W metodzie wykorzystuje się wodę destylowaną, demineralizowaną albo o co najmniej równorzędnej czystości oraz następujące odczynniki odpowiadające jakości analitycznej:

roztwór octanu cynku, o stężeniu 1 mol/l, uzyskany przez rozpuszczenie w wodzi e 21,9 g krystalicznego 2 · hydratu octanu cynku (Zn(C 2H3O2)2 · 2 H2O) i 3 ml kwasu octowego lodowatego i uzupełnienie wodą do objętości 100 ml;
roztwór heksacyjanożelazianu(II) potasu, o stężeniu 0,25 mol/l, uzyskany przez rozpuszczenie w wodzie 10,6 g kry- stalicznego heksacyjanożelazianu(II) potasu K 4[Fe(CN) 6] · 3 H2O i uzupełnienie wodą do 100 ml;
roztwór kwasu chlorowodorowego, o stężeniu 6,35 ± 0,20 mol/l, czyli o stężeniu od 20 % do 22 % (m/m) lub o stężeniu 5,0 ± 0,2 mol/l, czyli o stężeniu od 1 6 % do 18 % (m/m);
roztwór amoniaku, o stężeniu 2,0 ± 0,2 mol/l, czyli o stężeniu 3,5 % (m/m);
roztwór kwasu octowego, o stężeniu 2,0 ± 0,2 mol/l, czyli o stężeniu 12 % (m/m);
błękit bromotymolowy – roztwór o stężeniu 1 % (m/v) w etanolu.

W celu znormalizowania sposobu wykonania oznaczania, odczynników i sprzętu przeprowadza się następujące oznaczanie kontrolne:

w dwóch powtórzeniach dokonuje się czynności, o których mowa w ust. 6, z użyciem mieszaniny 100 g mleka pełnego i 18 g czystej sacha rozy albo mieszaniny 110 g mleka odtłuszczonego i 18 g czystej sacharozy; każda mieszanina od- powiada 40 g mleka zagęszczonego o zawartości 45 % sacharozy;
oblicza się zawartość sacharozy przy zastosowaniu wzorów określonych w ust. 7, podstawiając:
a) we wzorze 1:
– za m ilość użytego mleka,
– za F zawartość tłuszczu w użytym mleku,
– za P zawartość białka w użytym mleku,
b) we wzorze 2 za m – wartość 40,00;
średnia uzyskanych wartości powinna wynosić 45 % ± 0,2 %.

W celu oznaczenia zawartości sacha rozy w mleku zagęszczonym słodzonym dokonuje się następujących czynności:

do szklanej zlewki o pojemności 100 ml odważa się, z dokładnością do 10 mg, około 40 g dobrze wymieszanej próbki;
dodaje się 50 ml wody o temperaturze od 80 °C do 90 °C i dokła dnie miesza;
mieszaninę przenosi się ilościowo do kolby pomiarowej o pojemności 200 ml, popłukując zlewkę kilkakrotnie wodą o temperaturze 60 °C, aż objętość mieszaniny w kolbie wyniesie od 120 ml do 150 ml, następnie miesza się ją i schła- dza do tempera tury pokojowej;
dodaje się 5 ml rozcieńczonego roztworu amoniaku, ponownie miesza i odstawia kolbę na 15 minut;
amoniak neutralizuje się przez dodanie równoważnej ilości rozcieńczonego roztworu kwasu octowego, a następnie miesza; równoważną ilość mil ilitrów kwasu octowego potrzebnego do neutralizacji amoniaku oznacza przez miarecz- kowanie roztworu amoniaku wobec błękitu bromotymolowego jako wskaźnika;
dodaje się 12,5 ml roztworu octanu cynku, ostrożnie mieszając przez obracanie lekko pochylonej kolb y;
dodaje się 12,5 ml roztworu heksacyjanożelazianu(II) potasu, ostrożnie mieszając przez obracanie lekko pochylonej kolby;
zawartość kolby podgrzewa się do temperatury 20 °C i uzupełnia do 200 ml wodą o temperaturze 20 °C;
podczas wykonywania czy nności, o których mowa w pkt 1–8, wodę i odczynniki dodaje się w taki sposób, aby uniknąć powstawania pęcherzyków powietrza, a zawartość miesza się przez obracanie kolby, a nie przez wytrząsanie;
w przypadku gdy w trakcie dodawania wody lub odczynników pojawią się pęcherzyki powietrza, przed uzupełnieniem zawartości kolby wodą, usuwa się je przez krótkotrwałe połączenie kolby z pompą próżniową i obracanie kolby;

