Dz.U. 2024 poz. 434

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJWarszawa, dnia 22 marca 2024 r. Poz. 434 434 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI1) z dnia 14 marca 2024 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania wścieklizny na rok 2024 Na podstawie art. 57 ust. 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaź - nych zwierząt (Dz. U. z 2023 r. poz. 1075) zarządza się, co następuje: § 1. Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wprowadza się program zwalczania wścieklizny na rok 2024, który jest określony w załączniku do rozporządzenia. § 2. Program, o którym mowa w § 1, stosuje się od dnia 1 stycznia 2024 r. § 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi: C. Siekierski

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej – rolnictwo, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2023 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz. U. poz. 2706).

Dziennik Ustaw – 2 – Poz. 434 1 Załącznik do rozporządzenia Mi nistra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 marca 2024 r. (Dz. U. poz. ….)

PROGRAM ZWALCZANIA WŚCIEKLIZNY NA ROK 2024

Identyfikacja programu zwalczania wścieklizny ( Rabies)
Państwo członkowskie: Rzeczpospolita Polska
Choroba: wścieklizna ( Rabies ) Wniosek o współfinansowanie na rok: 202 4
Dane historyczne dotyczące sytuacji epizootycznej w zakresie wścieklizny
W okresie międzywojennym oraz w pierwszych latach po II wojnie światowej głównym nosicielem wścieklizny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej były psy . Wprowadzenie w 1949 r. obowiązkowego szczepienia psów przeciwko wściekliźnie pozwoliło na znaczne ograniczenie występowania tej choroby. Liczba zachorowań na wściekliznę wśród zwierząt obniżyła się z ponad 3600 przypadków w 1946 r. do 73 w 1956 r. Problem wścieklizny pojawił się ponownie, kiedy zaczęto rejestrować coraz więcej przypadków tej choroby w środowisku zwierząt wolno żyjących. W latach 1946 –1956 wśród zwierząt dzikich zgłaszano rocznie od 1 do 6 przypadków wścieklizny. W 1957 r. nie zanotowano żadnego takiego przypadku, natomiast w latach następnych był zauważalny wzrost zachorowań wśród zwierząt dzikich – w szczególności u lisów. Pod koniec lat siedemdziesiątych liczba zachorowań u zwierząt dzikich
przekraczała liczbę zachorowań u zwierząt domowych.
W 1990 r. w Rzeczypospolitej Polskiej stwierdzono 2045 przypadków wścieklizny,
w tym 1668 przypadków u zwierząt dzikich , z czego 1374 przypadki u lisów. Najwięcej przypadków tej choroby zanotowano w ówczesnych województwach: poznańskim (157), opolskim (139), koszalińskim (133), szczecińskim (130), bydgoskim (123) oraz słupskim (103). Pojedyncze przypadki odnotowano w ówczesnych woje wództwach: lubelskim, łomżyńskim, łódzkim oraz przemyskim, natomiast nie odnotowano ich w ówczesnym województwie bialskopodlaskim.
W 1991 r. stwierdzono 2287 przypadków wścieklizny, w tym 1864 przypadki u zwierząt dzikich, z czego 1513 przypadków u lisów. Wścieklizny nie odnotowano w ówczesnym województwie lubelskim, a pojedyncze przypadki wystąpiły w ówczesnych województwach: przemyskim, łódzkim, łomżyńskim oraz krośnieńskim.
W 1992 r. stwierdzono 3084 przypadki wścieklizny, w tym 2549 przypadków u zwierzą t dzikich, z czego 2079 przypadków u lisów. Załącznik do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 marca 2024 r. (Dz. U. poz. 434) PROGRAM ZWALCZANIA WŚCIEKLIZNY NA ROK 2024

Dziennik Ustaw – 3 – Poz. 434 Z uwagi na rozprzestrzenianie się wścieklizny rozpoczęto w 1993 r. akcję doustnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie.
W 1993 r. stwierdzono 2648 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 2166 przypadków
u zwierząt dzikich, z czego 1803 przypadki u lisów.
W 1994 r. stwierdzono 2238 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 1788 przypadków u zwierząt dzikich, z czego 1506 przypadków u lisów.
W 1995 r. stwierdzono 1973 przypadki wścieklizny u zwierząt, w tym 1528 przypadków u zwierząt dzikich, z czego 1280 przypadków u lisów.
W 1996 r. stwierdzono 2527 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 2064 przypadki u zwierząt dzikich, z czego 1779 przypadków u lisów.
W 1997 r. stwierdzono 1494 przypadki wścieklizny u zwierząt, w tym 1239 przypadków u zwierząt dzikich, z czego 1091 przypadków u lisów.
Efektem nieustającego przeprowadzania szczepień w zachodniej części terytorium Rzeczypospolitej Polskiej był spadek liczby przypadków wścieklizny, a także brak jej występowania od dłuższego czasu na terenach województw: zachodniopomorskiego, lubuskiego i dolnośląskiego.
W 1998 r. stwierdzono 1329 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 1120 przypadków u zwierząt dzikich, z czego 927 przypadków u lisów.
W 1999 r. stwierdzono 1148 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 721 przypadków u lisów.
W 2000 r. stwierdzono 2224 przypadki wścieklizny u zwierząt, w tym 1583 przypadki u lisów, a w 2001 r. stwierdzono 2964 przypadki wścieklizny u zwierząt, w tym 2224 przypadki u lisów. W trakcie przeprowadzanych akcji szczepień zaobserwowano , że zasięg występowania
wścieklizny przesuwa się w kierunku wschodniej częśc i terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czyli na obszary , które do tej pory nie były objęte szczepieniami . Zaobserwowano także, że występują pojedyncz e przypadki wścieklizny na terenach przygranicznych sąsiadujących z Republiką Czeską.
W 2002 r. liczba przypadków wścieklizny u zwierząt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyniosła 1119, z czego 1038 przypadków zanotowano u zwierząt dzikich, w tym 884 przypadki u lisów. W 2002 r. największą liczbę przypadków wścieklizny zanotowano w województwie wielkopolskim – 339.
W 2003 r. stwierdzono 388 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 314 przypadków u zwierząt dzikich, z czego 233 przypadki u lisów.

Dziennik Ustaw – 4 – Poz. 434 W 2004 r. stwierdzono 136 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 114 przypadków u zwierząt dzikich, z czego 86 przypadków u lisów. W 2005 r. stwierdzono 138 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 102 przypadki u zwierząt dzikich, z czego 84 przypadki u lisów.
W 2006 r. stwierdzono 82 przypadki wścieklizny u zwierząt, w tym 63 przypadki u zwierząt dzikich, z czego 43 przypadki u lisów.
W 2007 r. stwierdzono 70 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 55 przypadków u zwierząt dzikich, z czego 42 przypadki u lisów.
W 2008 r. stwierdzono 29 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 24 przypadki u zwierząt dzikich, z czego 19 przypadków u lisów. W 2009 r. stwierdzono 8 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 8 przypadków
u zwierząt dzikich, z czego 6 przypadków u lisów.
W 2010 r. liczba przypadków wścieklizny ponownie wzrosła. W tym roku zanotowano 151 przypadków wścieklizny u zwierząt , z czego 145 przypadków stwierdzono u zwierząt innych niż nietoperze. Występowanie wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze odnotowano w województwie małopolskim oraz w województwach, w których choroba występowała w roku poprzednim. W województwie małopolskim stwierdzono najwięcej przypadków wścieklizny (118 przypadków ). W 2010 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 84,90 % i 89,15 %. W 2011 r. stwierdzono 160 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 156 przypadków u zwierząt innych niż nietoperze. Najwięcej przypadków wścieklizny zanotowano w województwach małopolskim (60 przypadków ) i podkarpackim (63 przypadki ). Występowanie wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze odnotowano w województwach śląskim i warmińsko -mazurskim oraz w województwach, w których choroba występowała w roku poprzednim. W województwie śląskim stwierdzono 1 przypadek wścieklizny , natomiast w województwie warmińsko -mazurskim stwierdzono 6 przypadków wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze. W 2011 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 79,50 % i 86,49 %. W 2012 r. stwierdzono 257 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 254 przypadki u zwierząt innych niż nietoperze. Najwięcej przypadków zanotowano w województwach małopolskim (24 przypadki ) i podkarpackim (213 przypadków ). Wściekliznę u zwierząt innych niż nietoperze stwierdzono jedynie w województwach, w których choroba występowała w roku poprzednim. W 2012 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 79,29 % i 87,10 %.

