Dz.U. 2024 poz. 63
DZIENNIK USTAW
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJWarszawa, dnia 19 stycznia 2024 r.
Poz. 63 63
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA OBRONY NARODOWEJ
z dnia 11 stycznia 2024 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie równoważników pieniężnych przysługujących żołnierzom zawodowym
w zamian za umundurowanie i wyekwipowanie niewydane w naturze
Na podstawie art. 334 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 2305 oraz z 2023 r.
poz. 347, 641, 1615, 1834 i 1872) zarządza się, co następuje:
§ 1. W rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 maja 2022 r. w sprawie równoważników pieniężnych
przysługujących żołnierzom zawodowym w zamian za umundurowanie i wyekwipowanie niewydane w naturze (Dz. U.
poz. 1204) wprowadza się następujące zmiany:
1) w § 3 w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) munduru polowego, munduru polowego letniego, munduru ćwiczebnego Marynarki Wojennej wzór 2010, mun-
duru ćwiczebnego letniego Marynarki Wojennej wzór 2010, munduru polowego Wojsk Specjalnych oraz mun-
duru polowego letniego Wojsk Specjalnych, których normy należności określono w załączniku nr 1 w zestawach
nr 7 (w kolumnach 5–6), 15 (w kolumnach 5–6), 23 (w kolumnach 7–8 i 9–10), 25 (w kolumnach 5–6) oraz 27
(w kolumnach 5–6, 7–8, 9–10 i 17–18) przepisów wydanych na podstawie art. 334 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia
11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny”;
2) w § 5 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Żołnierzowi zawodowemu, z wyjątkiem studenta w akademii, szkole i uczelni wojskowej, za każdy zakończo -
ny rok przedłużenia okresu używalności przedmiotów umundurowania i wyekwipowania, które wskazano w załączni -
ku nr 1 w uwadze nr 6 w zestawie nr 8, uwadze nr 6 w zestawie nr 16, uwadze nr 6 w zestawie nr 24, uwadze nr 5
w zestawie nr 26 oraz uwadze nr 7 w zestawie nr 27 przepisów wydanych na podstawie art. 334 ust. 4 pkt 1 ustawy
z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, wypłaca się równoważnik.”;
3) załączniki nr 1–3 do rozporządzenia otrzymują brzmienie określone odpowiednio w załącznikach nr 1–3 do niniejsze -
go rozporządzenia;
4) załącznik nr 9 do rozporządzenia otrzymuje brzmienie określone w załączniku nr 4 do niniejszego rozporządzenia.
§ 2. Przepisy rozporządzenia zmienianego w § 1 w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem stosuje się od dnia
1 stycznia 2024 r.
§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.
Minister Obrony Narodowej: z up. P. Bejda
Dziennik Ustaw – 2 – Poz. 63 Załączniki do rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej
z dnia 11 stycznia 2024 r. (Dz. U. poz. 63)
Załącznik nr 1
WYSOKOŚĆ RÓWNOWAŻNIKA PRZYSŁUGUJĄCEGO W ZAMIAN ZA UMUNDUROWANIE
I WYEKWIPOWANIE NIEWYDANE W NATURZE, W TYM ZA CZYSZCZENIE UMUNDUROWANIA I WYEKWIPOWANIA