Dziennik Ustaw – 10 – Poz. 28

kolbę zamyka się suchym korkiem, a zawartość miesza się starannie przez energiczne wytrz ąsanie;
kolbę odstawia się na kilka minut, a następnie przesącza się mieszaninę przez suchy sączek z bibuły filtracyjnej, od- rzucając pierwsze 25 ml filtratu;
oznacza się polaryzację bezpośrednią, czyli skręcalność optyczną filtratu w temperaturze 2 0 °C ± 1 °C;
przeprowadza się inwersję, wykonując następujące czynności:
a) do kolby pomiarowej o pojemności 50 ml odmierza się pipetą 40 ml filtratu, o którym mowa w pkt 12, b) dodaje się 6,0 ml roztworu kwasu chlorowodorowego, o stężeniu 6,35 mol/l, albo 7,5 ml roztworu kwasu chloro- wodorowego, o stężeniu 5,0 mol/l,
c) kolbę umieszcza się w łaźni wodnej o temperaturze 60 °C na 15 minut w taki sposób, aby cała bańka kolby była zanurzona,
d) zawartość kolby miesza się ostrożnie ruchem okrężnym przez 5 minut; w tym czasie zawartość kolby powinna osiągnąć temperaturę łaźni,
e) kolbę schładza się do temperatury 20 °C, a następnie uzupełnia do 50 ml wodą o temperaturze 20 °C, f) zawartość kolby miesza się, a następnie kolbę odstawia się na godzinę w temperatu rze 20 °C;
oznacza się polaryzację po inwersji, czyli skręcalność zinwertowanego roztworu w temperaturze 20 °C ± 0,2 °C; w przypadku gdy temperatura cieczy w rurce polarymetrycznej, oznaczona jako T, różni się podczas pomiaru o więcej niż 0,2 °C, należ y uwzględnić poprawkę temperatury zgodnie z ust. 9.

Zawartość sacharozy w próbce oblicza się według wzorów:
(1) 𝑣=𝑚 100(1,08𝐹+1,55𝑃) (2) 𝑆=𝐷−1/25𝐼 Q×𝑉−𝑣 V×𝑉 𝐿×m% gdzie:
S – oznacza zawartość sacharozy,
m – oznacza masę próbki, w grama ch, F – oznacza zawartość tłuszczu w próbce, w procentach,
P – oznacza zawartość białka (N x 6,38) w próbce, w procentach,
v – oznacza poprawkę na objętość osadu powstałego podczas klarowania, w mililitrach,
V – oznacza objętość, do której rozcieńczono pró bkę przed filtracją, w mililitrach,
D – oznacza bezpośredni odczyt na skali polarymetru (polaryzacja przed inwersją),
𝐼 – oznacza odczyt na skali polarymetru po inwersji,
L – oznacza długość rurki polarymetrycznej, w decymetrach,
Q – oznacza współczynnik inwersji określony zgodnie z ust. 10.
W przypadku gdy w metodzie zastosowano odważone dokładnie 40 g mleka zagęszczonego i polarymetr ze świa tłem sodowym, stopniami kątowymi i rurką polarymetryczną o długości 2 dm, a pomiaru dokonano w temperaturze 20 °C ± 0,1 °C, za- wartość sacharozy w mleku zagęszczonym słodzonym można również obliczyć według następującego wzoru:
S=(D−1,25 I)×(2,833 −0,00612 F−0,00878 P)
W przypadku gdy oznaczenia polaryzacji po inwersji dokonano w temperaturze innej niż 20 °C, wynik, o którym mowa w ust. 8, mnoży się przez:
(1+0,0037 (T−20)) gdzie T oznacza temperaturę zinwertowanego roztworu w rurce polarymetrycznej.
Wartość współczynnika inwersji Q dla różnych źródeł światła, z uwzględnieniem poprawek dla stężenia i tempe- ratury, oblicza się w następujący sposób:

w przypadku światła sodowego i polarymetru ze stopniami kątowymi:
Q=0,8825 +0,0006 (C−9)−0,0033 (T−20);

Dziennik Ustaw – 11 – Poz. 28

w przypadku zielonego światła rtęciowego i polarymetru ze stopniami kątowymi:
Q=1,0392 +0,0007 (C−9)−0,0039 (T−20);
w przypadku białego światła z filtrem dwuchromianowym i sacharymetrem ze stopniami międzynarodowej skali cu- krowej:
Q=2,549 +0,0017 (C−9)−0,0095 (T−20) – gdzie:
C – oznacza procentową całkowitą zawartość cukrów w roztworze zinwertowanym, w edług odczytu polarymetrycz- nego,
T – oznacza temperaturę zinwertowanego roztworu podczas odczytu polarymetrycznego
– procentową całkowitą zawartość cukrów C w zinwertowanym roztworze można obliczyć na podstawie bezpośredniego odczytu i jego zmiany po inwer sji w zwykły sposób, stosując normalne wartości dla skręcalności właściwej sacharozy, laktozy i cukru inwertowanego; poprawka dotycząca stężenia, taka jak 0,0006 (C – 9), jest dokładna tylko wtedy,
gdy C wynosi około 9; dla mleka zagęszczonego, kiedy C je st bliskie 9, można ją pominąć,
– odchylenia temperatury od 20 °C o 1 °C stwarzają małą różnicę w odczycie bezpośrednim, ale wahania powyżej 0,2 °C przy odczycie po inwersji wymagają poprawki, która jest dokładna tylko dla temperatur w przedziale 18 °C do 22 °C.

Powtarzalność dla metody jest różnicą pomiędzy wynikami dwóch oznaczań przeprowadzanych równolegle albo w krótkim odstępie czasu, na tej samej próbce, przez tego samego analityka i w tych samych warunkach, która nie powinna przekraczać 0,3 g sac harozy na 100 g mleka zagęszczonego słodzonego.
Z analizy laboratoryjnej sporządza się protokół, który powinien zawierać:

nazwę zastosowanej metody;
uzyskane wyniki;
wszystkie czynności niewymienione w metodzie lub uznane za nieobowiązkowe, łą cznie ze szczegółami każdej oko- liczności, która mogła wpłynąć na wyniki oznaczania;
informacje niezbędne do pełnego zidentyfikowania próbki.