Dziennik Ustaw – 5 – Poz. 434 W 2013 r. stwierdzono 204 przypadki wścieklizny u zwierząt, w tym 196 przypadków u zwierząt innych niż nietoperze. Występowanie wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze odnotowano w województwie świętokrzyskim oraz w województwach, w których choroba występowała w roku poprzednim, z wyjątkiem województw: podlaskiego, śląskiego i warmińsko- mazurskiego. W województwie świętokrzyskim stwierdzono 2 przypadki wścieklizny. Najwięcej przypadków wścieklizny zanotowano w województwach małopolskim (58 przypadków ) i podkarpackim (121 przypadków ). W 2013 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 75,11 % i 86,05 %. W 2014 r. stwierdzono 105 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 98 przypadków
u zwierząt innych niż nietoperze. Występowanie wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze odnotowano w województwie podlaskim oraz w województwach, w których choroba występowała w roku poprzednim. W województwie podlaskim stwierdzono 4 przypadki wścieklizny. Najwięcej przypadków wścieklizny zanotowano w województwie małopolskim (81 przypadków ). W 2014 r. po ziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 59,77 % i 88,27 %. W 2015 r. stwierdzono 97 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 93 przypadki u zwierząt innych niż nietoperze. Występowanie wścieklizny u zwie rząt innych niż nietoperze odnotowano jedynie w województwach, w których choroba występowała w roku poprzednim. Najwięcej przypadków wścieklizny zanotowano w województwie małopolskim (79 przypadków ). W 2015 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 54,10 % i 89,10 %. W 2016 r. stwierdzono 22 przypadki wścieklizny u zwierząt, w tym 16 przypadków u zwierząt innych niż nietoperze. Występowanie wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze odnotowano w województwie podlaskim oraz województwach, w których choroba występowała w roku poprzednim. W województwie podlaskim stwierdzono 1 przypadek wścieklizny. Najwięcej przypadków wścieklizn y zanotowano w województwie małopolskim (8 przypadków ). W 2016 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 54,59 % i 90,31 %. W 2017 r. stwierdzono 10 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 2 przypadk i u zwierząt innych niż nietoperze. Występowanie wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze odnotowano jedynie w województwach, w których choroba występowała w roku poprzednim. W 2017 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 50,63 % i 87,73 %.

Dziennik Ustaw – 6 – Poz. 434 W 2018 r. stwierdzono 9 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 4 przypadki u zwierząt innych niż nietoperze. W szystkie 4 przypadki u zwierząt innych niż nietoperze wystąpiły u lisów, 2 przypadki wystąpiły w województwie lubelskim, 1 przypadek wystąpił
w województwie małopolskim i 1 przypadek – w województwie podkarpackim. W 2018 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 47,97 % i 89,90 %. W 2019 r. stwierdzono 11 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 1 przypadek u zwierząt innych niż nietoperze. Jedyny przypadek wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze
wystąpił u lisa w województwie lubelskim. W 2019 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepionki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 50,05 % i 89,83 %.
W 2020 r. stwier dzono 12 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 7 przypadków u zwierząt innych niż nietoperze. Wystąpienie wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze odnotowano w województwach lubelskim i podkarpackim.
W 2020 r. poziom uodpornienia i pobrania szczepi onki u lisów wolno żyjących w Polsce wyniósł odpowiednio 40,49 % i 87,29 %. W 2021 r. stwierdzono 118 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 113 przypadków u zwierząt innych niż nietoperze. Wystąpienie wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze
stwierdzono w województw ach: mazowieckim, podkarpackim i świętokrzyskim. Wirusy wyizolowane od 8 zwierząt zakażonych wścieklizną z 4 powiatów: garwolińskiego, mińskiego, otwockiego i radomskiego w województwie mazowiecki m zostały poddane analizie filogenetycznej i porównane z próbkami archiwalnymi z lat 2000 –2004 (z tego samego województwa) oraz z próbką od zakażonego lisa z 2020 r. z powiatu stalowowolskiego w województwie podkarpackim. Wszystkie sekwencje wirusów wyizol owanych w 2021 r.
na terenie województwa mazowieckiego należą do wariantu CE (Central European – środkowoeuropejskiego), natomiast sekwencje izolatów archiwalnych z lat 2000 –2004 ( z woje - wództwa mazowieckie go) oraz sekwencja wirusa z ogniska w powiecie st alowowolskim
(w województwie podkarpacki m) z 2020 r. należą do wariantu NEE (North East European – północno -wschodnio -europejskiego ). W 202 2 r. stwierdzono 39 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 36 przypadków u zwierząt innych niż nietoperze. Wystąpienie wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze stwierdzono w województw ach: lubelskim, mazowieckim i świętokrzyskim . Od 2002 r., w którym doustnymi szczepieniami lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie objęto całe terytorium kraju , liczba przypadków wścieklizny u zwierząt innych niż nietoperze zmniejszała się systematycznie aż do 2009 r. W 2010 r. wściekliznę stwierdzono

Dziennik Ustaw – 7 – Poz. 434 w województwie małopolskim po kilku latach jej nieobecności. Podejrzewa się, że powódź, która wystąpiła bezpośre dnio po wiosennej akcji szczepień, mogła wpłynąć negatywnie na uodpornienie lisów przeciwko wściekliźnie w tym województwie. Pojawienie się wścieklizny po 2010 r. w województwach śląskim i świętokrzyskim było prawdopodobnie spowodowane migracją zakażonych dzikich zwierząt z obszaru województwa małopolskiego. Ponadto podejrzewa się, że wzrost liczby przypadków w województwie podkarpackim po 2010 r. był również konsekwencją sytuacji epizootycznej w województwie małopolskim. Natomiast ponowne pojawienie się wś cieklizny w tym okresie w województwach podlaskim i warmińsko - -mazurskim było prawdopodobnie wynikiem migracji zakażonych dzikich zwierząt z terytorium Republiki Białorusi i Federacji Rosyjskiej ( z obw odu królewiecki ego). Główną przeszkodą i ograniczeniem w zwalczaniu wścieklizny w południowo - -wschodniej części Polski wydają się być trudności w uodparnianiu lisów bytujących w bez- pośrednim sąsiedztwie siedzib ludzkich, w szczególności na obszarach zabudowanych. Znaczna bowiem część przypadków wścieklizny w województwach małopolskim i pod- karpackim została stwierdzona w ostatnich latach w okolicy zabudowań.
Szczegółowe dane dotyczące występowania wścieklizny u zwierząt w Polsce w latach 2015– 2022 zawiera załącznik do programu.
Uodpornienie i pobrani e szczepionki u lisów wolno żyjących utrzymuje się w ostatnich latach na wysokim poziomie. Spadek poziomu uodpornienia w 2014 r. i 2015 r. wynikał z tego, że zastąpi ono test RFFIT testem ELISA, który ma odmienną charakterystykę. W 2014 r. część próbek w ramach badania serologicznego została bowiem przebadana testem ELISA, natomiast w 2015 r. wszystkie próbki zostały przebadane testem ELISA.
3. Opis programu
Zgodnie z załącznikiem nr 2 do ustaw y z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 202 3 r. poz. 1 075) wścieklizna należy do chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej . Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1882 z dnia 3 grudnia 2018 r. w sprawie stosowania niektórych przepisów dotyczących zapobiegania chorobom oraz ich zwalczania do kategorii chorób umieszczonych w wykazie oraz ustanawiającego wykaz gatunków i grup gatunków, z którymi wiąże się znaczne ryzyko rozprzestrzeniania się chorób umieszczonych w tym wykazie (Dz. Urz. UE L 308 z 04.12.2018 ,

Dziennik Ustaw – 8 – Poz. 434 str. 21 , z późn. zm. ) zakażenie wirusem wścieklizny u zwierząt drapieżnych, krętorogich, świniowatych, koniowatych, jeleniowatych i wielbłądowatych zostało zaliczone do kategorii B+D+E , natomiast u nietoperzy do kategorii E, gdzie:

„choroba kategorii B” – oznacza chorobę umieszczoną w wykazie, która musi podlegać zwalczaniu we wszystkich państwach członkowskich w celu jej likwidacji w całej Unii Europejskiej , jak określono w art. 9 ust. 1 lit. b rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniającego i uchylającego niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt („Prawo o zdrowiu zwierząt”) (Dz. Urz. UE L 84 z 31.03.2016, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem (UE) 2016/429”;
„choroba kategorii D” – oznacza chorobę umieszczoną w wykazie, w odniesieniu do której są potrzebne środki, aby zapobiec jej rozprzestrzenianiu się z uwagi na jej występowanie w Unii Europejskiej lub przemieszczanie między państwami członkowskimi, jak określono w art. 9 ust. 1 lit. d rozporządzenia (UE) 2016/429;
„choroba kategorii E” – oznacza chorobę umieszczoną w wykazie, w odniesieniu do której zachodzi konieczność nadzoru w Unii Europejskiej , jak określono w art. 9 ust. 1 lit. e rozporządzenia (UE) 2016/429.
Zgodnie z art. 31 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2016/429 państwa członkowskie, które na całym swoim terytorium lub w jego poszczególnych strefach lub kompartmentach nie są wolne od choroby kategorii B, ustanawiają program, którego celem jest likwidacja danej choroby umieszczonej w wykazie lub wykazanie, że są od niej wolne, realizowany w populacjach zwierząt zapadających na tę chorobę i obejmujący odpowiednie części terytorium tego państwa lub jego odpowiednie strefy lub kompartmenty , zwany dalej „obowiązkowym programem likwidacji choroby”, który obowiązuje do czasu spełnienia warunków przyznania statusu obszaru wolnego od choroby dla terytorium państwa członkowskiego lub danej strefy. Państwa członkowskie przedkładają Komisji Europejskiej do zatwierdzenia projekt obowiązkowego programu likwidacji choroby.
Strefy Rzeczypospolitej Polskiej mające status obszaru wolnego od zakażenia wirusem wścieklizny są wymienione w cz ęści I załącznik a III do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/620 z dnia 15 kwietnia 2021 r. ustanawiającego przepisy dotyczące stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 w odniesieniu do zatwierdzania statusu obszaru wolnego od choroby i statusu obszaru nieobjętego szczepieniami niektórych państw członkowskich lub ich stref lub kompartmentów w przypadku niektórych