Załączniki do rozporządzenia Ministra Obrony
Narodowej z dnia 11 stycznia 2024 r. (Dz. U. poz. …)
Załącznik nr 1
WYSOKOŚĆ RÓWNOWAŻNIKA PRZYSŁUGUJĄCEGO W ZAMIAN ZA UMUNDUROWANIE
I WYEKWIPOWANIE NIEWYDANE W NATURZE , W TYM ZA CZYSZCZENIE UMUNDUROWANIA I WYEKWIPOWANIA
Lp. Wyszczególnienie Wysokość równoważnika (w zł) wypłacanego żołnierzom :
Wojsk Lądowych i Wojsk
Obrony Cyberprzestrzeni Sił Powietrznych Marynarki Wojennej jednostek powietrznodesantowych,
kawalerii powietrznej,
obrony wybr zeża, Żandarmerii
Wojskowej, 11 Dywizji Kawalerii
Pancernej oraz 8 Koszalińskiego
Pułku Przeciwlotnicz ego Centrum Operacji Specjalnych ,
jednostek specjalnych
i Wojsk Obrony Terytorialnej
1 2 3 4 5 6 7
1 oficerom w stopniu generała (admirała):
a) kobietom 4864,00 4642,00 6041,00 4814,00 4734,00
b) mężczyznom 4971,00 4883,00 5815,00 4764,00 4645,00
2 oficerom starszym:
a) kobietom 3051,00 3089,00 3366,00 3078,00 3063,00
b) mężczyznom 2899,00 3075,00 2932,00 2913,00 2876,00
3 oficerom młodszym:
a) kobietom 3033,00 3068,00 3342,00 3058,00 3043,00
b) mężczyznom 2867,00 3035,00 2920,00 2884,00 2847,00
4 podoficerom:
- w stopniach chorążego:
a) kobietom 3029,00 3066,00 3296,00 3043,00 3039,00
b) mężczyznom 2863,00 3033,00 2879,00 2875,00 2850,00 - w pozostałych stopniach:
a) kobietom 2993,00 3027,00 3234,00 3007,00 3004,00
b) mężczyznom 2826,00 2992,00 2833,00 2823,00 2798,00
Dziennik Ustaw – 3 – Poz. 63 1 2 3 4 5 6 7 5 szeregowym (marynarzom) zawodowym:
- do 60 miesięcy zawodowej służby wojskowej:
a) kobietom 563,00 563,00 563,00 563,00 563,00
b) mężczyznom 563,00 563,00 563,00 563,00 563,00 - powyżej 60 miesięcy zawodowej służby wojskowej:
a) kobietom 2976,00 3007,00 2908,00 2981,00 2986,00
b) mężczyznom 2804,00 2969,00 2416,00 2797,00 2780,00
6 kobietom powołanym do zawodowej służby wojskowej,
z wyjątkiem szeregowych zawodowych do 60 miesięcy zawodowej służby wojskowej,
za niewydane
w naturze przedmioty 299,00 7 mężczyznom
powołanym do zawodowej służby wojskowej,
z wyjątkiem szeregowych zawodowych do 60 miesięcy zawodowej służby wojskowej,
za niewydane
w naturze przedmioty 153,00
Uwag a:
Wysokość równoważnika dla Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych, Marynarki Wojennej, jednostek powietrznodesantowych, kawalerii powietrznej, obrony wybrzeża, Żandarmerii Wojskowej,
11 Dywizji Kawalerii Pancernej , 8 Koszalińskiego Pułku Przeciwlotniczego, Centrum Operacji Specjalnych, jednostek specjalnych , Wojsk Obrony Terytorialnej i Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni stosuje się
odpowiednio do żołnie rzy użytkujących umundurowanie i wyekwipowanie tych rodzajów sił zbrojnych i jednostek wojskowych zgodnie z przepisami, w których określono rodzaje, zestawy, wzory oraz
zasady noszenia umundurowan ia i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych .
Dziennik Ustaw – 4 – Poz. 63
Załącznik nr 2
WYSOKOŚĆ RÓWNOWAŻNIKA DLA ŻOŁNIERZY MIANOWANYCH NA WYŻSZY STOPIEŃ
WOJSKOWY
Lp. Wyszczególnienie Wysokość równoważnika (w zł) wypłacanego żołnierzom :
Wojsk Lądowych
i Wojsk Obrony
Cyberprzestrzeni Sił Powietrznych Marynarki
Wojennej jednostek
powietrznodesantowych,
kawalerii powietrznej,
obrony wybrzeża,
Żandarmerii Wojskowej,
11 Dywizji Kawalerii
Pancernej oraz
8 Koszalińskiego Pułku
Przeciwlotniczego Centru m Operacji
Specjalnych ,
jednostek
specjalnych
i Wojsk Obrony
Terytorialnej
1 2 3 4 5 6 7
mianowany m na stopień:
1 marszałka Polski 2275,00 2456,00 4670,00 2218,00 1989,00
2 generała (admirała):
a) kobietom 1774,00 1926,00 4661,00 2218,00 1989,00
b) mężczyznom 2275,00 2456,00 4670,00 2218,00 1989,00
3 generała broni (admirała floty):
a) kobietom 1665,00 1624,00 4630,00 2056,00 1857,00
b) mężczyznom 2215,00 2301,00 4634,00 2056,00 1857,00
4 generała dywizji (wiceadmirała):
a) kobietom 1551,00 1546,00 4556,00 1891,00 1725,00
b) mężczyznom 2131,00 2176,00 4545,00 1891,00 1725,00
5 generała brygady (kontradmirała):
a) kobietom 4796,00 4795,00 8519,00 4649,00 4452,00
b) mężczyznom 6952,00 6970,00 8246,00 6767,00 6652,00
6 pułkownika (komandora):
a) kobietom 512,00 607,00 808,00 612,00 503,00
b) mężczyznom 559,00 643,00 808,00 612,00 503,00
7 podpułkownika (komandora porucznika):
a) kobietom 464,00 513,00 726,00 500,00 411,00
b) mężczyznom 486,00 553,00 726,00 500,00 411,00
8 majora (komandora podporucznika):
a) kobietom 321,00 380,00 706,00 416,00 342,00
b) mężczyznom 345,00 386,00 706,00 416,00 342,00
9 kapitana (kapitana marynarki) :
a) kobietom 371,00 427,00 753,00 496,00 386,00
b) mężczyznom 418,00 465,00 753,00 496,00 386,00
10 porucznika (porucznika marynarki):
a) kobietom 340,00 381,00 735,00 439,00 348,00
b) mężczyznom 379,00 421,00 735,00 439,00 348,00 Załącznik nr 2
WYSOKOŚĆ RÓWNOWAŻNIKA DLA ŻOŁNIERZY MIANOWANYCH NA WYŻSZY STOPIEŃ WOJSKOWY
Dziennik Ustaw – 5 – Poz. 63
1 2 3 4 5 6 7
11 podporucznika (podporucznika marynarki):
a) kobietom 279,00 323,00 667,00 339,00 265,00
b) mężczyznom 308,00 343,00 667,00 339,00 265,00
12 starszego chorążego sztabowe go (starszego chorążego sztabowe go marynarki):
a) kobietom 425,00 495,00 657,00 600,00 515,00
b) mężczyznom 468,00 506,00 657,00 600,00 515,00
13 starszego chorążego (starszego chorążego marynarki):
a) kobietom 358,00 401,00 560,00 393,00 337,00
b) mężczyznom 381,00 422,00 560,00 393,00 337,00
14 chorążego (chorążego marynarki):
a) kobietom 335,00 374,00 532,00 336,00 297,00
b) mężczyznom 361,00 399,00 532,00 336,00 297,00
15 młodszego chorążego (młodszego chorążego marynarki):
a) kobietom 344,00 399,00 498,00 375,00 328,00
b) mężczyznom 378,00 424,00 498,00 375,00 328,00
16 starszeg o sierżanta (starszego bosmana):
a) kobietom 251,00 293,00 412,00 317,00 269,00
b) mężczyznom 324,00 359,00 412,00 317,00 269,00
17 sierżanta (bosmana):
a) kobietom 261,00 305,00 345,00 278,00 248,00