Wynik zamieszczony w protokole analizy laboratoryjnej powinien spełniać kryteria powtarzalności określone dl a metody.
V. METODA OZNACZANIA ZAWARTOŚCI KWASU MLEKOWEGO I MLECZANÓW W MLEKU W PROSZKU
Metoda oznaczania zawartości kwasu mlekowego i mleczanów w mleku w proszku, zwana dalej „metodą”, polega na jednoczesnym usunięciu z roztworu próbki tłuszczu, białka i laktozy poprzez dodanie siarczanu miedzi i wodorotlenku wapnia, a następnie jego przefiltrowaniu; kwas mlekowy i mleczany w filtracie są przekształcane w aldehyd octowy przy użyciu stężonego kwasu siarkowego(VI) w obecności siarczanu(VI) miedzi(II); zaw artość kwasu mlekowego oznacza się kolorymetrycznie przy użyciu p -hydroksydwufenylu; zawartość kwasu mlekowego i mleczanów jest wyrażana w miligra- mach kwasu mlekowego na 100 g suchej masy beztłuszczowej.
Zawartość kwasu mlekowego i mleczanów w mleku w proszku oznacza zawartość kwasu mlekowego i mleczanów w przeliczeniu na kwas mlekowy, oznaczoną niniejszą metodą.
W metodzie używa się podstawowego sprzętu laboratoryjnego oraz:

wagi analitycznej umożliwiającej ważenie z dokładnością co najmniej do 0 ,1 mg;
spektrofotometru odpowiedniego do odczytów przy długości fali 570 nm;
łaźni wodnej o temperaturze 30 °C ± 2 °C;
moździerza i tłuczka do moździerza;
bibuły filtracyjnej, takiej jak Schleicher i Schull 595, Whatman 1 albo równorzędnej;
probówek ze szkła pyreksowego albo równorzędnych, o średnicy 25 mm i długości 150 mm;
wrzącej łaźni wodnej.

Sprzęt szklany wykorzystywany w metodzie powinien być idealnie czysty i przeznaczony wyłącznie do niniejszego oznaczania; sprzęt szklany zawie rający pozostałości osadu powinien być opłukany przed umyciem stężonym kwasem chloro - wodorowym.

Dziennik Ustaw – 12 – Poz. 28

W metodzie wykorzystuje się wodę destylowaną, demineralizowaną albo o co najmniej równorzędnej czystości oraz następujące odczynniki odpowiadające jakości a nalitycznej:

roztwór siarczanu(VI) miedzi(II) otrzymywany przez rozpuszczenie w wodzie 250 g siarczanu(VI) miedzi(II)
(CuSO 4 · 5 H2O) i uzupełnienie wodą do objętości 1000 ml;
zawiesiny wodorotlenku wapnia przygotowane bezpośrednio przed użyciem w następujący sposób:
a) 300 g wodorotlenku wapnia (Ca(OH) 2) rozciera się w moździerzu z wodą i uzupełnienia wodą do objętości 900 ml, b) 300 g wodorotlenku wapnia (Ca(OH) 2) rozciera się w moździerzu z wodą i uzupełnienia wodą do objętości 1400 ml;
roztwór kwasu siarkowego(VI) i siarczanu(VI) miedzi(II) otrzymywany przez dodanie do 300 ml kwasu siarko- wego(VI) (H 2SO 4), o stężeniu od 95,9 % do 97,0 % (m/m), 0,5 ml roztworu siarczanu(VI) miedzi(II);
roztwór p -hydroksydwufenylu (C 6H5C6H4OH) przygotowany w następujący sposób:
a) rozpuszcza się przez wytrząsanie i łagodne ogrzewanie 0,75 g p-hydroksydwufenylu w 5 ml wodnego roztworu wodorotlenku sodu zawierającego 5 g NaOH w 100 ml, b) roztwór rozcieńcza się wodą w kolbie pomiarowej do 50 ml, a następnie prze chowuje się go w butelce z ciemnego szkła, w ciemnym i chłodnym miejscu,
c) roztworu nie stosuje się, jeżeli jego kolor ulegnie zmianie lub pojawi się zmętnienie; maksymalny okres trwałości roztworu wynosi 72 godziny;
roztwór wzorcowy kwasu mlekowego, k tórego 1 ml odpowiada 0,1 mg kwasu mlekowego, otrzymywany bezpośrednio przed użyciem przez rozpuszczenie w wodzie, w kolbie pomiarowej, 0,1067g mleczanu litu (CH 3CHOHCOOLi) i uzu- pełnienie wodą do 1000 ml;
wzorzec regenerowanego mleka przygotowany w następujący sposób:
a) przeprowadza się analizę kilkunastu próbek wysokiej jakości mleka w proszku,
b) do przygotowania krzywej wzorcowej wybiera się próbkę o najniższej zawartości kwasu mlekowego, zawierającą nie więcej niż 30 mg kwasu mlekowego na 100 g such ej masy beztłuszczowej,
c) przeprowadza się czynności określone w ust. 8 pkt 2 i 4.