Dziennik Ustaw – 9 – Poz. 434 chorób umieszczonych w wykazie oraz zatwierdzania programów likwidacji tych chorób umieszczonych w wykazie (Dz. Urz. UE L 131 z 16.04.2021, str . 78, z późn. zm.) . Zgodnie z art. 32 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2020/689 z dnia 17 grudnia 2019 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 w odniesieniu do zasad dotyczących nadzoru, programów likwidacji choroby oraz statusu obszaru wolnego od choroby w przypadku niektórych chorób umieszczonych w wykazie i niektórych nowo występujących chorób (Dz. Urz. UE L 174 z 03.06.2020, str. 211, z późn. zm.) właściwy organ, u stanawiając obowiązkowy program likwidacji zakażenia wirusem wścieklizny (RABV), opiera go na strategii zwalczania choroby, która obejmuje:

szczepienie zwierząt uznanych przez właściwy organ za docelową populacj ę zwierząt ;
wprowadzenie środków ograniczania ryzyka kontaktu z zakażonymi zwierzętami;
kontrolę ryzyka rozprzestrzeniania się i wprowadzenia choroby na terytorium jego państwa członkowskiego.
Właściwy organ wdraża obowiązkowy program likwidacji choroby, biorąc pod uwagę, że ten program ma być:
oparty na ocenie ryzyka aktualizowanej w razie potrzeby zgodnie z rozwojem sytuacji epidemiologicznej;
wspierany przez publiczne kampanie informacyjne obejmujące wszystkie odpowiednie zainteresowane strony;
koordynowany w razie potrzeby przez odpowiednie organy do spraw zdrowia publicznego, populacji zwierząt dzikich lub łowiectwa;
skalowany zgodnie z podejściem terytorialnym opartym na ryzyku.
Lisy wolno żyjące na obszarach określonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa podlegają zgodnie z art. 56 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu przeciwko wściekliźnie przeprowa dzanemu przez wojewódzkiego lekarza weterynarii.
Zgodnie z przepisami rozporządzeni a Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie (Dz. U. poz. 1737) sz czepionka jest rozrzucana z samolotu lub ze śmigłowca lub wykładana ręcznie dwa razy do roku na obszarach lasów oraz we wszystkich miejscach bytowania lisów wolno żyjących. Szczepionka może być podana raz w roku, jeżeli na terenie województwa nie stwierdzono wścieklizny w okresie dwóch kolejnych lat.

Dziennik Ustaw – 10 – Poz. 434 Natomiast szczepień ochronnych nie przeprowadza się, jeżeli na terenie województwa nie stwierdzono wścieklizny w okresie co najmniej trzech kolejnych lat.
W przypadku stwierdzenia wścieklizny na teren ie województwa, w którym nie stwierdzono wścieklizny w okresie co najmniej trzech kolejnych lat, wojewódzki lekarz weterynarii wyznacza obszar o promieniu co najmniej 50 km od ogniska wścieklizny, zwany dalej „strefą ochronną”. Szczepienia ochronne w stref ie ochronnej przeprowadza się dwa razy w roku przez okres trzech kolejnych lat od dnia stwierdzenia wścieklizny w tej strefie. Szczepienia ochronne w strefie ochronnej można przeprowadzić raz w roku, jeżeli w strefie ochronnej nie stwierdzono wścieklizny w okresie dwóch kolejnych lat.
Natomiast w przypadku istnienia ryzyka przeniesienia wścieklizny z innej części województwa lub z innego województwa, lub z obszaru położonego poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej wojewódzki lekarz weterynarii może wyznacz yć na terenie województwa obszar o szerokości co najmniej 50 km, na którym przeprowadza się szczepienia ochronne.
Jeżeli na obszarach, na których przeprowadzono szczepienia ochronne, wystąpiła katastrofa naturalna w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1897) mogąca negatywnie wpłynąć na podjęcie szczepionki przez lisy lub stwierdzono pogorszenie sytuacji epizootycznej w odniesieniu do wścieklizny, dopuszcza się przeprowadzenie dod atkowych szczepień ochronnych.
Liczba dawek szczepionki nie może być mniejsza niż 20 dawek na 1 km2 powierzchni, na której przeprowadza się szczepienia ochronne.
Na konieczność przeprowadzania lub częstotliwość szczepień ochronnych lisów wolno żyjących nie ma wpływu występowanie wścieklizny u nietoperzy.
Badania monitoringowe wykonywane w celu określenia efektywności doustnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie przeprowadza się na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Ro zwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. z 2019 r. poz. 2161, z późn. zm.). Zgodnie z przepisami tego rozporządzeni a w celu kontroli wścieklizny pobiera się do badań tkankę mózgową, surowicę i żuchwę od 4 lisów odstrzelonych na każdych 100 km2 obszaru, na którym lisy wolno żyjące zostały objęte szczepieniem ochronnym przeciwko wściekliźnie. Natomiast w celu izolacji i określenia szczepu wirusa wścieklizny do badań przesyła się tkankę mózgową lisów wolno żyjących, u których w badaniu laboratoryj nym potwierdzono wściekliznę.

Dziennik Ustaw – 11 – Poz. 434 Realizacja programu w odniesieniu do gatunków zwierząt wrażliwych na wściekliznę innych niż lisy wolno żyjące polega na zwalczaniu wścieklizny zgodnie z zasadami określonymi w przepisach ustaw y z dnia 11 marca 2004 r. o ochro nie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt , przepisami rozporządzeni a Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2005 r. w sprawie zwalczania wścieklizny (Dz. U. poz. 103)
oraz art. 35 i art. 36 rozporządzenia delegowanego Komis ji (UE) 2020/689 z dnia 17 grudnia 2019 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 w odniesieniu do zasad dotyczących nadzoru, programów likwidacji choroby oraz statusu obszaru wolnego od choroby w przypadku niektórych chorób umieszczonych w wykazie i niektórych nowo występujących chorób.
Na obszarach, na których jest to niezbędne, są przeprowadzane , z wykorzystaniem
w szczególności plakatów i ulotek , kampanie informacyjne dotyczące szczepień i wścieklizny.
W przypadku d odatniego wyniku badania laboratoryjnego stosuje się następujące
metody informowania opinii publicznej:

komunikaty Głównego Lekarza Weterynarii o wystąpieniu przypadków wścieklizny publikowane na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Weterynarii;
wydawanie aktów prawa miejscowego przez właściwego powiatow ego lekarz a weterynarii albo wojewod ę (gdy przypadek znajduje się przy granicy dwóch lub więcej powiatów) o zwalczaniu wście klizny na określonych obszarach;
oznaczenie obszaru zagrożonego wystąpieniem choroby znakami: „UWAGA! OBSZAR ZAGROŻONY WŚCIEKLIZNĄ ZWIERZĄT”.

Środki przewidziane w programie
4.1. Skrócony opis środków przewidzianych w programie

Rok: 202 4  kontrola
 badania
 szczepienia
 zwalczanie, kontrola lub monitorowanie

Dziennik Ustaw – 12 – Poz. 434 4.2. Organizacja, nadzór i rola wszystkich zainteresowanych stron biorących udział w programie
Zgodnie z art. 57 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Główny Lekarz Weterynarii nadzoruje realizację programu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, a w przypadku programu współfinansowanego ze środków pochodzących z Unii Europejskiej informuje Komisję Europejską o pos tępach w jego realizacji zgodnie z obowiązującymi przepisami Unii Europejskiej.
Organem odpowiedzialnym za nadzór i koordynację działań zapewniających realizację programu jest na poziomie krajowym Główny Lekarz Weterynarii. Odpowiedzialność terenowych orga nów Inspekcji Weterynaryjnej za realizację programu została określona w przepisach ustaw y z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 202 4 r. poz. 12) i ustaw y z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
W przepisach rozporządzeni a Ministra Rolnictwa i R ozwoju Wsi z dnia 27 lipca 2022 r. w sprawie krajowych laboratoriów r eferencyjnych (Dz. U. poz. 1667) wyznaczo no jako krajowe laboratorium referencyjne dla wścieklizny Laboratorium w Zakładzie Wirusologii Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach.
Zgodnie z art. 56 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt szczepienia ochronne lisów wolno żyjących przeprowadzają wojewódzcy lekarze weterynarii.
Diagnostyka wścieklizny przy wystąpieniu podejrzenia tej jednostki chorobowej jest przeprowadzana przez laboratoria, o których mowa w art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a i pkt 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej, z wykorzystaniem następujących badań:

immunofluorescencji odcisków mózgowych z monowalentnym koniugatem antynukleokapsydowym;
izolacji wirusa wścieklizny w hodowli komórek mysiej neuroblastomy;
genotypizacji lub sekwencjonowania izolatów wirusa wścieklizny.
Badania immunofluorescencji odcisków mózgowych przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny wykonuje się w zakładach higieny weteryna ryjnej. Izolację wirusa wścieklizny przeprowadza się w zakładach higieny weterynaryjnej lub krajowym laboratorium referencyjnym dla wścieklizny. Badania genotypizacji oraz sekwencjonowania są wykonywane w krajowym laboratorium referencyjnym dla wścieklizny . W przypadku niejednoznacznych wyników badania immunofluorescencji zakład higieny weterynaryjnej przeprowadza izolację wirusa lub przesyła próbkę do krajowego laboratorium referencyjnego w celu potwierdzenia wyniku.