b) mężczyznom 289,00 323,00 345,00 278,00 248,00
18 plutonowego (bosmanmata):
a) kobietom 210,00 240,00 303,00 272,00 186,00
b) mężczyznom 252,00 277,00 303,00 272,00 186,00
19 starszego kaprala (starszego mata):
a) kobietom 184,00 221,00 293,00 238,00 172,00
b) mężczyznom 226,00 248,00 293,00 238,00 172,00
20 kaprala (mata):
a) kobietom 158,00 187,00 277,00 198,00 149,00
b) mężczyznom 188,00 205,00 277,00 198,00 149,00
21 starszego szeregowego specjalisty (starszego marynarza specjalisty) powyżej 60 mies ięcy zawodowej służby wojskowej:
a) kobietom 147,00 175,00 151,00 173,00 138,00
b) mężczyznom 201,00 224,00 151,00 173,00 138,00
22 starszego szeregowego (starszego marynarza) powyżej 60 mies ięcy zawodowej służby wojskowej:
a) kobietom 147,00 175,00 151,00 173,00 138,00
b) mężczyznom 201,00 224,00 151,00 173,00 138,00
Uwaga:
Wysokość równoważnika dla Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych, Marynarki Wojennej, jednostek powietrznodesantowych, kawalerii powietrznej,
obrony wybrzeża, Żandarmerii Wojskowe j, 11 Dywizji Kawalerii Pancernej , 8 Koszalińskiego Pułku Przeciwlotniczego , Centrum Operacji
Specjalnych , jednostek specjalnych, Wojsk Obrony Terytorialnej i Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni stosuje się odpowiednio do żołnierzy
użytkujących umundurowanie i wyekwipowanie tych rodzajów sił zbrojnych i jednostek wojskowych zgodnie z przepisami, w których określono
rodzaje, zestawy, wzory oraz zasady noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych .
Dziennik Ustaw – 6 – Poz. 63 Załącznik nr 3 WYSOKOŚĆ RÓWNOWAŻNIKA ZA PRZEDMIOTY UBIOR ÓW CYWILN YCH NIEWYDAN YCH W NATURZE
Lp. Nazwa
przedmiotu J.m. Cena
jednostkowa
(w zł) Żołnierz zawodowy
Jednostki Wojskowej nr 2305 Żołnierz zawodowy pełniący służbę w jednostce
wojskowej wskazanej przez Ministra Obrony
Narodowej, o której mowa w art. 8 ust. 2 ustawy
z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony
Narodowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1438 ) –
na stanowiskach służbowych związanych
z wykonywaniem zadań ochrony obiektów
i urządzeń o szczególnym znaczeniu
oraz z zapewnieniem ich funkcjonowania Żołnierz zawodow y Służby
Wywiadu Wojs kowego, Służby
Kontrwywiadu Wojskowego
oraz Centrum Rozpoznania
Osobowego Żołnierz zawodowy pełniący służbę
na stanowisku attaché obrony i zastępcy attaché
obrony lub radcy prawnego w grupie osobowej
obsługi prawnej oraz żołnierz zawodowy
pełniący służbę wojskową w Centrum
Operacyjnym Ministra Obrony Narodowej,
zajmujący stanowisko dyrektora,
zastępcy dyrektora oraz w Wydziale
Organizacji Wizyt Krajowych
i Międzynarodo wych
mężczyzna/kobieta liczba
okres używalności (w latach)
należność całkowita (w zł)
należność roczna (w zł)
liczba
okres używalności (w latach)
należność całkowita (w zł)
należność roczna (w zł)
liczba
okres używalności (w latach)
należność całkowita (w zł)
należność roczna (w zł)
liczba
okres używalności (w latach)