Równocześnie z oznaczaniem zawartości kwasu mlekowego i mleczanów w próbce, przeprowadza się próbę ślepą, umieszczając 30 ml wody w skalowanej probówce o pojemności 50 ml i wykonując kolejno czynności określone w ust. 8 pkt 7–15; w przypadku gdy wynik próby ślepej przekracza równowartość 20 mg kwasu mlekowego w 100 g suchej masy beztłuszczowej, odczynniki sprawdza się, a zanieczyszczone wymienia się.
Podczas oznaczania zawartości kwasu mlekowego i mleczanów w mleku w proszku należy unikać zanieczyszczenia próbki, szczególnie śliną lub potem.
W celu oznaczenia zawartości kwasu mlekowego i mleczanów w mleku w proszku dokonuje się następujących czynności:

oznacza się zawartość suchej masy beztłuszczowej próbki w gramach przez odjęcie od 100 zawartości tłuszczu ozna- czonej przy zastosowaniu metody, o której mowa w części IX, i zawartości wody oznaczonej przy zastosowaniu me- tody, o której mowa w części III;
odważa się 1 000 (𝑎–10) g próbki z dokładnością do 0,1 g, gdzie „a” jest równe zawartości suchej masy beztłuszczowej próbki oznaczonej zgodnie z pkt 1;
próbkę dodaje się do 100 ml wody i dokładnie miesza;
5 ml otrzymanego roztworu odmierza się pipetą do ska lowanej probówki o pojemności 50 ml i uzupełnia wodą do około 30 ml;
dodaje się powoli, wytrząsając, 5 ml roztworu siarczanu(VI) miedzi(II), a następnie probówkę odstawia się na 10 minut;
dodaje się powoli, wytrząsając, 5 ml zawiesiny wodorotlenku wa pnia, o której mowa w ust. 5 pkt 2 lit. a, albo 10 ml zawiesiny wodorotlenku wapnia, o której mowa w ust. 5 pkt 2 lit. b;
roztwór uzupełnia się wodą do 50 ml, wytrząsa energicznie, a następnie odstawia się probówkę na 10 minut;
roztwór filtruje się; pierwszą porcję filtratu odrzuca się;
odmierza się pipetą 1 ml filtratu do probówki;

Dziennik Ustaw – 13 – Poz. 28

przy użyciu biurety albo wyskalowanej pipety dodaje się do probówki 6,0 ml roztworu kwasu siarkowego(VI) i siar- czanu(VI) miedzi(II), a następnie roztwór miesza się ;
probówkę ogrzewa się we wrzącej łaźni wodnej przez 5 minut, a następnie schładza do temperatury pokojowej pod bieżącą wodą;
dodaje się 2 krople odczynnika p -hydroksydwufenylu i energicznie wytrząsa tak, aby odczynnik rozprowadzić równo- miernie w całej cieczy;
probówkę umieszcza się na 15 minut w łaźni wodnej w temperaturze 30 °C ± 2 °C, wytrząsając od czasu do czasu;
probówkę umieszcza się na 90 sekund we wrzącej łaźni wodnej, a następnie schładza do temperatury pokojowej pod bieżącą wodą;
dokonuje się pomiaru wartości absorbancji wobec próby ślepej, o której mowa w ust. 6, w ciągu trzech godzin przy długości fali 570 nm;
w przypadku gdy wartość absorbancji przekracza wartość najwyższego punktu na krzywej wzorcowej, o której mowa w ust. 9, oznaczanie powtarza się, stosując odpowiednie rozcieńczenia filtratu otrzymanego zgodnie z pkt 8.

Przygotowuje się krzywą wzorcową, dokonując następujących czynności:

do pięciu skalowanych probówek o pojemności 50 ml odmierza się pipetą po 5 ml mleka regenerowanego;
do probówek, o których mowa w pkt 1, odmierza się pipetą odpowiednio 0 ml, 1 ml, 2 ml, 3 ml i 4 ml roztworu wzor- cowego kwasu mlekowego, aby otrzymać stężenia odpowiednio 0 mg, 20 mg, 40 mg, 60 mg i 80 mg kwasu mleko- wego w 100 g suchej masy beztłuszczowej mleka w proszku;
roztwory uzupełnia się wodą do około 30 ml i dokonuje się czynności określonych w ust. 8 pkt 6–15;
dokonuje się pomiaru wartości absorbancji wzorców, o których mowa w pkt 2, wobec próby ślepej przy długości fali 570 nm;
na podstawie odczytów nanosi się na wykres wartości absorbancji dla ilości kwasu mlekowego, o których mowa w pkt 2;
przez naniesione punkty przeprowadza się najbliższą im linię prostą i wykreśla się krzywą wzorcową przez równoległe przesuwanie otrzymanej linii prostej tak, aby przechodziła przez punkt wyjściowy.