Dziennik Ustaw – 13 – Poz. 434 Badania monitoringowe w celu sprawdzenia skuteczności szczepienia lisów wolno żyjących są przeprowadzane przez laboratoria, o których mowa w art. 25 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej. Monitoring wykonuje się przy zastosowaniu:

immunofluorescencji odcisków mózgowych – badanie w kierunku wścieklizny;
szlifów kostnych żuchwy – badanie na obecność markera (TC – tetracyklin);
testu ELISA – określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy;
różnicowania szczepów wiru sa wścieklizny w celu rozróżnienia terenowych szczepów wirusa od szczepów szczepionkowych;
zbierania i analizowania danych epidemiologicznych na temat zdiagnozowanych przypadków wścieklizny na obszarze objętym szczepieniem.
Badania immunofluorescencji o dcisków mózgowych, szlifów kostnych żuchwy oraz ELISA wykonywane w ramach monitoringu są przeprowadzane w zakładach higieny weterynaryjnej, natomiast badania różnicowania szczepów wirusa wścieklizny są prze - prowadzane w krajowym laboratorium referencyjnym dla wścieklizny.
Badania potwierdzające wyniki powyższych badań laboratoryjnych wykonuje się, je żeli zachodzi taka konieczność, w krajowym laboratorium referencyjnym dla wścieklizny przy użyciu metod zgodnych z podręcznikiem Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt ( WOAH ). Zwalczanie wścieklizny jest wspierane przez powołaną grupę doradczą.
Informacje na temat populacji lisa rudego i innych gatunków zwierząt łownych są uzyskiwane od Polskiego Związku Łowieckiego oraz od Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe . W przypadku trudności związanych z biernym nadzorem nad wścieklizną są organizowane spotkania ze specjalistami ww. instytucji.
4.3. Opis regionów administracyjnych Rzeczypospolitej Polskiej, na których program ma być wdrożony
W lutym 2021 r. w związku z potwi erdzeniem przypadków wścieklizny na terenie województwa mazowieckiego w powiatach , które od 2019 r. nie były objęte szczepieniami doustnymi przeciwko wściekliźnie, Mazowiecki Wojewódzki Lekarz Weterynarii wyznaczył strefę ochronną o promieniu co najmniej 5 0 km wokół pierwszych trzech ognisk w 2021 r. Strefa ochronna objęła 16 powiatów: powiat białobrzeski, powiat garwoliński, powiat grodziski, powiat grójecki, powiat kozienicki, powiat legionowski, powiat miński, powiat nowodworski, powiat otwocki, powiat piaseczyński, powiat pruszkowski, powiat pułtuski, m.st. Warszaw ę, powiat warszawski zachodni, powiat wołomiński i powiat wyszkowski. Po potwierdzeniu przypadku wścieklizny zlokalizowanego na terenie miasta Radomia

Dziennik Ustaw – 14 – Poz. 434 w województwie mazowieckim Mazowiecki Wojewódzki Lekarz Weterynarii rozszerzył strefę ochronną o 6 powiatów: powiat lipski, powiat przysuski, powiat radomski i miasto Radom, powiat szydłowiecki oraz powiat zwoleński.
W związku z potwierdzeniem kolejnych przy padków wścieklizny Główny Lekarz Weterynarii podjął w 2022 r. decyzję o objęciu szczepieniem lisów z terenu całego województwa świętokrzyskiego oraz 3 powiatów województwa łódzkiego, które znajdują się mniej niż 50 km od niektórych miejsc wystąpienia przyp adków wścieklizny w województwie mazowieckim. Szczepienie lisów na terenie całego województwa świętokrzyskiego, powiatu lipskiego, powiatu przysuskiego, powiatu radomskiego i miasta Radomia, powiatu szydłowieckiego oraz powiatu zwoleńskiego w województwie mazowieckim było zgodne z zaleceniem z raportu misji EUVET, która odbyła się w dniach 19 i 20 maja 2021 r.
W związku z potwierdzeniem w 2022 r. w województwie mazowieckim w powiecie gostynińskim dwóch ognisk wścieklizny u lisów wolno żyjących, została wyznaczona strefa
ochronna o promieniu co najmniej 50 km w części województwa kujawsko- pomorskiego i łódzkiego,
w której przeprowadzono szczepienia doustne lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie . W 2024 r. szczepienia lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie obejmą:
• województwo lubelskie,
• województwo małopolskie,
• województwo mazowieckie,
• województwo podkarpackie,
• województwo podlaskie,
• województwo świętokrzyskie,
• część województwa kujawsko -pomorskiego: powiat aleksandrowski, powiat brodnicki, powiat golubsko- dobrzyński, powiat lipnowski, powiat radziejowski, powiat rypiński, gminy Obrowo, Lubicz i Czernikowo w powiecie toruńskim, gminy Dębowa Łąka, Książki i Ryńsk w powiecie wąbrzeskim, powiat włocławski
i powiat miejski Włocławek,
• część województwa łódzkiego: powiat opoczyński, powiat kutnowski, powiat łęczycki (bez gminy Świnice Warckie), powiat łowicki, powiat rawski, powiat
skierniewicki, powiat tomaszowski i gmin ę Głowno w powiecie zgierskim,
• część województwa warmińsko -mazurskiego: powiat ełcki, gminy Giżycko, Kruklanki, Miłki i Wydminy w powiecie giżyckim, powiat gołdapski, powiat olecki, gminy Biał ą Piską, Orzysz i Pisz w powiecie piskim i powiat węgorzewski.

Dziennik Ustaw – 15 – Poz. 434 Doustne szczepienie lisów wolno żyjących przeciwko wściekliź nie w 2024 r. zostanie przeprowadzone w ww . części województwa kujawsko -pomorskiego i łódzkiego ze względu na sytuację epizootyczną w odniesieniu do wścieklizny w roku 2022. W kwietniu 2022 r. zostały stwierdzone dwa ogniska wścieklizny u lisów wolno żyjąc ych w województwie mazowieckim w powiecie gostynińskim. Ogniska stwierdzono u lisów znalezionych w odległości mniejszej niż 50 km od województw kujawsko -pomorskiego i łódzkie go. W związku z tym Kujawsko -Pomorski Wojewódzki Lekarz Weterynarii i Łódzki Wojewódzki Lekarz Weterynarii , działając na podstawie § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie, wyznaczyli strefy ochronn e objęte doustnym szczepieniem lisów wolno żyjących. W 2024 r. obszary te zostały objęte programem.
Rok: 202 4 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

a) Dotyczy powiatu aleksandrowskiego, powiatu brodnickiego, powiatu golubsko -dobrzyńskiego, powiatu lipnowskiego, powiatu radziejowskiego, powiatu rypińskiego, gmin Obrowo, Lubicz i Czernikowo w powiecie toruńskim, gmin Dębowa Łąka, Książki
i Ryńsk w powiecie wąbrzeskim, powiatu włocławskiego i powiatu miejskiego Włocławek.
b) Dotyczy powiatu opoczyńskiego, powiatu rawskiego, powiatu tomaszowskiego, powiatu kutnowskiego, powiatu łęczyckiego (bez gminy Świnice Warckie), powiatu łowickiego, powiatu skierniewickiego i gminy Głowno w powiecie zgierskim.
c) Dotyczy powiatu ełckiego, gmin Giżycko, Kruklanki, Miłki i Wydminy w powiecie giżyckim, powiatu gołdapskiego, powiatu oleckiego, gmi n Biała Piska, Orzysz i Pisz w powiecie piskim i powiatu węgorzewskiego. Województwo Całk owita powierzchnia województwa [km2] Powierzchnia objęta doustnym szczepieniem lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie w 202 4 r. [km2] dolnośląskie 19 947 0 kujawsko -pomorskie 17 972 6 621,14a) lubelskie 25 122 24 330
lubuskie 13 988 0 łódzkie 18 219 6 013b) małopolskie 15 183 15 178
mazowieckie 35 558 32 069
opolskie 9 412 0 podkarpackie 17 845 16 021
podlaskie 20 187 19 175
pomorskie 18 310 0 śląskie 12 334 0 świętokrzyskie 11 710 11 110
warmińsko -mazurskie 24 173 5 136c) wielkopolskie 29 827 0 zachodniopomorskie 22 892 0 Razem 312 679 135 653,14

Dziennik Ustaw – 16 – Poz. 434 15

Rys. 1. Mapa obszarów objętych szczepieniem w 202 4 r.