należność całkowita (w zł)
należność roczna (w zł)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
1 Buty zimowe para 257,17 1 2 257,17 128,59 1 2 257,17 128,59 1 2 257,17 128,59 1 2 257,17 128,59
2 Półbuty para 262,79 1 1 262,79 262,79 1 1 262,79 262,79 1 1 262,79 262,79 1 1 262,79 262,79
3 Pasek skórzany
do spodni szt. 60,82 1 6 60,82 10,14 1 6 60,82 10,14 1 6 60,82 10,14 1 6 60,82 10,14
4 Czapka zimowa
cywilna szt. 37,00 1 3 37,00 12,33 – – – – – – – – – – – –
5 Garnitur/garsonka kpl. 854,34 2 2 1708,68 854,34 2 3 1708,68 569,56 2 3 1708,68 569,56 2 3 1708,68 569,56
6 Kombinezon
narciarski szt. 1004,00 1 5 1004,00 200,80 – – – – – – – – – – – –
7 Koszula szt. 95,29 2 1 190,58 190,58 2 1 190,58 190,58 2 1 190,58 190,58 2 1 190,58 190,58
8 Kurtka ocieplana szt. 430,50 1 3 430,50 143,50 1 4 430,50 107,63 1 4 430,50 107,63 1 4 430,50 107,63
9 Krawat szt. 51,00 2 1 102,00 102,00 2 1 102,00 102,00 2 1 102,00 102,00 2 1 102,00 102,00 Załącznik nr 3
WYSOKOŚĆ RÓWNOWAŻNIKA ZA PRZEDMIOTY UBIORÓW CYWILNYCH NIEWYDANYCH W NATURZE
Dziennik Ustaw – 7 – Poz. 63
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
10 Płaszcz letni szt. 329,11 1 3 329,11 109,70 – – – – – – – – 1 3 329,11 109,70
11 Rękawiczki zimowe para 100,84 1 3 100,84 33,61 1 3 100,84 33,61 1 3 100,84 33,61 1 3 100,84 33,61
12 Sweter szt. 142,25 1 2 142,25 71,13 – – – – – – – – – – – –
13 Szalik szt. 38,58 1 2 38,58 19,29 1 2 38,58 19,29 1 2 38,58 19,29 1 2 38,58 19,29
14 Skarpetki letnie
cywilne para 10,97 4 1 43,76 43,76 4 1 43,76 43,76 4 1 43,76 43,76 4 1 43,76 43,76
15 Ubranie letnie
wielofunkcyjne
specjalne VIP kpl. 3171,74 – – – – – – – – – – – – – – – –
16 Kurtka taktyczna VIP szt. 1373,50 – – – – – – – – – – – – – – – –
17 Obuwie
wielofunkcyjne
specjalne VIP para 639,80 – – – – – – – – – – – – – – – –
18 Ubranie
wielofunkcyjne
specjalne VIP kpl. 1886,12 – – – – – – – – – – – – – – – –
Razem 4708,08 2182,56 – 3195,72 1467,95 – 3195,72 1467,95 – 3524,83 1577,65
Dziennik Ustaw – 8 – Poz. 63
Lp. Nazwa przedmiotu J.m. Cena
jednostkowa
(w zł) Żołnierze jednostek Wojsk Specjalnych
(z wyjątkiem J ednostki Wojskowej nr 2305)
z zespołów bojowych, szturmowych
i wsparcia oraz zespołu lub grupy wsparcia
informacyjnego, a także żołnierz Wojsk
Specjalnych doraźnie wyznaczony
do realizacji zadań, które wymagają
występowania w ubiorach cywilnych Żołnierz zawodowy Żandarmerii Wojskowej na stanowisku
w grupie osobowej operacyjno -rozpoznawczej, a także żołnierz
zawodowy Oddziału Specjalnego Żandarmerii Wojskowej
w Warszawie, żołnierz zawodowy Żandarmerii Wojskowej
wyznaczony do nieetatowej grupy ochrony
oraz żołnierz zawodowy Żandarmerii Wojskowej
realizujący zadania ochrony lotnisk wojskowych Żołnierz zawodowy Jednostki Wojskowej nr 2305
wykonujący zadania ochrony VIP
oraz żołnierz zawodowy Oddziału Spe cjalnego
Żandarmerii Wojskowej w Warszawie
mężczyzna/kobieta liczba
okres używalności (w latach)
należność całkowita (w zł)