Zawartość kwasu mlekowego i mleczanów w mleku w proszku oblicza się, korzystając z krzywej wzorcowej, prze- kształcając wartość absorbancji odczytanej zgodnie z ust. 8 pkt 15 albo 16 na miligramy kwasu mlekowego w 100 g suchej masy beztłuszczowej próbki.
W przypadku gdy w trakcie oznaczania rozcieńczano filtrat zgodnie z ust. 8 pkt 16, otrzymany wynik absorbancji należy pomnożyć przez współczynnik rozcieńczenia.
Powtarza lność dla metody jest różnicą pomiędzy wynikami dwóch oznaczań wykonanych równolegle albo w krót- kim odstępie czasu, na tej samej próbce, przez tego samego analityka i w tych samych warunkach, która nie powinna prze- kraczać 8 mg kwasu mlekowego w 100 g suche j masy beztłuszczowej dla zawartości do 80 mg; dla wyższych wartości różnica ta nie powinna przekraczać 10 % najniższej wartości.
Z analizy laboratoryjnej sporządza się protokół, który powinien zawierać:

nazwę zastosowanej metody;
uzyskane wyniki ;
wszystkie czynności niewymienione w metodzie lub uznane za nieobowiązkowe, łącznie ze szczegółami każdej oko- liczności, która mogła wpłynąć na wyniki oznaczania;
informacje niezbędne do pełnego zidentyfikowania próbki.

Wynik zamieszczony w proto kole analizy laboratoryjnej powinien spełniać kryteria powtarzalności określone dla metody.
VI. METODA OZNACZANIA AKTYWNOŚCI FOSFATAZY W MLEKU W PROSZKU (ZMODYFIKOWANA
METODA SANDERSA I SAGERA)
Metoda oznaczania aktywności fosfatazy w mleku w proszku, zwana dalej „metodą”, polega na określeniu zdolności fosfatazy do uwalniania fenolu z fenylofosforanu dwusodu; ilość uwolnionego fenolu oznaczana jest przez spektrofotome- tryczny pomiar barwy wywołanej przez odczynnik Gibba.

Dziennik Ustaw – 14 – Poz. 28

Aktywność fosfatazy w mleku w proszku jest miarą ilości aktywnej fosfatazy alkalicznej obecnej w produkcie, ozna- czonej niniejszą metodą, i jest ona wyrażona jako ilość fenolu w µg, uwalnianego przez 1 ml mleka regenerowanego.
W metodzie używa się podstawowego sprzętu laboratoryjneg o oraz:

wagi analitycznej umożliwiającej ważenie z dokładnością co najmniej do 0,1 mg;
łaźni wodnej z termostatyczną regulacją temperatury, o temperaturze 37 °C ± 1 °C;
spektrofotometru odpowiedniego do odczytów przy długości fali 610 nm;
bibuł y filtracyjnej, takiej jak Schleicher i Schull 597, Whatman 42 albo równorzędnej;
wrzącej łaźni wodnej;
folii aluminiowej.

W metodzie wykorzystuje się wodę destylowaną, demineralizowaną albo o co najmniej równorzędnej czystości oraz następujące od czynniki odpowiadające jakości analitycznej:

roztwór A – bufor – wodorotlenek boranowo -barowy o pH 10,6 ± 0,1 w temperaturze 20 °C, przygotowany w nastę- pujący sposób:
a) rozpuszcza się 25,0 g 8 · hydratu wodorotlenku baru (Ba(OH) 2 · 8 H2O) w wodzie i rozcieńcza do 500 ml, b) rozpuszcza się 11,0 g kwasu ortoborowego (H 3BO 3) w wodzie i rozcieńcza wodą do 500 ml, c) roztwory, o których mowa w lit. a i b, ogrzewa się do temperatury 50 °C, miesza się, wytrząsa, a następnie schła- dza do temperatury pokojowej,
d) pH doprowadza się do 10,6 ± 0,1 przy użyciu roztworu wodorotlenku baru, następnie roztwór filtruje się i prze- chowuje w szczelnie zamkniętym pojemniku,
e) przed użyciem bufor rozcieńcza się taką samą ilością wody;
roztwór B – bufor wywołujący barwę ot rzymywany przez rozpuszczenie 6,0 g metaboranu sodu (NaBO 2) albo 12,6 g (NaBO 2 · 4 H2O) i 20,0 g chlorku sodu (NaCl) w wodzie i rozcieńczeniu wodą do 1000 ml;
roztwór C – roztwór substratu buforowego przygotowany w następujący sposób:
a) rozpuszcza się 0,5 g fenylofosforanu dwusodu (Na 2C4H5PO 4 · 2 H2O) w 4,5 ml roztworu B; dodaje się dwie krople roztworu E, odstawia na 30 minut, a następnie wywołuje się barwę przy użyciu 2,5 ml butanolu; w przypadku gdy jest to konieczne, wywołanie barwy powtarza się; po rozdzieleniu odrzuca się butanol; roztwór można przecho- wywać kilka dni w chłodziarce, a przed użyciem ponownie wywołuje się barwę,
b) do kolby pomiarowej o pojemności 100 ml odmierza się pipetą 1 ml roztworu, o którym mowa w lit. a, i uzupełnia się roztwo rem A,
c) roztwór buforowy, o którym mowa w lit. b, przygotowuje się tuż przed użyciem;
roztwór D – odczynnik strącający, otrzymywany przez rozpuszczenie w wodzie 3,0 g siarczanu(VI) cynku (ZnSO 4 · 7 H2O) i 0,6 g siarczanu(VI) miedzi(II) (CuSO 4 · 5 H2O) i uzupełnienie wodą do 100 ml;
roztwór E – odczynnik Gibba otrzymywany przez rozpuszczenie 0,040 g 2,6 -dwubromochinonu 1,4 -chloroimidu OC 6H2Br2NCl w 10 ml 96 % etanolu; roztwór przechowuje się w ciemnej szklanej butelce w chłodziarce; w przypadku odbar wienia nie należy go używać;
bufor rozcieńczenia barwy otrzymywany przez rozcieńczenie do 100 ml wodą 10 ml roztworu B;
roztwór siarczanu(VI) miedzi(II) otrzymywany przez rozpuszczenie w wodzie 0,05 g siarczanu(VI) miedzi(II) (CuSO 4 · 5 H2O) i uzupeł nienie wodą do 100 ml;
roztwór wzorca fenolowego przygotowany w następujący sposób:
a) 0,200 g ± 0,001 g czystego fenolu rozpuszcza się w wodzie i uzupełnia wodą do 100 ml w kolbie pomiarowej,
b) roztwór może być przechowywany w chłodziarce przez kilkan aście miesięcy,
c) 10 ml roztworu rozcieńcza się wodą do 100 ml, d) rozcieńczony roztwór zawiera 200 µg fenolu w 1 ml i może być stosowany do przygotowywania bardziej rozcień- czonych roztworów;
wodę destylowaną, przegotowaną;
n-butanol.