Dziennik Ustaw – 17 – Poz. 434 16 W przypadku wystąpienia sytuacji, o której mowa w § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie , lub sytuacji, o której mowa w § 4 ust. 1 tego rozporządzenia , powierzchnia objęta doustnym szczepieniem lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie w roku 2024 może ulec zmianie.
4.4. Opis środków przewidzianych w programie
4.4.1. Powiadomienie o chorobie
Zgodnie z załącznikiem nr 2 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt wścieklizna należy do chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z art. 42 wyżej wymienionej ustawy w przypadku podejrzenia wystąpienia choroby obowiązek niezwłocznego zawiadomienia organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezyden ta miasta) dotyczy posiadaczy zwierząt oraz wszystkich osób mających kontakt ze zwierzętami, w szczególności przy wykonywaniu obowiązków służbowych lub zawodowych. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) niezwłocznie informuje organ Inspekcji Weterynaryjnej o o trzymaniu zawiadomienia. Podmiot świadczący usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej niezwłocznie informuje organ Inspekcji Weterynaryjnej o otrzymaniu zawiadomienia, jeżeli na jego podstawie podejrzewa wystąpienie choroby zakaźnej zwierząt podlegającej ob owiązkowi zwalczania.
Zgodnie z art. 18 ust. 1 lit. b rozporządzenia (UE) 2016/429 państwa członkowskie zapewniają, by podmioty oraz inne odpowiednie osoby fizyczne lub prawne powiadamiały , tak szybko, jak jest to możliwe , właściwy organ, jeżeli istnieją jakiekolwiek powody, żeby podejrzewać występowanie u zwierząt choroby kategorii E, lub jeżeli występowanie takiej choroby zostało wykryte u zwierząt.
Zgodnie z art. 19 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2016/429 państwa członkowskie natychmiast powiadamiają Komisję Europejską i pozostałe państwa członkowskie o wystąpieniu jakiegokolwiek ogniska choroby kategorii E, w przypadku której natychmiastowe powiadomienie jest wymagane w celu zapewnienia wdrożenia we właściwym czasie niezbędnych środków zarządzania ryzykiem, uwzględniają cych profil choroby.
4.4.2. Zwierzęta i populacja zwierząt objęte programem
Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej programem są objęte wszystkie gatunki zwierząt wrażliwych na wściekliznę, przy czym doustnym szczepieniem przeciwko wściekliźnie jest objęta populacja lisów wolno żyjących na obszarze określonym w pkt 4.3 programu. Szac unkowa populacja lisów wolno żyjących w Polsce wynosi 159 100 sztuk.

Dziennik Ustaw – 18 – Poz. 434 Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej myśliwi, pracownicy parków narodowych oraz pracownicy Służby Leśnej mogą samodzielnie prowadzić poszukiwanie lisów padłych
i zabitych w wypadkach komunikacyjnych . Powiatowy lekarz weterynarii wypłaca dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, lub dyrektorowi parku narodowego, lub zarządcy lasów miejskich kwotę 200 zł brutto za zwłoki lisów padłych i zabitych w wypadkach komunikacyjnych zgłoszone organom Inspekcji Weterynaryjnej zgodnie z właściwością miejscową , jeżeli jest możliwe pobranie próbek do badań laboratoryjnych w celu realizacji nadzoru biernego. Zgłoszenie, o którym mowa powyżej, powinno zawierać co najmniej następujące informacje:

datę znalezienia zwłok lisa padłego lub zabitego w wypadku komunikacyjnym;
lokalizację, w której znaleziono zwłoki lisa , o którym mowa w pkt 1 ;
czy lis został znalezion y padły czy zabit y w wypadku komunikacyjnym.
Powiatowy lekarz weterynarii weryfikuje poprawność przekazywanych zgłoszeń.
Zgodnie z art. 56 ust. 1 –3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt na terytorium Rzeczypospo litej Polskiej obowiązkowemu szczepieniu przeciwko wściekliźnie podlegają psy po ukończeniu trzeciego
miesiąca życia. Posiadacze psów są obowiązani zaszczepić psy przeciwko wściekliźnie w terminie 30 dni od dnia ukończenia przez psa trzeciego miesiąca życia, a później są obowiązani szczepić psy nie rzadziej niż co 12 miesięcy od dnia ostatniego szczepieni a. Szczepień psów przeciwko wściekliźnie dokonują lekarze weterynarii świadczący usługi weterynaryjne w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt.
4.4.3. Zastosowane badania i plany pobierania próbek
Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do diagnostyki wścieklizn y i nadzoru nad programem szczepień są wykorzystywane następujące badania i analizy:
badania serologiczne – test ELISA;
badania wirusologiczne, immunochemiczne i molekularne:
a) immunofluorescencja odcisków mózgowych z koniugatem przeciwko wirusowi wścieklizny znakowanym fluoresceiną (FAT – fluorescent antibody test) zgodnie z podręcznikiem WOAH (rozdział 3.1.1 8 B.1.3.1.i) – test w kierunku wścieklizny,
b) różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny,
c) izolacja wirusa w hodowli komórek mysiej neuroblastomy (RTCIT – rapid tissue culture infection test) zgodnie z podręcznikiem WOAH (rozdział 3.1.1 8 B.1.3.2.i) ;
molekularne – hn RT -PCR, real time RT-PCR, genotypizacja, sekwencjonowanie;
inne badania – badanie na obecność markera (TC).

Dziennik Ustaw – 19 – Poz. 434 Monitoring szczepień w Rzeczypospolitej Polskiej obejmuje przeprowadzenie następujących badań:

immunofluorescencj i odcisków mózgowych (FAT) w celu oceny występowania zakażeń wirusem wścieklizny ;
testu ELISA w celu określenia poziomu uodpornienia lisów wolno żyjących, a tym samym efektywności szczepień doustnych;
badani a na obecność markera (TC) w celu określenia poziomu podjęcia szczepionki przez lisy wolno żyjące;
różnicowani a szczepów wirusa wścieklizny w celu rozróżnienia terenowych szczepów wirusa od szczepów szczepionkowych.
Badania monitoringowe (FAT, ELISA, TC) wy konywane w celu określenia efektywności doustnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie przeprowadza się zgodnie z przepisami rozporządzeni a Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowy ch, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt. Zgodnie z przepisami tego rozporządzeni a w celu kontroli wścieklizny pobiera się do badań tkankę mózgową, surowicę i żuchwę od 4 lisów odstrzelonych na każdych 100 km2 obszaru, na którym lisy zostały objęte szczepieniem ochronnym przeciwko wściekliźnie. Natomiast w celu izolacji i określenia szczepu wirusa wścieklizny do badań przesyła się tkankę mózgową lisów wolno żyjących, u których badaniem laboratoryjnym potwierdzo no wściekliznę.
Ponadto do badań diagnostycznych w kierunku wścieklizny pobiera się tkankę mózgową zwierząt podejrzanych o wściekliznę, które padły lub zostały zabite. Dotyczy to wszystkich gatunków zwierząt wrażliwych na wściekliznę na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W 2021 r. ten rodzaj nadzoru (nadzór bierny) w województwie mazowieckim uległ znacznemu wzmocnieniu w porównaniu do 2020 r . W 2020 r. przebadano 89 lisów i 332 inne zwierzęta podatne na wściekliznę, natomiast w 2021 r. przebadano w kierunku wścieklizny 1089 lisów i 1680 innych podatnych zwierząt.
W przypadku potencjalnej ekspozycji człowieka na wirus wścieklizny , jeżeli jest
konieczne potwierdzenie wyniku badania immunofluorescencji odcisków z mózgu (FAT) , wykonuje się izolację wirusa w hodowli komórek mysiej neuroblastomy (RTCIT) na próbkach pobranych od zwierząt podejrzanych o wściekliznę, które padły lub zostały zabite .
Wiek lisów odstrzelonych w ramach monitoringu jest określany w podziale na młode i dorosłe zwierzęta. Wyniki badań monitoringowych są analizowane z uwzględnieniem wieku zwierząt.

Dziennik Ustaw – 20 – Poz. 434 19 Rok: 202 4 Badania monitoringowe (FAT, ELISA, TC)
Województwo
Całkowita powierzchnia województwa [km2] Powierzchnia objęta szczepieniami
[km2] Całkowita powierzchnia bytowania lisów wolno żyjących na terenie województwa, z której lisy powinny zostać odstrzelone i dostarczone do badań monitoringowych [km2] Liczba lisów, które powinny zostać odstrzelone w ramach monitoringu w 202 4 r.
[4 lisy / 100 km2] 1 2 3 4 5 = (4 x 4 / 100) dolnośląskie 19 947 0 0 0 kujawsko -pomorskie 17 972 6 621,14 a) 6 621,14 a) 265 a) lubelskie 25 122 24 330 24 330 973 lubuskie 13 988 0 0 0 łódzkie 18 219 6 013b) 6 013b) 240b) małopolskie 15 183 15 178 15 178 607 mazowieckie 35 558 32 069 32 069 1 283 opolskie 9 412 0 0 0 podkarpackie 17 845 16 336 16 027 641 podlaskie 20 187 19 175 16 754 670 pomorskie 18 310 0 0 0 śląskie 12 334 0 0 0 świętokrzyskie 11 710 11 110 11 110 444 warmińsko -mazurskie 24 173 5 136c) 5 136c) 205c)

Dziennik Ustaw – 21 – Poz. 434

W przypadku wystąpienia sytuacji, o której mowa w § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie , lub sytuacji, o której mowa w § 4 ust. 1 tego rozporządzenia , powierzchnia objęta szczepi eniami w roku 2024 może ulec zmianie, a w związku z tym może ulec zmianie liczba lisów, które powinny zostać odstrzelone w ramach monitoringu, oraz liczba badań diagnostycznych określona w pkt 6.1.1 programu.
4.4.4. Zastosowane szczepionki i programy szczepień
Stosowane szczepionki zgodne z wytycznymi WOAH , Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz ze standardami Unii Europejskiej (opinia naukowa Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności opublikowana w dniu 14 lipca 2015 r.) zostały dopuszczone do stosowan ia w Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z odrębnymi przepisami krajowymi. Szczepionkami obecnie zarejestrowanymi w Rzeczypospolit ej Polskiej są: Fuchsoral zawiesina doustna dla lisów rudych i Lysvulpen zawiesina doustna dla lisów rudych . Dostępne są także s zczepionki: Rabadrop zawiesina doustna z rejestracją zdecentralizowaną oraz Rabigen SAG2 zawiesina doustna dla rudych lisów i jenotów i Rabitec zawiesina doustna dla lisów i jenotów zarejestrowane w procedurze centralnej . Szczepionki używane w akcji szczep ień są wybierane w trybie przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 202 3 r. poz. 1605, z późn. zm. ). W celu kontroli jakości szczepionka jest poddawana badaniu w kierunku określenia miana wirusa wścieklizny oraz jej wyglądu w krajowym laboratorium referencyjnym dla w ścieklizny . W roku 2024 jest planowane poddanie tym badaniom 12 serii szczepionki. wielkopolskie 29 827 0 0 0 zachodniopomorskie 22 892 0 0 0 RAZEM 312 679 135 9 68,14 133 238,14 5 328