należność roczna (w zł)
liczba
okres używalności (w latach)
należność całkowita (w zł)
należność roczna (w zł)
liczba
okres używalności (w latach)
należność całkowita (w zł)
należność roczna (w zł)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
1 Buty zimowe para 257,17 1 4 257,17 64,29 1 2 257,17 128,59 – – – –
2 Półbuty para 262,79 1 4 262,79 65,70 1 1 262,79 262,79 – – – –
3 Pasek skórzany do spodni szt. 60,82 1 6 60,82 10,14 1 6 60,82 10,14 – – – –
4 Czapka zimowa cywilna szt. 37,00 1 4 37,00 9,25 1 3 37,00 12,33 – – – –
5 Garnitur/garsonka kpl. 854,34 1 4 854,34 213,59 2 3 1708,68 569,56 – – – –
6 Kombinezon narciarski szt. 1004,00 1 5 1004,00 200,80 – – – – – – – –
7 Koszula szt. 95,29 2 1 190,58 190,58 2 1 190,58 190,58 – – – –
8 Kurtka ocieplana szt. 430,50 1 3 430,50 143,50 1 4 430,50 107,63 – – – –
9 Krawat szt. 51,00 1 1 51,00 51,00 2 1 102,00 102,00 – – – –
10 Płaszcz letni szt. 329,11 1 4 329,11 82,28 1 3 329,11 109,70 – – – –
11 Rękawiczki zimowe para 100,84 1 3 100,84 33,61 1 3 100,84 33,61 – – – –
12 Sweter szt. 142,25 1 3 142,25 47,42 1 2 142,25 71,13 – – – –
13 Szalik szt. 38,58 1 3 38,58 12,86 1 2 38,58 19,29 – – – –
14 Skarpetki letnie cywilne para 10,97 3 1 32,91 32,91 4 1 43,76 43,76 – – – –
15 Ubranie letnie wielofunkcyjne
specjalne VIP kpl. 3171,74 – – – – – – – – 1 4 3171,74 792,93
Dziennik Ustaw – 9 – Poz. 63
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
16 Kurtka taktyczna VIP szt. 1373,50 – – – – – – – – 1 4 1373,50 343,37
17 Obuwie wielofunkcyjne specjalne
VIP para 639,80 – – – – – – – – 1 4 639,80 159,95
18 Ubranie wielofunkcyjne specjalne
VIP kpl. 1886,12 – – – – – – – – 1 4 1886,12 471,53
Razem 3791,89 1157,93 – 3704,08 1661,11 – 7071,16 1767,78
Dziennik Ustaw – 10 – Poz. 63 Załącznik nr 4 WYSOKOŚĆ RÓWNOWAŻNIKA W ZAMIAN ZA PRZEDMIOTY UMUNDUROWANIA I WYEKWIPOWANIA POLOWEGO I ĆWICZEBNEGO NIEWYDANE W NATURZE
Lp. Nazwa przedmiotu J.m. Stawka
równoważnika
za przedmioty ujęte
w załączniku nr 1
w zestawach nr:
7 (w kolumnach 5 –6),
15 (w kolumnach 5 –6),
23 (w kolumnach 9 –10),
25 (w kolumnach 5 –6)
oraz 27 (w kolumnach 5 –6,
7–8, 9–10 i 17 –18) (w zł)
przepisów wydanych
na podstawie art. 334
ust. 4 pkt 1 ustawy
z dnia 11 marca 2022 r.
o obronie Ojczyzny (Dz. U.
poz. 2305, z późn. zm.) Stawka
równoważnika za przedmioty
ujęte w załączniku nr 1
w zestawie nr 23
(w kolumnach 7–8) (w zł)
przepisów wydanych
na podstawie art. 334 ust. 4
pkt 1 ustawy z dnia 11 marca
2022 r. o obronie Ojczyzny
(Dz. U. poz. 2305,
z późn. zm.)
1 2 3 4 5
1 Mundur polowy / mundur polowy Wojsk Specjalnych szt. 175,89 –
2 Mundur polowy letni / mundur polowy letni Wojsk
Specjalnych szt. 175,89 –
3 Mundur ćwiczebny Marynarki Wojennej wzór 2010 szt. – 135,09
4 Mundur ćwiczebny letni Marynarki Wojennej wzór 2010 szt. – 143,15
Razem 351,78 278,24
Załącznik nr 4
WYSOKOŚĆ RÓWNOWAŻNIKA W ZAMIAN ZA PRZEDMIOTY UMUNDUROWANIA I WYEKWIPOWANIA
POLOWEGO I ĆWICZEBNEGO NIEWYDANE W NATURZE