Dziennik Ustaw – 15 – Poz. 28

Podczas o znaczania aktywności fosfatazy należy zachować następując środki ostrożności:

należy unikać bezpośredniego oddziaływania promieni słonecznych;
szkło, korki i materiały służące do oznaczania powinny być idealnie czyste; zaleca się, aby były płukane i wyparzane wodą albo parą;
należy unikać stosowania materiałów z tworzywa sztucznego takich jak korek, ponieważ mogą zawierać fenole;
należy unikać zanieczyszczenia śliną.

W celu oznaczenia aktywności fosfatazy w mleku w proszku dokonuje się następ ujących czynności:

odważa się 10 g próbki z dokładnością do 0,1 g i rozpuszcza się ją w 90 ml wody, przy czym temperatura regeneracji proszku nie może przekroczyć 35 °C;
do dwóch probówek odmierza się po 1 ml próbki mleka regenerowanego przygotowaneg o zgodnie z pkt 1;
jedną z probówek ogrzewa się we wrzącej łaźni wodnej przez 2 minuty; probówkę i łaźnię wodną przykrywa się folią aluminiową tak, aby cała probówka była ogrzewana;
probówkę schładza się do temperatury pokojowej w zimnej wodzie;
probówki, o której mowa w pkt 4, używa się do przeprowadzenia próby ślepej;
w kolejnych czynnościach obie probówki traktuje się w identyczny sposób;
dodaje się po 10 ml roztworu C, miesza zawartość probówek, a następnie wstawia się je do łaźni wodnej o temperaturze 37 °C ± 1 °C;
probówki inkubuje się w łaźni wodnej przez jedną godzinę, od czasu do czasu wytrząsając;
probówki przenosi się niezwłocznie do wrzącej łaźni wodnej i ogrzewa się przez 2 minuty, a następnie schładza zimną wodą do temperat ury pokojowej;
dodaje się po 1 ml roztworu D i miesza się zawartość probówek;
roztwory przesącza się przez suchą bibułę filtracyjną;
odrzuca się pierwsze porcje filtratów aż do uzyskania klarownej cieczy;
do probówek odmierza się po 5 ml ka żdego filtratu;
dodaje się po 5 ml roztworu B i po 0,1 ml roztworu E, a następnie miesza się zawartości probówek;
probówki odstawia się na 30 minut w temperaturze pokojowej w ciemne miejsce, do czasu, aż pojawi się barwa;
dokonuje się pomiaru w artości absorbancji roztworu próbki wobec próby ślepej przy długości fali 610 nm;
w przypadku gdy wartość absorbancji roztworu znajduje się powyżej wartości próbki wzorcowej, o której mowa w ust. 7, zawierającej 20 µg fenolu, oznaczanie powtarza się po wcześniejszym rozcieńczeniu próbki mleka regenero- wanego odpowiednią objętością tego mleka ostrożnie ogrzanego do wrzenia zgodnie z pkt 3 i 4, w celu unieczynnienia obecnej fosfatazy.

Przygotowuje się krzywą wzorcową, dokonując kolejno następujących czy nności:

do czterech kolb pomiarowych o pojemności 100 ml odmierza się 1 ml, 3 ml, 5 ml i 10 ml roztworu wzorcowego, o którym mowa w ust. 4 pkt 8, i uzupełnia wodą do 100 ml; roztwory te zawierają odpowiednio 2 µg, 6 µg, 10 µg i 20 µg fenolu w 1 ml;
do kolejnych probówek odmierza się pipetą 1 ml wody dla próby ślepej i po 1 ml każdego roztworu wzorcowego, o których mowa w pkt 1, aby uzyskać serię próbek zawierających 0 µg, 2 µg, 6 µg, 10 µg i 20 µg fenolu;
odmierza się pipetą kolejno do każdej probó wki 1 ml roztworu siarczanu(VI) miedzi(II), 5 ml roztworu buforowego rozcieńczenia barwy, 3 ml wody i 0,1 ml roztworu E, a następnie miesza się zawartość probówek;
probówki odstawia się na 30 minut w temperaturze pokojowej w ciemne miejsce;
dokonuje się pomiaru wartości absorbancji roztworów w każdej z probówek wobec próby ślepej przy długości fali 610 nm;
wykreśla się krzywą wzorcową, zestawiając wartości absorbancji dla ilości fenolu w µg określonych w pkt 2.