Dziennik Ustaw – 22 – Poz. 434 Zgodnie z przepisami rozporządzeni a Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie szczepionka jest rozrzucana z samolotu lub ze śmigłowca lub ręcznie , jako wykładanie uzupełniające, dwa r azy do roku na obszarach lasów oraz we wszystkich miejscach bytowania lisów wolno żyjących. Szczepionka może być podana raz w roku, jeżeli na terenie województwa nie stwierdzono wścieklizny w okresie dwóch kolejnych lat. Natomiast szczepi eń ochronnych nie przeprowadza się, jeżeli na terenie województwa nie stwierdzono wścieklizny w okresie co najmniej trzech kolejnych lat.
W przypadku stwierdzenia wścieklizny na terenie województwa, w którym nie stwierdzono wścieklizny w okresie co najmniej trzec h kolejnych lat, wojewódzki lekarz weterynarii wyznacza strefę ochronną. Szczepienia ochronne w strefie ochronnej przeprowadza się dwa razy w roku przez okres trzech kolejnych lat od dnia stwierdzenia wścieklizny w tej strefie. Szczepienia ochronne w strefie ochronne j można przeprowadzić raz w roku, jeżeli w strefie ochronnej nie stwierdzono wścieklizny w okresie dwóch kolejnych lat.
Natomiast w przypadku istnienia ryzyka przeniesienia wścieklizny z innej części województwa lub z innego województwa, lub z o bszaru położonego poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej wojewódzki lekarz weterynarii może wyznaczyć na terenie województwa obszar o szerokości co najmniej 50 km, na którym przeprowadza się szczepienia ochronne.
Jeżeli na obszarach, na których przeprowadzono szcze pienia ochronne, wystąpiła katastrofa naturalna w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej mogąca negatywnie wpłynąć na podjęcie szczepionki przez lisy lub stwierdzono pogorszenie sytuacji epizootycznej w odniesieniu do wścieklizny, dopuszcza się przeprowadzenie dodatkowych szczepień ochronny ch. Na konieczność przeprowadzania lub częstotliwość szczepień ochronny ch lisów wolno żyjących nie ma wpływu występowanie wścieklizny u nietoperzy.
Odległości między liniami przelotowymi, na których jest wykonywany zrzut szczepionki z samolotu lub ze śmigłowca, wynoszą 500 m. Samoloty lub śmigłowce są wyposażone w system GPS i system rejestrujący zrzut szczepionki, aby umożliwić stwierdzenie, czy samoloty lub śmigłowce poruszają się zgodnie z wcześniej ustalonymi liniami, oraz udokumentowanie, że na danej linii została wyłożona prze widziana liczba dawek szczepionki. W okresie dystrybucji szczepionki wojewódzki lekarz weterynarii codziennie otrzymuje dane dotyczące jej zrzutu i sprawdza, czy zrzut szczepionki odbył się prawidłowo.

Dziennik Ustaw – 23 – Poz. 434 Są to następujące dane:

dane z urządzenia nawigacyjnego ;
dane z urządzenia rejestrującego zrzut sz czepionki.
Wojewódzki lekarz weterynarii sprawdza, czy:
szczepionka została rozrzucona równomiernie, zgodnie z planowaną liczbą dawek na kilometr kwadratowy ;
trasy lotów pochodzące z urządzenia nawigacyjnego pokrywają się z danymi uzyskanymi z systemu rejestrującego zrzut szczepionki.
Wyłożenie ręczne szczepionki odbywa się w miejscach bytowania lisów wolno żyjących na obszarach, na których zrzut szczepionki
z samolotu lub ze śmigłowca nie jest możliwy lub nie jest możliwe jego optymalne wykonan ie. Dotyczy to w szczególności obszarów zabudowanych. Wykładanie ręczne szczepionki ma na celu uzyskanie uodpornienia u lisów bytujących na tych obszarach . Odbywa się pod nadzorem przedstawiciela Inspekcji Weterynaryjnej i jest odpowiednio udokumentowane.
Szczepionka jest przechowywana i transportowana w warunkach określonych przez producenta. Wojewódzki lekarz weterynarii spraw uje nadzór nad warunkami temperaturow ymi, w jakich szczepionka jest transportowana i przechowywana na lotnisku, z którego jest pobierana do zrzutu.
W 2024 r . na całym obszarze województw: lubelskiego, małopolskiego, mazowieckiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego oraz w części województwa kuj awsko -pomorskiego i części województwa łódzkiego objętej szczepieniem liczba dawek szczepionki rozrzucana z samolotu lub ze śmigłowca wynosi 30 dawek na 1 km2 powierzchni objętej zrzutem szczepionki. Natomiast w części województwa podlaskiego położonej na wschód od linii wyznaczonej wzdłuż długości geograficznej 22°50’E liczba dawek szczepionki rozrzucana z samolotu lub ze śmigł owca wynosi 25 dawek na 1 km2 powierzchni objętej zrzutem. Na pozostałym obszarze objętym szczepieniami liczba dawek szczepionki rozrzucana z samolotu lub ze śmigłowca wynosi 20 dawek na 1 km2. Liczba dawek szczepionki wykładana ręcznie w 202 4 r. wynosi 30 –40 dawek na 1 km2 powierzchni, n a której stosuje się ten rodzaj dystrybucji szczepionki. We wszystkich województwach objętych szczepieniami obszar objęty wyłożeniem ręcznym nie przekracza 5 % całkowitego obszaru, na którym wykonuje się szczepienia, a liczba dawek szczepionki wykładanych ręcznie nie przekracza 5 % całkowitej liczby

Dziennik Ustaw – 24 – Poz. 434 dawek szczepionki podlegających dystrybucji w ramach akcji szczepień. Szacunkowa wielkość obszarów objętych wykładaniem ręczn ym wyniesie 78 km2 dla województwa lubelskiego, 355 km2 dla województwa małopolskiego, 39 km2 dla województwa mazowieckiego, 357 km2 dla województwa podkarpackiego i 12,5 km2 dla województwa świętokrzyskiego.
W 202 4 r. w województwach: lubelskim, mazowieckim i świętokrzyskim jest planowane przeprowadzenie 3 akcji szczepień, które mają się odbyć od wiosny do jesieni. W województw ach: małopolskim, podkarpackim, podlaskim, w części województwa kujawsko -pomorskiego i w części województwa łódzkiego jest planowane przeprowadzenie dwóch akcji szczepi eń, które mają się odbyć wiosną i jesienią . W województwie warmińsko -mazurskim jest planowane wykonanie jesiennej akcji szczepień.
Terminy akcji szczepień są uzgadniane między wojewódzkimi lekarzami weterynarii województw sąsiadujących ze sobą.
Strategia szczepień na obszarach najbardziej dotkniętych chorobą jest oparta przede wszystkim na prowadzeniu wzmożon ego nadzor u nad dystrybucją szczepionki nad dystrybucją zwiększo nej liczb y dawek szczepionki wykładanych ręcznie oraz jest oparta na ewentualnym wykonaniu dodatkowych akcji szczepień.
Główny Lekarz Weterynarii powiadamia pisemnie właściwe centralne władze weterynaryjne państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw trzecich graniczących z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej o terminie i sposobie podania szczepionki w województwach granic zących z terytorium tych państw.
W miejscowościach położonych na obszarze, na którym będą przeprowadzane szczepienia ochronne, oraz w miejscowościach graniczących z tym obszarem wojewódzki lekarz weterynarii może ogłosić termin i sposób przeprowadzenia tych szczepień w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie.
4.4.5. Środki w przypadku wyniku dodatniego
Zgodnie z przepisami ustaw y z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt oraz rozporządzeni a Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2005 r. w sprawie zwalczania wścieklizny w przypadku stwierdzenia choroby powiatowy lekarz weterynarii wyznacza ognisko choroby oraz obejmuje je nadzorem, niezwłocznie powiadamia państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o wyznaczeniu ogniska choroby oraz wyznacza obszar zagrożony wokół ogniska choroby.

Dziennik Ustaw – 25 – Poz. 434 Powiatowy lekarz weterynarii podejmuje również pozostałe czynności zgodnie z przepisami rozporządzeni a Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2005 r. w sprawie zwalczania wścieklizny oraz z art. 35 i art. 36 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2020/689 z dnia 17 grudnia 2019 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 w odniesieniu do zasad d otyczących nadzoru, programów likwidacji choroby oraz statusu obszaru wolnego od choroby w przypadku niektórych cho rób umieszczonych w wykazie i niektórych nowo występujących chorób.
4.4.6. Kontrola wdrażania programu i sprawozdawczość
Zgodnie z art. 57 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Główny Lekarz Weterynarii nadzoruje realizację programu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, a w przypadku programu współfinansowan ego ze środków Unii Europejskiej informuje Komisję Europejską o postępach w jego realizacji zgodnie z przepisami Unii Europejskiej.
Zgodnie z art. 28 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2016/429 państwa członkowskie Unii Europejskiej realizujące program nadzoru składają Komisji Europejskiej regularne sprawozdania z wy ników realizacji tego programu.