Dziennik Ustaw – 16 – Poz. 28

Aktywność fosfatazy w próbce oblic za się w następujący sposób:

z krzywej wzorcowej odczytuje się ilość µg fenolu dla wartości absorbancji uzyskanych zgodnie z ust. 6 pkt 16;
oblicza się aktywność fosfatazy, wyrażoną w µg fenolu na 1 ml mleka regenerowanego, według następującego wzoru : aktywność fosfatazy = 2,4 x P gdzie P oznacza ilość fenolu uzyskaną zgodnie z pkt 1, w mikrogramach;
w przypadku gdy w trakcie wykonywania analizy rozcieńczano roztwór zgodnie z ust. 6 pkt 17, otrzymany wynik, o którym mowa w pkt 2, mnoży się przez ws półczynnik rozcieńczenia.

Powtarzalność dla metody jest różnicą pomiędzy wynikami dwóch oznaczań, przeprowadzonych równolegle albo w krótkim odstępie czasu, na tej samej próbce, przez tego samego analityka i w tych samych warunkach, która nie powinna przekraczać 2 µg fenolu uwolnionego przez 1 ml mleka regenerowanego.
Z analizy laboratoryjnej sporządza się protokół, który powinien zawierać:

nazwę zastosowanej metody;
uzyskane wyniki;
wszystkie czynności niewymienione w metodzie lub uznane za nieobowiązkowe, łącznie ze szczegółami każdej oko- liczności, która mogła wpłynąć na wyniki oznaczania;
informacje niezbędne do pełnego zidentyfikowania próbki.

Wynik zamieszczony w protokole analizy laboratoryjnej powinien spełniać kryteria powtarza lności określone dla metody.
VII. METODA OZNACZANIA AKTYWNOŚCI FOSFATAZY W MLEKU W PROSZKU (METODA ASCHAFFEN- BURGA I MULLENA)
Metoda oznaczania aktywności fosfatazy w mleku w proszku, zwana dalej „metodą”, polega na rozcieńczeniu rege- nerowanej próbki mle ka substratem buforowym przy pH 10,2 i inkubacji w temperaturze 37 ºC przez dwie godziny; cała fosfataza alkaliczna obecna w próbce będzie w tych warunkach uwalniać p -nitrofenol z dodanego p -nitrofenylofosforanu dwusodu; uwolniony p -nitrofenol jest ozna czany przez bezpośrednie porównania z wzorcowymi szkiełkami barwnymi w komparatorze przy zastosowaniu światła odbitego.
Aktywność fosfatazy w mleku w proszku jest miarą ilości aktywnej fosfatazy alkalicznej obecnej w produkcie, ozna- czonej niniejszą meto dą, i jest ona wyrażona jako ilość p -nitrofenolu w mikrogramach, uwalnianego przez 1 ml mleka rege- nerowanego.
W metodzie używa się podstawowego sprzętu laboratoryjnego oraz:

wagi analitycznej umożliwiającej ważenie z dokładnością co najmniej do 0,1 mg;
łaźni wodnej z termostatyczną regulacją temperatury 37 ºC ± 1 ºC;
komparatora z krążkiem zawierającym wzorcowe szkiełka barwne wyskalowane w µg p-nitrofenolu w 1 ml mleka oraz naczynka o wymiarach 2 mm na 25 mm.

W metodzie wykorzystuje się wo dę destylowaną, demineralizowaną albo o co najmniej równorzędnej czystości oraz następujące odczynniki odpowiadające jakości analitycznej:

roztwór buforowy wodorowęglanu i węglanu sodu otrzymywany przez rozpuszczenie w wodzie w kolbie pomiarowej 3,5 g bezwodnego węglanu sodu i 1,5 g wodorowęglanu sodu i uzupełnienie wodą do 1000 ml;
substrat buforowy otrzymywany przez rozpuszczenie w kolbie pomiarowej 1,5 g p-nitrofenylofosforanu dwusodu w roztworze buforowym, o którym mowa w pkt 1, i uzupełnienie ty m roztworem buforowym do 1000 ml;
roztwory klarujące:
a) roztwór siarczanu(VI) cynku otrzymywany przez rozpuszczenie w kolbie pomiarowej 30,0 g siarczanu(VI) cynku (ZnSO 4) i uzupełnienie wodą do 100 ml, b) roztwór heksacyjanożelazianu(II) potasu otrzymy wany przez rozpuszczenie w kolbie pomiarowej 17,2 g heksacy- janożelazianu(II) potasu K 4 [Fe(CN) 6] · 3 H2O i uzupełnienie wodą do 100 ml.

Dziennik Ustaw – 17 – Poz. 28

Podczas oznaczania aktywności fosfatazy należy zachować następując środki ostrożności:

probówki powinny być opróżn ione, wypłukane w wodzie wodociągowej, umyte w gorącej wodzie zawierającej deter- gent alkaliczny, starannie wypłukane w czystej gorącej wodzie wodociągowej, a następnie wypłukane w wodzie, o któ- rej mowa w ust. 4, i wysuszone przed użyciem;
pipety powinny być wypłukane w czystej, zimnej wodzie wodociągowej natychmiast po użyciu, a następnie przepłu- kane wodą, o której mowa w ust. 4, i wysuszone przed użyciem;
korki probówek powinny być dokładnie wypłukane w gorącej wodzie wodociągowej tuż po użyciu a następnie zanu- rzone we wrzącej wodzie na 2 minuty;
roztwór substratu buforowego jest stabilny przez co najmniej miesiąc, jeżeli jest przechowywany w chłodziarce w tem- peraturze 4 ºC lub niższej; wszelka niestabilność jest sygnalizowana przez powstanie żółte go zabarwienia; przed uży- ciem roztworu powinna być przeprowadzona próba kontrolna barwy; w związku z tym, że próbę odczytuje się zawsze wobec zagotowanej próbki kontrolnej zawierającej ten sam roztwór substratu buforowego, zaleca się, aby nie używać roztwo ru, jeśli daje on odczyt barwny powyżej 10 µg przy odczycie w 25 mm naczynku komparatora wobec wody destylowanej w drugim 25 mm naczynku;
należy używać oddzielnej pipety do każdej próbki i unikać zanieczyszczenia pipety śliną;
próbki nie wystawia się na bezpośrednie oddziaływanie promieni słonecznych.

W celu oznaczenia aktywności fosfatazy w mleku w proszku dokonuje się następujących czynności:

rozpuszcza się 10 g mleka w proszku w 90 ml wody, przy czym temperatura podczas rozpuszczania nie może przekro- czyć 35 ºC;
do czystej, suchej probówki odmierza się pipetą 15 ml substratu buforowego;
dodaje się 2 ml regenerowanej próbki, o której mowa w pkt 1;
probówkę zamyka się korkiem, miesza przez odwracanie i umieszcza w łaźni wodnej o temperat urze 37 ºC ± 1 ºC;
jednocześnie umieszcza się w łaźni wodnej probówkę kontrolną zawierającą 15 ml substratu buforowego i 2 ml ogrza- nej do wrzenia próbki regenerowanej, o której mowa w pkt 1;
po dwóch godzinach wyjmuje się obie probówki z łaźni wodnej ;
dodaje się po 0,5 ml roztworu siarczanu(VI) cynku, a następnie probówki zamyka się korkami, wytrząsa energicznie i odstawia na 3 minuty;
dodaje się po 0,5 ml roztworu heksacyjanożelazianu(II) potasu i starannie miesza;
otrzymane roztwory filtruj e się przez karbowany sączek z bibuły filtracyjnej, a klarowne filtraty zbiera się w czystych probówkach;
filtraty przenosi się do 25 mm naczynek i porównuje w komparatorze filtrat próbki z filtratem zagotowanej próbki kon- trolnej.

Aktywność fosfataz y w próbce określa się przez bezpośredni odczyt wyniku uzyskanego zgodnie z ust. 6 pkt 10 i wyraża jako ilość µg p -nitrofenolu w 1 ml próbki regenerowanej.
Powtarzalność dla metody jest różnicą pomiędzy wynikami dwóch oznaczań przeprowadzonych równoleg le albo w krótkim odstępie czasu, na tej samej próbce, przez tego samego analityka i w tych samych warunkach, która nie może przekraczać 2 µg p-nitrofenolu, uwolnionego przez 1 ml mleka regenerowanego.
Z analizy laboratoryjnej sporządza się protokół, k tóry powinien zawierać:

nazwę zastosowanej metody;
uzyskane wyniki;
wszystkie czynności niewymienione w metodzie lub uznane za nieobowiązkowe, łącznie ze szczegółami każdej oko- liczności, która mogła wpłynąć na wyniki oznaczania;
informacje niez będne do pełnego zidentyfikowania próbki.

Wynik zamieszczony w protokole analizy laboratoryjnej powinien spełniać kryteria powtarzalności określone dla metody.

Dziennik Ustaw – 18 – Poz. 28

W przypadku oznaczania aktywności fosfatazy w mleku w proszku może być zastosowana zmody fikowana metoda Sandersa i Sagera albo metoda Aschaffenburga i Mullena, przy czym w protokole badań należy wskazać, która metoda zo- stała zastosowana.
VIII. METODA OZNACZANIA ZAWARTOŚCI TŁUSZCZU W MLEKU ZAGĘSZCZONYM (METODA RÖSE -GOTT - LIEBA)
Zawartość tłusz czu w mleku zagęszczonym oznacza się zgodnie z metodą określoną w Normie PN -EN ISO 1737: 2002 Mleko zagęszczone i mleko zagęszczone słodzone – Oznaczanie zawartości tłuszczu – Metoda grawimetryczna (Me- toda odwoławcza).
IX. METODA OZNACZANIA ZAWARTOŚCI TŁUS ZCZU W MLEKU W PROSZKU (METODA RÖSE -GOTTLIEBA)
Zawartość tłuszczu w mleku w proszku oznacza się zgodnie z metodą określoną w Normie PN -EN ISO 1736: 200 2 Mleko w proszku i przetwory mleczne w proszku – Oznaczanie zawartości tłuszczu – Metoda grawimetryczna (Metoda odwoławcza).