Korzyści programu
Celem programu jest eliminacja wścieklizny z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej u wszystkich zwierząt wrażliwych na zakażenie wirusem wścieklizny innych niż nietoperze, a także zabezpieczenie przed rozprzestrzenianiem się choroby związanym z migracją przez granicę zakażony ch dzikich zwierząt z państw sąsiadujących z Rzeczpospolitą Polską. Szacunkowe koszty programu zostaną dostosowane do wielkości wydatków zaplanowanych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustaw ie budżetow ej na rok 2024. Szacunkowe ogólne koszty realizacji programu w 202 4 r. wyniosą 72 329 362,76 zł. Z ogólnej sumy szacowanych kosztów programu Rzeczpospolita Polska będzie występowała do Komisji Europejskiej z wnioskiem o współfinansowanie programu ze środków Unii Europejskiej w odniesieniu do kosztów kwalifikowalnych w wysokości 69 428 505,80 zł.

Dziennik Ustaw – 26 – Poz. 434 Finansowanie programu odbywa się ze środków budżetowych określonych w części 83 – w ramach limitów rezerw celowych przeznaczonych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt oraz na realizację zadań Inspekcji Weterynaryjnej oraz ze środków budżetowych określonych w części 85 – budżety wojewodów, dział 010 – rolnictwo i łowiectwo, rozdział 01022 – zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt oraz badania monitoringowe pozostałości chemicznych i biologicznych w tkankach zwierząt i produktach pochodzenia zwierzęcego.
Strona polska co roku występuje z wnioskiem o współfinansowanie ze środków Unii Europejskiej w odniesieniu do kosztów kwalifikowalnych. Główny Lekarz Weterynarii przy składaniu wniosku o współfinanso wanie na 2024 r. będzie występował o przyznanie wkładu finansowego stanowiącego do 48 % kosztów kwalifikowal nych poniesionych na realizację programu.

Założenia programu
6.1. Założenia związane z badaniami
6.1.1. Założenia w zakresie badań diagnostycznych
Rok: 2024 Region Rodzaj badania Populacja docelowa Rodzaj próbki Cel Liczba planowanych badań Przewidywana liczba próbek z dodatnim wynikiem Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny lisy wolno żyjące mózg nadzór 1 139 70 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie w kierunku wścieklizny w ramach monitoringu lisy wolno żyjące mózg monitoring akcji 5 328 0

Dziennik Ustaw – 27 – Poz. 434 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny kuny mózg nadzór 86 0 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny sarny mózg nadzór 40 0 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny jenoty mózg nadzór 66 0 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny koty mózg nadzór 953 0 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny psy mózg nadzór 368 1 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny nietoperze mózg nadzór 250 5 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny inne gatunki dzikie podatne na wściekliznę mózg nadzór 212 1

Dziennik Ustaw – 28 – Poz. 434 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej FAT – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny inne gatunki domowe podatne na wściekliznę mózg nadzór 41 0 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ELISA lisy wolno żyjące surowica monitoring akcji 5 328 2 397 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej TC lisy wolno żyjące żuchwa monitoring akcji 5 328 4 741 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej RTCIT lisy wolno żyjące mózg nadzór 124 0 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej RTCIT inne gatunki podatne na wściekliznę mózg nadzór 1 320 5 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny lisy wolno żyjące mózg monitoring akcji 70 70 Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Badanie miana wirusa wścieklizny
w szczepionce lisy wolno żyjące szczepionka monitoring akcji 23 23

Dziennik Ustaw – 29 – Poz. 434 6.2. Założenia w zakresie szczepień lub leczenia
6.2.1. Założenia w zakresie szczepień lub leczenia dzikich zwierząt
Rok: 202 4 Region (województwo) Powierzchnia objęta szczepieniem [km2] Cele programu szczepienia lub leczenia
liczba dawek szczepionki lub produktu leczniczego planowana do wyłożenia lub podania w ramach akcji planowana liczba akcji całkowita liczba dawek szczepionki lub produktu leczniczego planowana do wyłożenia lub podania
kujawsko -pomorskie 6 621,14a) 198 635 2 397 270
lubelskie 24 330 729 900 3 2 189 700 łódzkie 6 013b) 180 390 2 360 780 małopolskie 15 178 455 340 2 910 680
mazowieckie 32 069 962 070 3 2 886 210 podkarpackie 16 021 484 830 2 969 660
podlaskie 19 175 439 500 2 879 000
świętokrzyskie 11 110 333 300 3 999 900 warmińsko -mazurskie 5 136c) 102 720 1 102 720
Razem 3 886 685 9 695 920

Dziennik Ustaw – 30 – Poz. 434 a) Doty czy powiatu aleksandrowskiego, powiatu brodnickiego, powiatu golubsko- dobrzyńskiego, powiatu lipnowskiego, powiatu radziejowskiego, powiatu rypińskiego, gmin Obrowo, Lubicz i Czernikowo w powiecie toruńskim, gmin Dębowa Łąka, Książki i Ryńsk w powiecie wąbrzeskim, powiat u włocławski ego i powiatu miejskiego Włocławek . b) Dotyczy powiatu opoczyńskiego, powiatu rawskiego, powiatu tomaszowskiego, powiat u kutnowskiego, powiatu łęczyckiego (bez gminy Świnice Warckie), powiatu łowickiego, powiatu skierniewickiego i gminy Głowno w powiecie zgierski m. c) Dotyczy powiatu ełckiego, gmin Giżycko, Kruklanki, Miłki i Wydminy w powiecie giżyckim, powiatu gołdapskiego, powiatu oleckiego, gmin Biała Piska, Orzysz i Pisz w powiecie piskim i powiatu węgorzewskiego . Liczba akcji szczepień w poszczególnych województwach może ulec zmianie zgodnie z § 3 ust. 2, § 5 oraz § 8 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekl iźnie.

Szacunkowa analiza kosztów programu
Rok: 202 41) Przeznaczenie kosztów Wyszczególnienie Jednostka Liczba jednostek Koszt
jednost - kowy w zł Kwota całkowita
w zł2) Koszt jednost - kowy w euro3) Kwota całkowita w euro3) Wniosek o dofinansowa - nie z funduszy Unii Europejskiej
(tak/nie)
Badania laboratoryjne w 202 4 r. Koszt pobierania próbek Dostarczenie lisów wolno żyjących, odstrzelonych w ramach monitoringu, do badań laboratoryjnych4) Indywidualna próbka / badanie zwierzęcia 5 328 70,50 375 624,00 15,84 84 409,88 tak Koszt pobierania próbek Pozostały koszt pobierania próbek (wszystkie zwierzęta wrażliwe na wściekliznę) Indywidualna próbka / badanie zwierzęcia 8 482 41,29 350 221,78 9,27 78 701,52 nie

Dziennik Ustaw – 31 – Poz. 434 Koszt analizy Test: immunofluorescencja odcisków mózgowych – badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny (wszystkie zwierzęta wrażliwe na wściekliznę)4) Indywidualna próbka / badanie zwierzęcia 3 155 85,02 268 238, 10 19,10 60 278,22 tak Koszt analizy Test: immunofluorescencja odcisków mózgowych – badanie w ramach monitoringu (lisy wolno żyjące)4) Indywidualna próbka / badanie zwierzęcia 5 328 85,02 452 986,56 19,10 101 794,73 nie Koszt analizy Test ELISA (lisy wolno żyjące)4) Indywidualna próbka / badanie zwierzęcia 5 328 30,79 164 049,12 6,91 36 864,97 tak Koszt analizy Test TC (lisy wolno żyjące)4) Indywidualna próbka / badanie zwierzęcia 5 328 87,51 466 253,28 19,66 104 776,01 tak Koszt analizy Test izolacji wirusa w hodowli komórek mysiej neuroblastomy (wszystkie zwierzęta wrażliwe na wściekliznę)4) Indywidualna próbka / badanie zwierzęcia 1 444 444,29 641 554,76 99,84 144 169,60 tak

Dziennik Ustaw – 32 – Poz. 434 Koszt analizy Test: sekwencjonowanie wirusa (różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny u lisów wolno żyjących)4) Indywidualna próbka / badanie zwierzęcia 70 697,81 48 846,70 156,81 10 976,78 tak 2. Szczepienie w 202 4 r. Zakup szczepionki Doustne szczepienia dzikich zwierząt Dawka szczepionki 9 695 920 2,94 28 506 004,80 0,66 640 5843,77 tak Koszty dystrybucji Doustne szczepienia dzikich zwierząt Dawka szczepionki 9 695 920 3,97 38 492 802,40 0,89 8 650 067,95 tak 3. Czyszczenie i dezynfekcja w 202 4 r. Czyszczenie i dezynfekcja Czyszczenie i dezynfekcja powierzchni Metr kwadratowy powierzchni 801 3,37 2 699,37 0,75 606,59 nie 4. Inne koszty w 202 4 r. Koszty utylizacji Utylizacja odpadów laboratoryjnych Kilogram odpadów 48 273 4,99 240 882,27 1,12 54 130,84 nie Koszty materiałów Materiały weterynaryjne Sztuka 674 4,33 2 918,42 0,97 655,82 nie Koszty akcji informacyj - nych Materiały informacyjne Ulotka/plakat 1 085 544 0,06 65 132,64 0,013 14 636,54 tak

Dziennik Ustaw – 33 – Poz. 434 Koszt obserwacji Obserwacja zwierzęcia podejrzanego o wściekliznę Obserwacja 11 784 157,09 1 851 148,56 35,30 415 988,44 nie Poszukiwanie lisów padłych Dostarczenie znalezionych padłych lisów wolno żyjących Sztuka 2 000 200,00 400 000,00 44,94 8 988,00 tak Razem koszty 72 329 362,76

16 172 889,66

Razem koszty, których dotyczy wniosek o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej 69 428 505,80 15 521 012,48

Wszystkie wartości są podane bez VAT.
Szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości wydatków zaplanowanych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w us tawie budżetowej na rok 2024 . Finansowanie programu odbywa się ze środków budżetowych określonych w części 83 – w ramach limitów re zerw celowych przeznaczonych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt oraz na realizację zadań Inspekcji Weterynaryjnej oraz ze środków budżetowych określonych w części 85 – budżety wojewodów, dział 010 – rolnictwo i łowiectwo, rozdział 01022 – zwalczanie c horób zakaźnych zwierząt oraz badania monitoringowe pozostałości chemicznych i biologicznych w tkankach zwierząt i produktach pochodzenia zwierzęcego.
Wyliczenie kosztów według kursu 1 euro = 4, 45 zł (zgodnie z „Wytycznymi dotyczącymi stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych, będących podstawą oszacowania skutków finansowych projektowanych ustaw. Aktualizacja – październik 202 3”).
Szacunkowe koszty jednostkowe wyliczone zgodnie z wytycznymi „SMP –FOOD –2022 –VETPROGR– LS–SMP –FOOD –2022– VETPROGR –LS–VETERINARY
PROGRAMMES – Ref. Ares(2022)3560645 – 10/05/2022 ”.

Dziennik Ustaw – 34 – Poz. 434 1

Przypadki wścieklizny Kraj: Rzeczpospolita Polska (POL) Okres sprawozdawczy (kwartał/rok): I – IV 2015

Obszar Przypadki wścieklizny
zwierzęta domowe zwierzęta wolno żyjące
województwo
pies kot bydło
koń owca
koza
świnia
bezdomny pies inne

lis jenot
szop
wilk borsuk
kuna
inne łasicowate
inne mięsożerne
dzik sarna
jeleń
daniel
inne nietoperz

dolnośląskie
kujawsko -pomorskie
lubelskie 6 1
lubuskie
łódzkie
małopolskie 12 4 2 57 1 3
mazowieckie
opolskie
podkarpackie 5 1 1 1
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko -mazurskie 2
wielkopolskie
zachodniopomorskie 1
Razem 12 4 2 68 2 1 4 4

Zwierzęta domowe 18
Zwierzęta wolno żyjące 79
33 Załącznik do programu zwalczania wścieklizny (Rabies)

RAZEM 97

Dziennik Ustaw – 35 – Poz. 434

Przypadki wścieklizny Kraj: Rzeczpospolita Polska (POL) Okres sprawozdawczy (kwartał/rok): I – IV 2016

Obszar Przypadki wścieklizny
zwierzęta domowe zwierzęta wolno żyjące
województwo
pies kot bydło
koń owca
koza
świnia
bezdomny pies inne

lis jenot
szop
wilk borsuk
kuna inne łasicowate
inne mięsożerne
dzik sarna
jeleń
daniel
inne nietoperz

dolnośląskie
kujawsko -pomorskie
lubelskie 2 1
lubuskie 1
łódzkie
małopolskie 1 6 1
mazowieckie
opolskie
podkarpackie 1 1 1 1
podlaskie 1 1
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko -mazurskie
wielkopolskie 2
zachodniopomorskie 2
Razem 2 1 9 1 1 2 6

Zwierzęta domowe 3
Zwierzęta wolno żyjące 19
RAZEM 22

Dziennik Ustaw – 36 – Poz. 434

Przypadki wścieklizny Kraj: Rzeczpospolita Polska (POL) Okres sprawozdawczy (kwartał/rok): I – IV 2017

Obszar Przypadki wścieklizny
zwierzęta domowe zwierzęta wolno żyjące
województwo
pies kot bydło
koń owca
koza
świnia
bezdomny pies inne

lis jenot
szop
wilk borsuk
kuna
inne łasicowate
inne mięsożerne
dzik sarna
jeleń
daniel
inne nietoperz

dolnośląskie
kujawsko -pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie 1
małopolskie 1
mazowieckie 2
opolskie
podkarpackie 1
podlaskie 1
pomorskie
śląskie 1
świętokrzyskie
warmińsko -mazurskie
wielkopolskie 1
zachodniopomorskie 2
Razem 1 1 8

Zwierzęta domowe 1
Zwierzęta wolno żyjące 9
RAZEM 10

Dziennik Ustaw – 37 – Poz. 434 1 Przypadki
wścieklizny Kraj: Rzeczpospolita Polska (POL) Okres sprawozdawczy (kwartał/rok): I – IV 2018

Obszar Przypadki wścieklizny
zwierzęta domowe zwierzęta wolno żyjące
województwo
pies kot bydło
koń owca
koza
świnia
bezdomny pies inne

lis jenot
szop
wilk borsuk
kuna
inne łasicowate
inne mięsożerne
dzik sarna
jeleń
daniel
inne nietoperz

dolnośląskie
kujawsko -pomorskie
lubelskie 2 1
lubuskie
łódzkie
małopolskie 1
mazowieckie
opolskie
podkarpackie 1
podlaskie 1
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko -mazurskie 1
wielkopolskie 2
zachodniopomorskie
Razem 4 5

Zwierzęta domowe 0
Zwierzęta wolno żyjące 9
RAZEM 9

Dziennik Ustaw – 38 – Poz. 434

Przypadki wścieklizny Kraj: Rzeczpospolita Polska (POL) Okres sprawozdawczy (kwartał/rok): I – IV 2019

Obszar Przypadki wścieklizny
zwierzęta domowe zwierzęta wolno żyjące
województwo
pies kot bydło
koń owca
koza
świnia
bezdomny pies inne

lis jenot
szop
wilk borsuk
kuna
inne łasicowate
inne mięsożerne
dzik sarna
jeleń
daniel
inne nietoperz

dolnośląskie
kujawsko -pomorskie 1
lubelskie 1
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazowieckie 2
opolskie
podkarpackie
podlaskie 1
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko -mazurskie 2
wielkopolskie 4
zachodniopomorskie
Razem 1 10

Zwierzęta domowe 0
Zwierzęta wolno żyjące 11
RAZEM 11

Dziennik Ustaw – 39 – Poz. 434 Przypadki wścieklizny Kraj: Rzeczpospolita Polska (POL) Okres sprawozdawczy (kwartał/rok): I – IV 2020

Obszar Przypadki wścieklizny
zwierzęta domowe zwierzęta wolno żyjące
województwo
pies kot bydło
koń owca
koza
świnia
bezdomny pies inne

lis jenot
szop
wilk borsuk
kuna
inne łasicowate
inne mięsożerne
dzik sarna
jeleń
daniel
inne nietoperz

dolnośląskie
kujawsko -pomorskie
lubelskie 4
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazowieckie
opolskie
podkarpackie 1 1 1
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko -mazurskie
wielkopolskie 3
zachodniopomorskie 2
Razem 1 1 5 5

Zwierzęta domowe 2
Zwierzęta wolno żyjące 10
RAZEM 12

Dziennik Ustaw – 40 – Poz. 434 Przypadki wścieklizny Kraj: Rzeczpospolita Polska (POL) Okres sprawozdawczy (kwartał/rok): I – IV 2021

Obszar Przypadki wścieklizny
zwierzęta domowe zwierzęta wolno żyjące
województwo
pies kot bydło
koń owca
koza
świnia
bezdomny pies inne

lis jenot
szop
wilk borsuk
kuna
inne łasicowate
inne mięsożerne
dzik sarna
jeleń
daniel
inne nietoperz

dolnośląskie
kujawsko -pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazowieckie 3 7 93 2 2 2 2
opolskie
podkarpackie 1 1
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie 2
warmińsko -mazurskie 2
wielkopolskie 1
zachodniopomorskie
Razem 3 7 96 2 2 1 2 5

Zwierzęta domowe 10
Zwierzęta wolno żyjące 108
RAZEM 118

Dziennik Ustaw – 41 – Poz. 434 Ogniska
wścieklizny Kraj: Rzeczpospolita Polska (POL) Okres sprawozdawczy (kwartał/rok): I – IV 2022

Obszar Przypadki wścieklizny
zwierzęta domowe zwierzęta wolno żyjące
województwo
pies kot bydło
koń owca
koza
świnia
bezdomny pies inne

lis jenot
szop
wilk borsuk
kuna
inne łasicowate
inne mięsożerne
dzik sarna
jeleń
daniel
inne nietoperz

dolnośląskie
kujawsko -pomorskie
lubelskie 2
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazowieckie 2 1 27 1
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie 3
warmińsko -mazurskie 1
wielkopolskie 2
zachodniopomorskie
Razem 2 1 32 1 3

Zwierzęta domowe 3
Zwierzęta wolno żyjące 36
RAZEM 39